Türkiye İsrail gerginliği sofralara sıçradı
Güncelleme Tarihi:
Türkiye ile İsrail arasındaki son kriz iki ülkedeki gıda üreticilerini de vurdu. İsrail Türkiye'den ithal ettiği ürünlerin Yahudilik dinine göre helal olup olmadıklarını denetlemek için müfettişler aracılığıyla yerinde denetleme yapıyordu. Ancak ürünleri denetleyen acentalar güvenlik gerekçesiyle Türkiye'ye müfettiş göndermeyince Türkiye'nin ihracatı tehlikeye girdi.
İsrail'in önde gelen kaşrut acentaları (gıda ürünlerini denetleyen kuruluşlar), güvenlik endişeleri nedeniyle Türkiye’ye müfettiş göndermeye son verdi.
Türkiye ile İsrail arasındaki diplomatik kriz, sofranıza gelen gıdaları da vurabilir. Kaşrut, Yahudilikte hangi gıdaların helal, hangilerinin helal olmadığını belirleyen kurallar bütününü oluşturuyor. Bu kuralları denetleyen İsrailli gıda acentalerı, güvenlik endişelerini sebep göstererek Türkiye’ye müfettiş göndermekten vazgeçti. Ayrıca, ürünlerine “kasher lemehadrin – Kaşrut ve Kontrol” damgası konulan gıda üreticileri de İsrail’e ürün göndermeyi kesti.
Şu an için, standart kaşrut (non-mehadrin, Yahudi dinine göre helal olan yiyecekleri belirten koşer gıdalarına uygulanan denetlemenin dışında kalan gıda ürünleri) ruhsatıyla ürün nakliyatı yapılmaya devam ediyor. Normal ruhsat için, bir müfettiş gıdayı üreten fabrikayı denetliyor ve gıdaların "koşer" e uyumlu olup olmadığına karar veriyor. Fabrika bir gıda ürününün üretim süreci boyunca bir müfettiş bulundurmak zorunda değil ancak Siyonist karşıtı Haredi toplumları için üretilen gıdanın üretiminde bir müfettişin bulundurulması zorunlu tutuluyor.
MÜFETTİŞLER KORKUYOR
İsrail’in en büyük kaşrut denetleyici firması olan Haredi Badatz, İsrail Dışişleri Bakanlığı Türkiye’ye turist göndermenin güvenlik açısından sorun teşkil etmediğini belirtmediği sürece bu ülkeye müfettiş göndermeyi düşünmediklerini açıkladı. Acenteden bir yetkili, iki ülke ilişkilerinin normal olduğu dönemde Türkiye’ye haftada dört ile beş müfettiş gönderdiklerini söyledi.
Yetkili, geçmişte kaşrut ruhsatı almasına rağmen şu an bu onaydan geçmeyen temel gıda ürününün makarna olduğunu ve şu anda makarna kıtlığı bulunmamasına rağmen kısa zamanda bu sorunun baş gösterebileceğini belirtti.
Kaşrut sertifika şirketi OK’in genel müdür yardımcısı Moshe Weinstein, ilişkilerin gergin olduğu dönemde Türkiye’ye müfettiş göndermemeye çalışan şirketlerden biri olduklarını belirtti. Weinstein, müfettişlerin Türkiye’ye gitmek konusunda endişeli olduklarını ve çok gerekli olmadığı sürece bir müfettiş göndermeyeceklerini ifade etti.
Bir diğer kaşrut acentesi Rabbi Landa’nın başkanı Yehuda Katz, insan hayatının domateslerden daha önemli olduğunu ve Türkiye’de çok sayıda üreticiyle çalışıyor olmalarına rağmen müfettiş göndermediklerini belirtti.
TİCARET DARBE ALABİLİR
Türkiye ile İsrail arasında en son Gazze filo baskını olayıyla tırmanan gerginliğin öncesinde, İsrail Ticaret Odası’nın rakamlarına göre 2010’un ilk beş ayında yapılan gıda, içecek ve tütün ithalatı 2009’un aynı dönemine göre yüzde 10 artarak 43 milyon doları buldu.
Türkiye’den yapılan özel etiketli markalara ait gıdaların ithalatının azalması süpermarket zincirlerini etkileyebilecekken, kaşrut incelemelerinin azalmasının buna etkisi olmayacak gibi gözüküyor. Çünkü bu süpermarketlerin koşer gıda denetiminin en üst seviyesi olan mehadrin sertifikalı ürünleri almalarını kısıtlamıyor.
Küçük market zincirlerini temsil eden Brand For You şirketinin CEO’su Rafi Sheffer, küçük marketlerin standart koşer sertifikası olan ürünler sattıklarını (mehadrin olmayan) ve Türkiye’den ithalat yapmalarına bir engel olmadığını söyledi.
Sheffer, Türkiye’de bir fabrikanın ürünlerinin koşer ruhsatı standartlarını yerine getirdiğinin belirlenmesi halinde bir daha o fabrikanın incelemeye tabi tutulmasına gerek olmadığını belirtti.