Turkiye’yi 2000’e tasiyanlar

Güncelleme Tarihi:

Turkiye’yi 2000’e tasiyanlar
Oluşturulma Tarihi: Aralık 26, 1999 00:00

Haberin Devamı

TURGUT OZAL

Tabulari yikan lider

1983'te kurdugu ANAP'in iktidara gelecegine kimse inanmiyordu. Iktidari Turk siyasetine ‘‘Transformasyon’’ kelimesini kazandirdi, bircok yenilik getirdi. Ekonomiyi disa acarken, liberalizm alaninda buyuk atilimlar yapti. Korfez Krizi'nde en etkili uluslararasi liderlerden biri oldu. Siyasette kaldigi donem boyunca ailesiyle ilgili iddialar nedeniyle hep basi agridi. Ekonomi alaninda Turkiye'ye cag atlatmasina karsilik, bu gelismeyi hukuk ve toplumsal etik degerlere yansitmadigi icin elestirildi. Turkiye'yi bir taraftan Bati'ya acarken, bir taraftan da irticai faaliyetlere goz yummakla suclandi. Kurt tabusunu yikti ve ‘‘Federasyon da tartisilabilmelidir’’ dedi. Turkiye'nin 8'inci Cumhurbaskani olarak Orta Asya Turk Cumhuriyetleri'ne yaptigi gezi sonrasi 17 Nisan 1993'te kalp krizi sonucu oldu. Istanbul'da yaptirilan anitmezara defnedildi.

SULEYMAN DEMIREL

Yedi kez geri geldi

‘‘Barajlar Krali’’ unvaniyla siyasete girdi. Genc yasta bakan yardimcisi olarak disaridan kabineydi. 1964'de, Genel Baskan Ragip Gumuspala'nin ani olumu uzerine toplanan AP Ikinci Buyuk Kongresi'nde genel baskan secildi, ardindan Basbakan oldu. Iki kez askeri mudahaleyle koltugundan uzaklastirildi. Basbakanliktan 6 kez ayrildi, 7 kez geri geldi. 1980 mudahalesinden sonra 1987'ye kadar yasakli kaldi. Yilmadi, 1991'de DYP'yi birinci parti yaparak yeniden Basbakan oldu. Turgut Ozal'in 1993'te olumuyle bosalan Cumhurbaskanligi icin dusunulen tek isimdi. Halen tek ‘‘baba’’ unvanli Cumhurbaskanimiz.

BULENT ECEVIT

Sair Basbakan

Turk siyasetine ‘‘Karaoglan’’ lakabiyla gecti. Siyasi yasama CHP'de adim atti. 1959'da CHP Parti Meclisi'ne girdi ve ayni yil Ankara Milletvekili secildi. 1961'de calisma bakanligina geldi. Bakanligi doneminde iscilere verdigi destekle bir anda parladi. 1966'da CHP'de baslayan Demokratik Sol Harekete onderlik etti ve genel sekreter secildi. 1965'e kadar Inonu'nun uc hukumetinde de Calisma Bakani oldu. 1971'de partisinin askeri yonetim tarafindan olusturulan hukumete katkida bulunmasina karsi cikarak genel sekreterlikten istifa etti. Bir yil sonra da kurultayda Inonu'nun karsisina aday olarak cikti. 14 Mayis 1972'de CHP genel baskani secildi. Hemen ardindan geldigi Basbakanlik gorevinde Kibris Baris Harekati'ni gerceklestirerek, ‘‘Kibris Fatihi’’ unvanini aldi. 12 Eylul darbesiyle siyasetten uzaklastirilan Ecevit, yasagi kalkinca esinin kurdugu DSP'nin basina gecti. Uzun, cileli ve yalniz bir mucadeleden sonra DSP'yi 1999 Secimleri'nde birinci parti yaparak yeniden basbakanliga geldi.

ALPASLAN TURKES

20. yuzyilin ikinci yarisinda Turk Milliyetciligi'nin en onemli lideri. Basbug. 27 Mayis 1960 Ihtilali'nde ‘‘Albay’’ olarak onlerde yer aldi. Daha sonra Milli Birlik Komitesi'ndeki gorus ayriligi nedeniyle 14 arkadasiyla birlikte yurtdisina surgune gonderildi. 1964’te Cumhuriyetci Koylu Millet Partisi Genel Baskanligi’na secildi. Partinin adini ‘‘Milliyetci Hareket Partisi’’ olarak degistirdi. 12 Eylul 1980 Harekati'ndan sonra teror eylemlerine karisan ulkuculerle olan iliskileri nedeniyle tutuklandi. 4,5 yil hapis yatti. Siyasi yasaginin kaldirilmasiyla, desteginde kurulan Milli Calisma Partisi'nin basina gecti. 1993'te tekrar MHP adina donen partisinde ilimli bir cizgi benimsedi. 4 Nisan 1997'de kalp krizinden vefat etti.

DEVLET BAHCELI

Alpaslan Turkes olunce herkes yerine oglu Tugrul Turkes'in gelecegine kesin gozle bakiyordu. Surpriz yaparak kongreyi kazandiginda ne kadar usta bir teskilatci oldugunu butun Turk toplumu kabullenmek zorunda kaldi. Girdigi ilk secimde MHP'yi Turkiye'nin ikinci buyuk partisi yaparak buyuk bir basariya imza atti. Mutevazi kisiligiyle siyasete yeni bir olcu getirdi.

TURHAN FEYZIOGLU

1961 Ihtilali sonrasinda Gursel Hukumeti'nde egitim, 1962 Inonu Hukumeti'nde de devlet bakani olarak yeraldi. Ecevit'in genel baskan secilmesiyle ihtilafa dustu, CHP'den ayrilip Guven Partisi'ni kurdu. 12 Eylul'den sonra politikayi birakti. 1988'de oldu.

MEHMET ALI AYBAR

Turk sosyalist hareketinin en buyuk isimlerinden. 1928 Amsterdam Olimpiyatlari'nda atletizmde Turkiye rekoru kirmasiyla tarihe gecti. 1962'de Turkiye Isci Partisi Genel Baskanligi'na secildi. 1965 ve 1969'da TIP Istanbul Milletvekili olarak TBMM'ye girdi. Daha sonra da TIP'e alternatif olarak Sosyalist Parti'yi kurdu.

TURAN GUNES

Siyasetin Turan Hoca'si. Siyasete 1954'te DP milletvekili olarak basladi. 1974 Ecevit Hukumeti'nde Disisleri Bakani oldu. Kibris Baris Harekati'ndan sonra Cenevre gorusmelerinde Turkiye'yi temsil etti. 1982'de Canakkale yakinlarinda gemide gecirdigi rahatsizlik sonucu vefat etti. Engin kulturunu, esprili kisiligiyle birlestiren essiz bir devlet adami olarak tarihe gecti.

NECMETTIN ERBAKAN

Turk siyasetine dine dayali particilik anlayisini getirdi. Bu politika uzerine kurdugu butun partileri once iktidara tasidi, ardindan da kapanmalarina neden oldu. Her gidisten guclenerek dondu. 12 Eylul'de yargilandi. Siyasi yasaginin kalkmasiyla, RP'nin basina gecti. 1995 Secimleri'nden birinci parti olarak cikarken, Ciller ile koalisyon kurup, yillar sonra ilk kez Basbakanlik koltuguna oturdu. RP kapatilirken, kendisi de bir kez daha siyasi yasakli hale geldi.

KASIM GULEK

CHP Genel Sekreterligi doneminde Turk siyasetinin en ilginc ve onemli kisiliklerinden biri olarak sivrildi. Inonu'yle arasindaki anlasmazliklara karsin gorevini 1959'a degin surdurdu. Ihrac edildi, yasaklandi ama yilmadi. CHP'de guc kazanan ‘‘ortanin solu’’ hareketine yenildi. 1973'te siyasal yasamdan cekildi. 1996'da Washington'da oldu.

KENAN EVREN

12 Eylul 1980'de, genelkurmay baskani olarak yonetime el koydu. Liderligindeki askeri idare Turkiye'yi uc yil yonetti. Uc yil sonra Turkiye demokrasiye donerken, o artik Cumhurbaskaniydi. Kelimelerinin basina yerlestirdigi ‘‘Netekim’’ sozu siyasi lugata girdi. Cumhurbaskanligindan ayrildiktan sonra Marmaris'e yerlesti ve resim yapmaya basladi.

MESUT YILMAZ

1983'te ANAP'in kurucusu olarak siyasete atildi. Ozal'in Cumhurbaskani secilmesiyle onu acildi. 1991'de genel baskan secilmesiyle, partisi iktidarda bulundugundan basbakanlik gorevini de ustlendi. Ayni yil gittigi secimde oy kaybina ugradi. 1995 Secimleri'ne kadar muhalefette kaldi. Bu tarihten sonra Anayol ve Anasol-D hukumetlerinde basbakanlik yapti. Son kongrede tekrar genel baskan secilirken, partisini koalisyon ortagi yapti, ancak kendisi disarda kaldi. 1991 yilinda yuzde 28 oy orani ile devraldigi ANAP'i 1999 Secimleri'nde yuzde 13'luk parti konumuna dusurdu.

TANSU CILLER

Turkiye'nin ilk kadin Basbakani. Demirel'in DYP'sinde siyasete girdi. Once genel baskan yardimcisi, ardindan ekonomiden sorumlu devlet bakani oldu. Demirel'in 1993'te cumhurbaskani secilmesiyle siyasette onu acildi. Kongreden hem genel baskan hem de Turkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadin basbakani olarak cikti. Siyasete getirdigi cizgi, kisiligi ve birbiri ardina patlayan skandallarla Turk demokrasi tarihinin en cok tartisilan liderlerinden biri oldu. Demirel'den yuzde 28'de aldigi DYP'yi 1999 Secimleri'nde yuzde 12'ye dusurdu.

ERDAL INONU

6 Haziran 1926'da, Ankara'da dogdugunda babasi Ismet Inonu Basbakandi. Ancak o siyaset yerine bilimi tercih etti ve Turkiye'nin onde gelen fizik profesorlerinden biri oldu; bir teoreme adini verdi. 12 Eylul harekatinin ardindan siyasete adimini atti. 1991 Secimleri sonrasinda Demirel'in basbakanliginda kurulan DYP-SHP koalisyonunun basbakan yardimcisi oldu. 1993'te Demirel'in Cumhurbaskani olmasinin ardindan siyaseti kendi istegiyle birakti. Siyasete getirdigi zarif, medeni, hosgorulu cizgiyle herkesi etkiledi.

DENIZ BAYKAL

1938'de Ankara'da dogdu. Genc yasta siyaset bilimi docenti oldu. Ecevit'in yaninda siyasete girdi. CHP'de parti ici mucadelesi yuzunden hep hizipcilikle suclandi. 12 Eylul'den sonra siyasi yasak gordu, Zincirbozan'da surgun hayati yasadi. Ama yilmadi. SHP Genel Sekreteri oldu, Inonu ile anlasmazliga dusunce SHP'den ayrilip CHP'yi kurdu. ANASOL-D hukumeti doneminde koalisyona verdigi sartli destegin inis cikislari ve gergin siyasi uslubu, CHP'li kesimlerde bile tepkiye yol acti. CHP, 1999 Secimleri'nde yuzde 10 barajinin altina dusunce Genel Baskanliktan istifa etti.

FERRUH BOZBEYLI

Cok partili siyasi hayatin unutulmaz TBMM Baskanlarindan biri olarak anildi. Insanlarla arasina, hep ‘‘Beyefendi’’ veya ‘‘Bey’’ sifatlarini koyan zarif bir politikaci olan Feyzioglu'nun AP ile yollari partinin en guclu doneminde ortaya atilan yolsuzluk iddialari nedeniyle ayrildi. 72'ler hareketine katildi. Bunlardan 41'i, daha sonra Demokratik Parti'yi kurdu. Bozbeyli de milletvekili oldugu surede, bu partinin genel baskanligini yuruttu. 1977'de milletvekilligini kaybedince, Ecevit tarafindan Is Bankasi Yonetim Kurulu uyeligine getirildi. Daha sonra siyasetten cekildi.

ADNAN KAHVECI

ANAP'in kurucusu, ‘‘parlak fikirli, zeki cocugu’’ olarak siyasi tarihe gecti. Turgut Ozal'in basbakan olmasiyla danismanligini ustlendi, kendisine en yakin kisi oldu. Modern cagin gerisinde kalmis bircok kanunun yenilenmesinde aktif rol oynadi. Basta KDV olmak uzere bircok yenilige imzasini koydu. 1987'de milletvekili olarak girdigi TBMM'de Ozal, Akbulut ve Yilmaz hukumetlerinde bakan olarak gorev aldi. 5 Subat 1993'te, yapiminda emek verdigi Ankara-Istanbul Karayolu'nda esi ile gecirdigi trafik kazasinda vefat etti.

BEHICE BORAN

Cumhuriyet donemi Turk sosyalist hareketinin en onemli onderlerinden. 1960'li yillarda TBMM'ye ve Turk siyasetine damgasini vuran Turkiye Isci Partisi'nin lideri. 1971'de 15 yil ceza aldi. 1974 Affi'yla serbest kaldi. 1980 Kasimi'nda yurtdisina cikti. 1981'de vatandasliktan cikarildi. 1987'de Belcika'da oldu.

FERIT MELEN

Hava Kuvvetleri Komutani'nin yolsuzlukla suclandigi, Lockheed ucak skandalindan sozedildigi devrede Milli Savunma Bakanligi, kisa bir sure de Basbakanlik yapti. CHP'de basladigi siyaseti daha sonra kurduklari Cumhuriyetci Guven Partisi'nde surduren Melen, 1972-73 yillarinda basbakanlik yapti. 12 Eylul sonrasi parlamentoya MDP'den girdi. Partisinin DYP ile butunlesmesine tepki gosterip bagimsiz kaldi. 3 Eylul 1988'de oldu.

SUAT HAYRI URGUPLU

Cumhuriyet tarihinde bakanlar kurulu listesi Cumhurbaskaninca onaylanmadigi icin hukumet kuramayan tek Basbakan oldu. 1965'te dort partiyle koalisyon hukumetini kurdu ve Suleyman Demirel'i de bakan yardimcisi olarak ilk kez kabineye sokan ve gelecegini hazirlayan kisi oldu. 1981'de oldu.

Haberle ilgili daha fazlası:

BAKMADAN GEÇME!