Türkiye'de iki Kıbrıs büyüklüÄŸünde arazi mayınlı

Türkiye 2003 yılında Mayın Yasaklama Anlaşması'na imza atmasına rağmen ülkede hala 1 milyona yakın kara mayını var. Doğu'da bulunan mayınlı araziler, Kıbrıs'ın yüzölçümünün yaklaşık iki katı büyüklüğünde.

 

Geniş mayınlı arazilerin bu halde kalması, ülke ekonomisi için de büyük bir kayıp çünkü tanesi 3 dolar olan bir mayının temizlenmesi, yaklaşık bin dolara mal oluyor.

 

Mayın kurbanların sayısı konusunda resmi rakamlar ile sivil toplum örgütlerinin verileri arasında büyük bir uçurum olsa da ölü ve yaralı sayısı yüzlerle ifade ediliyor.

 

Türkiye'de kaya mayınları ilk olarak 1956-1959 yılları arasında 'yasal olmayan sınır geçişlerini önlemek' amacıyla kullanılmaya başlandı.

 

KIBRIS'IN Ä°KÄ° KATI BÃœYÃœKLÃœNDE ARAZÄ° MAYINLI

 

Kısa süre içinde Ardahan, Kars, Hatay, Kilis, Gaziantep, Urfa ve Hakkari illerinin sınır bölgelerinde 326 bin dönümlük, yani Kıbrıs'ın yüzölçümünün iki katı büyüklüğünde bir alan mayınlandı.

 

Hala Türkiye'nin Doğu sınırlarında bilinen 921 bin 80 adet mayın var. Kara mayınlarının kullanım sahasının genişlemesi ve siviller için artan bir tehlikeye dönüşmesi ise, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki terör yıllarında gerçekleşti.

 

PKK'YA KARÅžI GÃœVENLÄ°K TESÄ°SLERÄ°NÄ°N ETRAFINA MAYIN

 

1989 ile 1992 yılları arasında Doğu ve Güneydoğu'daki güvenlik tesislerinin etrafına 39 bin 569 adet mayın döşendi.

 

Terör örgütü PKK tarafından da sıkça başvurulan bir tuzak yöntemi olarak kullanılan mayınlar, bu bölgedeki yerleşim birimlerindeki siviller için de büyük bir tehdide dönüştü.

 

Dışişleri Bakanlığı silahların denetlenmesi ve Silahsızlanma Bölüm Başkanlığı tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Bingöl'de 226, Tunceli'de 200, Bitlis'te 171, Mardin'de 68 ve Batman'da 22 mayın var. Şırnak'ta saklı olan mayınların sayısı ise bilinmiyor.

 

ÖLÜ SAYISI ÇELİŞKİLİ

 

Kara mayınları bugüne kadar yüzlerce can aldı. Ölü sayısından fazla yaralanan ve sakat kalan var. Mayınların yol açtığı ölüm ve yaralanma olaylarının sayısı hakkında resmi makamlar ve sivil toplum kuruluşları arasında uyuşmazlık var.

 

Dışişleri Bakanlığı'nın verilerine göre, 1984-2004 yılları arasında kara mayınlarının patlaması sonucu 400 kişi öldü, bin 216 kişi de yaralandı.

 

İnsan Hakları Derneği'nin verilerine göre ise, 1990-2002 yılları arasında 512 mayın patlaması olayında 838 kişi hayatını kaybetti, 937 kişi de yaralandı. Hayatını kaybedenlerin 394'ü sivil, 244'ü çocuk, 334'ü güvenlik görevlisi, 3'ü ise PKK üyesi.

 

MAYINLARIN EKONOMÄ°YE ZARARI BÃœYÃœK

 

Uzmanlar, özellikle sınır bölgelerinde yer alan geniş mayınlı arazilerin bu halde kalmasının, ülke ekonomisi için büyük bir kayıp olduğu görüşünde birleşiyor.

 

Ziraat Mühendisleri Odası'nın değerlendirmelerine göre, uzun yıllardır tarımsal amaçlı kullanılmayan topraklar, kimyasal ilaç ve gübre kalıntısı içermediği için, organik tarıma çok elverişli.

 

MAYINDAN ARINMANIN MALÄ°YETÄ°

 

Türkiye, Ottowa Sözleşmesi'ne 2003 yılında attığı imzayla, sınırdaki mayınları temizleme kararı aldı.

 

Ancak tanesi 3 dolar olan bir mayının temizlenmesi, yaklaşık bin dolara mal oluyor. Bakanlar Kurulu kararı ile temizleme ihalesi Maliye Bakanlığı'na bırakıldı. Maliye Bakanlığı da, Milli Emlak Genel Müdürlüğü'nü görevlendirdi. Bölgeyi mayından temizleyecek firma, toprakları kullanma hakkına sahip olacak.

 

Ziraat Mühendisleri Odası ise, iki Kıbrıs büyüklüğündeki bu alanın, Avrupa Birliği ortalama işletme ölçeğine uygun olarak 2 bin 353 topraksız aileye 13'er hektar olarak karşılıksız dağıtılması ve işletmelerin kooperatif yapısı altında örgütlenmesini savunuyor.

 

TUNCELÄ°'DE MAYIN TEMÄ°ZLEME FAALÄ°YETLERÄ°

  Â

İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu, CHP Tunceli Milletvekili Sinan Yerlikaya'nın yazılı soru önergesine verdiği yanıtta, Tunceli kırsalına döşenmiş mayınların temizleme çalışmalarına 2004 yılında da devam edildiğini ancak, 2005 yılında ise hava koşulları uygun olmadığından bugüne kadar herhangi bir çalışma yapılmadığını ifade etti.

 

Aksu, söz konusu temizleme çalışmalarına Mayıs ayı itibariyle yeniden başlanmasının planlandığını kaydetti.