Türkiye yeniden o tarihe kilitleniyor

Koalisyon kurma görevini 10 Temmuz'da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'dan alan Başbakan Ahmet Davutoğlu, ilk tur görüşmelerine 13 Temmuz'da başladı. Koliasyon turuna 7 Haziran seçimlerinde ikinci parti olan CHP ile başlayan Davutoğlu, 14 Temmuz'da MHP'nin, 15 Temmuz'da ise HDP'nin kapısını çaldı.

İlk tur koalisyon görüşmelerinin bilançosu şöyle oldu:

CHP İLE TEMAS HEYETİ KURULDU

Davutoğlu'nun koalisyon görüşmelerinin ilk turunda en olumlu görüşme CHP ile gerçekleşti. Görüşme sonrasında Ak Parti ve CHP, bir "temas heyeti" kurulması konusunda uzlaştı. Her iki partinin koalisyon görüşmeleri konusunda yapacakları tüm temaslara ilişkin açıklamaların "aynı dilde" olmasını sağlayacak bu heyette, CHP'den Haluk Koç, AK Parti'den ise Ömer Çelik yer alıyor.

AK Parti'nin, CHP ile görüşme sonrasında böyle bir temas heyeti oluşturması bile görüşmelerin "olumlu geçtiği" yorumlarına neden oldu. Nitekim görüşmeden sonra açıklama yapan gerek AK Parti lideri Davutoğlu, gerekse CHP sözcüsü Haluk Koç, olumlu ifadeler kullandılar.

CHP'nin masaya 14 ilkesini koyduğu görüşmede, Davutoğlu'nun “Bizim açıkladığımız 10 maddelik koalisyon ilkeleri ile sizin açıkladığınız 14 madde neredeyse aynı” yorumunu yapması da iyimserliği arttırdı.

CHP'NİN 14 İLKESİ

CHP'nin 7 Haziran seçimleri sonrasında Kılıçdaroğlu'nun ağzından açıkladığı koalisyon kurmak için ortaya koyduğu 14 ilke şöyle;

1- Hukukun üstünlüğü yeniden sağlanmalı.
2- 12 Eylül darbe hukuku tarihe gömülmeli.
3- Siyasette ahlak egemen olmalı.
4- Refah tabana yayılmalı, sosyal devlet anlayışına geçilmeli.
5- Cumhurbaşkanı anayasal sınırlarına çekilmeli.
6- Örtülü ödenek yalnızca Başbakan tarafından kullanılmalı.
7- Barış eksenli yeni bir dış politika oluşturulmalı.
8- Gençleri potansiyel suçlu gören anlayışa son verilmeli.
9- Özgürlüklerin alanı genişletilmeli.
10- Medya üzerindeki baskıya son verilmeli.
11- Vergi denetimi siyasi araç olmaktan çıkarılmalı.
12- Kamu maliyesi şeffaf olmalı.
13- Özgürlükçü, demokratik bir Anayasa yapılmalı.
14- Yolsuzluklarla etkin mücadele edilmeli.

MHP KOALİSYONA KAPILARI KAPATTI

Davutoğlu ve AK Parti heyetinin dün MHP ile yaptıkları görüşme ise koalisyon açısından CHP'nin tam tersi bir havada sona erdi. MHP Lideri Bahçeli görüşmede, partisinin koalisyonunun tarafı olmaya niyeti olmadığını bir kez daha teyid etti, AK Parti'ye koalisyon için CHP'yi işaret etti. Aksi halde yeniden seçime gidilebileceği mesajını verdi.

AK Parti-MHP görüşmesinin CHP'den bir başka farkı ise görüşmeden ortak bir "temas heyeti" çıkmaması oldu. CHP ile temasların süreceğinin işareti olan "temas heyetinin" bir benzerinin MHP ile de kurulması konusundaki AK Parti teklifi, Bahçeli ve kurmayları tarafından kabul görmedi.

HDP DE CHP'Yİ İŞARET ETTİ

Davutoğlu'nun koalisyon görüşmelerinin ilk turundaki son durağı olan HDP de koalisyon için CHP'yi işaret etti.

HDP ile koalisyon düşünülmemesine rağmen görüşme yapılmasını "aldığı oy oranı ne olursa olsun, demokrasi anlayışım gereği TBMM'de temsil edilen tüm partilerle görüşürüm" diyerek açıklayan Davutoğlu, görüşmeden sonra yaptığı açıklamada HDP ile koalisyonu düşünmemelerinin nedenlerini şöyle açıkladı:
''Selahattin Demirtaş seçimlerden hemen sonra yaptığı açıklamada, AK Parti'nin içinde olduğu bir hükümete içerden ya da dışardan destek vermeyeceklerini söyledi. AK Parti içinde yapılan istişarelerde, HDP ile koalisyona tabandan ya da parti örgütünden destek verilmedi.''

Davutoğlu, HDP ve CHP ile kurulanın benzeri bir "temas heyeti" de oluşturulmadığını belirterek, "CHP ile oluşturduğumuz gibi bir mekanizma yok. Ancak gerektiğinde yeniden temasa geçeceğiz" dedi.

HDP ile görüşmede ağırlıklı olarak çözüm süreci ele alındı. HDP heyeti, "barış, demokrasi, adalet" başlıkları altındaki üç ana ilkesini ortaya koydu. Davutoğlu ise görüşmede HDP'nın PKK ile arasına açık mesafe koyması gerektiğini vurguladı.

Davutoğlu'nun beraberinde "Dolmabahçe ekibi" içinde yer alan AK Parti milletvekilleri Efkan Ala ve Yalçın Akdoğan ile gittiği HDP görüşmesinde, HDP tarafında da heyette yine Dolmabahçe ekibi vardı. Görüşmede ağırlıklı olarak çözüm süreci de ele alındı.

Çözüm süreci konusunda Davutoğlu'nun bu hafta yaptığı "çatışmasızlık yetmez, silah bırakma da gerekir" çıkışına karşılık, HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş da dün PKK'ya "silah bırakma" çağrısında bulunmuştu.

İKİNCİ TUR DA CHP İLE BAŞLAYACAK

İlk tur görüşmeleri kamuoyuna bu şekilde yansırken, gözler ikinci tura çevrildi. 'İkinci tur görüşmelerini bayramdan sonra yapacağım' diyen Davutoğlu'nun ilk olarak kapısını çalacağı parti, birinci turda olduğu gibi yine CHP olacak.

AK PARTİ'NİN YOL HARİTASI

Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun koalisyon görüşmeleriyle ilgili “İkinci tur görüşmelere ilişkin yöntemi belirledik” sözlerinin ardından Hürriyet ayrıntılara ulaştı.

Ak Parti, MHP ve HDP’nin de tavrı nedeniyle ‘eş zamanlı müzakere’ yapmayacak. Önce koalisyona en yakın parti görünen CHP ile temaslar sürdürülecek. Bu görüşmelerden olumsuz sonuç çıkmadan diğer partilere gidilmeyecek. Plan adım adım şöyle işleyecek:

1-ACİL DEĞERLENDİRME

Bayramdan sonra koalisyon görüşmelerinin ikinci turuna başlayacak olan AK Parti, önce kendi yetkili kurullarında ‘durum’ değerlendirmesi yapacak. Davutoğlu, pazartesi günü partisinin MYK’sını, salı günü ise Bakanlar Kurulu’nu toplayacak. İki toplantıda CHP, MHP ve HDP ile yapılan birinci tur müzakereler değerlendirilecek ve öneriler alınacak.

2-ARABULUCULAR DEVREDE

Bu süreçte, her parti için belirlenen ‘arabulucular’ temaslara başlayacak. Bu isimler, informel yani gayri resmi olarak, kamuoyuyla paylaşmadan görüşmeler yapacaklar.
Olası bir müzakere öncesinde ortak noktalar ve tartışma yaratacak unsurlar belirlenecek. Liderlerle bir araya gelmeden önce ‘uygun zemin’ hazırlayacaklar.
CHP için belirlenen Ömer Çelik, MHP için Faruk Çelik, resmi temasların dışında mekik diplomasisi yürütecek.

3-EŞZAMANLI MÜZAKERE YOK

Haftanın ikinci yarısında başlayacak temaslar, muhalefet partilerin de tavrı nedeniyle ‘eşzamanlı müzakere’ olarak yürütülmeyecek. AK Parti’nin de benimsediği bu yönteme göre, önce koalisyona en yakın parti görünen CHP ile tüm yollar denenecek. CHP ile yapılacak, ikili, üçlü ve heyetler halindeki görüşmelerde bu kez masaya ‘dosyalar’ gelecek.

4-CHP İLE UZLAŞMA ARAYIŞI

İki parti, koalisyon ortaklığı durumunda neleri kabul edip, nelere itiraz edebileceklerine ilişkin ilkelerini ortaya koyacaklar. Bunlar üzerinde müzakere yapılarak orta yol bulunmaya çalışılacak. Gerekli olduğu noktalarda sadece iki lider baş başa görüşecek. AK Parti-CHP koalisyonu kurulma olanağı doğarsa, bakanlıkların bölünmesinden, koalisyon protokolünde nelerin yer alacağına dair ayrıntılara geçilecek.

5-SEÇENEKLER MASAYA GELECEK

Görüşmeler bu noktada olumlu sonuçlanırsa, diğer partilere yönelik takvim işlemeyecek. Ancak koalisyon olasılığı ortadan kalkarsa, AK Parti bu kez önce MHP’ye gidecek. Çalışma Bakanı Faruk Çelik’in arabuluculuğunda oluşturulacak ortamda, MHP’ye önce koalisyon ortaklığı, ardından da azınlık hükümetine destek önerisi götürülecek. Bu noktada MHP lideri Devlet Bahçeli’nin şartlarının ne olacağı önem kazanacak. Olumlu bir gelişme sağlanırsa, martta seçim yapma olasılığı yüksek ‘sınırları belli bir seçim hükümeti’ kurulması gündeme gelebilecek.

6-HDP DE POTAYA GİRDİ

AK Parti’nin dillendirmediği bir başka seçenek de HDP görüşmesinden sonra ortaya çıktı. AK Parti kurmayları, HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın ‘Seçim kararı almadan önce bizimle bir kez daha görüşün’ sözlerinden yola çıkarak, bir şans tanıyacak. MHP ile sonuç alınamaması durumunda, HDP azınlık hükümeti de son olasılık olarak denenecek. Bu görüşmenin en önemli unsurunu PKK’nın silah bırakması oluşturacak.

7-SON ÇARE ERDOĞAN’DA

Bütün bu yollar tıkanırsa, top Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a geçecek. Erdoğan, Davutoğlu’nun iadesinden sonra hükümeti kurma görevini Kılıçdaroğlu’na verecek. Sonuç alınamaması durumunda da tüm partilerin sandalye sayılarına göre temsil edildiği geçici seçim hükümeti kurulması aşamasına geçilecek. Bu hükümet de zorunlu olarak kasımda seçime gidecek.

DAVUTOĞLU'NUN 35 GÜNÜ KALDI

Başbakan Davutoğlu'nun koalisyon kurmak için bugün itibariyle 35 günü kaldı. Peki bu sürede (24 Ağustos'a kadar) koalisyon kurmayı başaramazsa, ne olacak?

ERKEN SEÇİM OLABİLİR

Başbakan, 24 Ağustos'a kadar hükümeti kuramaz ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni bir isme görev vermezse, erken seçime gidilecek. Erken seçim kararı, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından alınacak. Kanun gereği karar alınmasını takiben 90 gün geçtikten sonraki ilk pazar günü genel seçim olacağından, takriben Kasım ayı sonlarında seçmenler yeniden sandık başına gitmekle karşı karşıya kalabilecek.

GEÇİCİ BAKANLAR KURULU OLUŞTURULACAK

Anayasa'nın 114. ve 116. maddesi erken seçim için gerekli ve net bilgileri veriyor. Anayasa'ya göre, seçim dönemi bitmeden seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde, seçim hükümeti kurulacak. Adalet, İçişleri ve Ulaştırma Bakanlıklarına TBMM içinden veya dışarıdan bağımsızlar atanacak. Geçici Bakanlar Kurulu'na bu üç bakanlık dışında, siyasi parti gruplarından oy oranlarına göre bakanlık verilecek.

HER PARTİ OY DAĞILIMINA GÖRE BAKAN VERECEK

Böylece AK Parti-CHP-MHP ve HDP, milletvekili dağılımına göre bakan verecek. Siyasi parti gruplarından alınacak üye sayısını, Meclis Başkanı Başbakan'a bildirecek. Teklif edilen bakanlığı kabul etmeyen veya sonradan çekilen partililer yerine ise meclisten veya dışarıdan bağımsız bakanlar atanacak. Geçici Bakanlar Kurulu için güvenoyu gerekmeyecek. Geçici Bakanlar Kurulu seçim süresince ve yeni Meclis toplanıncaya kadar görevde olacak.