Türkiye'nin özgeçmişi

9 cumhurbaşkanının geçmişine bakıldığında, Türkiye Cumhuriyeti'nin yakın tarihinin portresi gözler önüne seriliyor. Cumhurbaşkanlarının seçiliş dönemleri demokrasi yolunda adım adım ilerleyişi gösteriyor.

Mustafa Kemal Atatürk 1881 10 Kasım 1938

Cumhuriyetin kurucusu

TÜRKİYE Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, Çankaya Köşkü'nde 15 yıl cumhurbaşkanlığı yaptı. 1881 yılında Selanik'te doğan Atatürk, Kurtuluş Savaşı'ndan sonra 29 Ekim 1923'te

cumhuriyetin ilan edildiği gün Meclis'te oybirliğiyle, 158 oy alarak ilk cumhurbaşkanı seçildi. Atatürk, 1 Kasım 1927'de 2'inci, 4 Mayıs 1931'de 3'üncü, 1 Mart 1935'te de 4'üncü kez cumhurbaşkanlığı görevine getirildi.

İsmet İnönü

24 Eylül 1884 25 Aralık 1973

Tek partili döneme geçiş

İZMİR'de 24 Eylül 1884'te doğan İsmet İnönü, Atatürk'ün ölümünden sonra 11 Kasım 1938'de TBMM tarafından oybirliğiyle, 348 oy alarak Türkiye'nin 2'nci cumhurbaşkanı seçildi. İnönü, 3 Nisan 1939'da 413 oy, 8 Mart 1943'te 435 oy ve 5 Ağustos 1946'da 338 oy alıp, 22 Mayıs 1950'ye kadar cumhurbaşkanlığı görevini sürdürdü. Ağır baskılara rağmen izlediği tarafsızlık politikasıyla Türkiye'nin 2'nci Dünya Savaşı dışında kalmasını, savaştan sonra da Birleşmiş Milletler'e girmesini sağlayan İnönü'nün, cumhurbaşkanlığı döneminde Türkiye'de çok partili döneme geçildi.

Celal Bayar

16 Mayıs 1883 22 Ağustos 1986

Yassıada'da idama mahkûm edildi

BURSA'da 16 Mayıs 1883'te doğan Celal Bayar, İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığı döneminde 7 Ocak 1946'da Demokrat Parti'yi kurdu ve genel başkanlığına seçildi. Demokrat Parti'nin 14 Mayıs 1950'de iktidara gelmesinin ardından Bayar, 22 Mayıs 1950'de Türkiye'nin 3'üncü cumhurbaşkanı seçildi. Bayar, 14 Mayıs 1954 ve 1 Kasım 1957 tarihinde tekrar cumhurbaşkanlığına getirildi. Ancak 27 Mayıs 1960 ihtilaliyle Bayar, Yassıada'da yargılandı. Yüksek Adalet Divanı tarafından idama mahkûm edilen Bayar'ın hakkındaki hüküm Milli Birlik Komitesi tarafından ömür boyu hapse çevrildi. 1964'te sağlık nedeniyle serbest bırakılan Bayar, özel afla özgürlüğüne kavuştu.

Cemal Gürsel 1985 14 Eylül 1996

60 İhtilali'nin baş mimarı

CEMAL Gürsel, 1895'te Erzurum'da doğdu. 1958'de Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na getirilen Gürsel, 27 Mayıs 1960'ta askeri darbe ile yönetime el koyarak Devlet ve Hükümet Başkanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Başkomutanlığı'nı üzerine aldı. Aynı zamanda ihtilali gerçekleştiren Milli Birlik Komitesi'nin de başkanı oldu. 1961 Anayasası'nın yürürlüğe girmesi ile yapılan seçimler sonucunda oluşan TBMM tarafından 26 Ekim 1961'de 4'üncü cumhurbaşkanı seçildi. Rahatsızlığı nedeniyle cumhurbaşkanlığı görevini sürdüremeyeceğinin belgelenmesi üzerine toplanan TBMM, 26 Mart 1966'da Gürsel'in cumhurbaşkanlığını sona erdirdi.

Cevdet Sunay 1900 23 Mayıs 1982

Kontenjandan Çankaya’ya

TRABZON'da 1900'de doğan Cevdet Sunay, 27 Mayıs 1960'tan sonra Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na, Ağustos 1960'ta da Genelkurmay Başkanlığı'na getirildi. Sunay, 15 Mart 1966'da Cumhurbaşkanlığı Kontenjan Senatörlüğü'ne seçilinceye kadar bu görevde kaldı. Sunay, 28 Mart 1966'da cumhurbaşkanlığına seçildi. 28 Mart 1973'e kadar bu görevde kaldı. Sunay, daha sonra Anayasa gereği Cumhuriyet Senatosu'nun tabii üyesi oldu.

Fahri Korutürk 1985 14 Eylül 1996

FAHRİ Korutürk, 15 Ağustos 1903'de İstanbul'da doğdu. 1959'da Deniz Kuvvetleri Komutanlığı yaptı. 1960 ihtilalinden sonra ise emekliye ayrılarak Dışişleri Bakanlığı'nda görev aldı. Korutürk, Moskova ve Roma büyükelçiliklerinde bulunduktan sonra 2'nci kez 1965'te emekliye ayrıldı. 7 Haziran 1968'de Cumhurbaşkanlığı Kontenjan Senatörlüğü'ne getirilen Korutürk, Cumhuriyet Senatosu'nda bu grubun başkanlığını yaparken 6 Nisan 1973'te TBMM tarafından cumhurbaşkanı seçildi. Korutürk, 6 Nisan 1980'de 7 yıllık görev süresini tamamladıktan sonra Cumhuriyet Senatosu tabii üyesi oldu.

Kenan Evren 17 Temmuz 1917

Yemin etmeyen cumhurbaşkanı

MANİSA'nın Alaşehir İlçesi'nde doğan Kenan Evren, 7 Mart 1978'de Genelkurmay Başkanı oldu. Bu görevini 1 Temmuz 1983 tarihine kadar sürdürdü. Evren, 12 Eylül 1980'de Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ülke yönetimine el koyması üzerine, Milli Güvenlik Konseyi Başkanlığı ve Devlet Başkanlığı görevlerini üstlendi. Evren, 7 Kasım 1982'de halkoyuna sunulan Anayasa'nın kabulüyle geçici 1. madde uyarınca 7'nci cumhurbaşkanı oldu. Evren, TBMM önünde cumhurbaşkanı olarak yemin etmeyen tek cumhurbaşkanıdır.

Turgut Özal 13 Ekim 1927-16 Nisan 1993

Liberal ekonomiyi yerleştirdi

13 Ekim 1927'de Malatya'da doğan Turgut Özal, 12 Eylül 1980'de ekonomik işlerden sorumlu Başbakan Yardımcısı oldu. Bu görevinden 1982'de istifa ederek, 1983'de Anavatan Partisi'ni kurdu ve aynı yıl yapılan genel seçimlerde Türkiye'nin 19'uncu Başbakanı oldu. Gerçek anlamda liberal ekonomi uygulayarak, Türkiye'nin dışarıya açılmasını sağladı. 31 Ekim 1989'da cumhurbaşkanı seçildi. Özal, 9 Kasım 1989'da görevine başladı. 17 Nisan 1993'de geçirdiği kalp krizi sonucu Çankaya'da vefat etti.

Süleyman Demirel 1 Kasım 1924

7 yıl yasak, 7 yıl Köşk

ISPARTA İslamköy'de 1 Kasım 1924'de doğan Süleyman Demirel, 28 Kasım 1964'te Adalet Partisi 2'nci büyük kongresinde genel başkanlığa seçildi. 12 Mart 1971 muhtırasının ‘Anayasa ve hukuk devleti anlayışıyla bağdaşmadığı’ gerekçesiyle başbakanlıktan istifa etti. 12 Eylül 1980 darbesiyle tekrar görevi bırakan Demirel, MGK kararıyla Haziran-Eylül 1983'te 4 ay Zincirbozan'a gönderildi. 7 yıl yasaklı kalan Demirel, 6 Eylül 1987'de yasağı kaldırıldı ve 27 Eylül 1987'de Doğruyol Partisi Genel Başkanı oldu. 29 Kasım 1987'deki genel seçimlerde Isparta Milletevekili olarak TBMM'ye girdi. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın ani ölümü üzerine 16 Mayıs 1993'te cumhurbaşkanı seçildi. Görev süresi 16 Mayıs 2000'de dolacak.