Türkiye Ermenistan'la diasporayı birbirine düşürdü

Ermenistan 1991 yılında Sovyetler Birliği’nden ayrıldığı günden bu yana dünya çapında büyük ve güçlü bir diasporanın desteğini arkasında bulmuştu. Bu destek savaşlarla, depremlerle, ticaret ambargoları ve siyasi çatışmalarla çalkalanan Ermenistan için hem maddi hem de manevi olarak önem taşıyor.               �

                    �

Ruzan Hakobyan, BusinessWeek dergisi için yazdığı makalede son dönemde Ermenistan Ermenileriyle diaspora Ermenilerinin arasının açıldığını ifade etti. Hakobyan’a göre bu durumun en önemli sebebi iki grubun gündemlerindeki önceliklerin değişmesi.

Diaspora Ermenileri 1915 olaylarının dünya çapında “soykırım” olarak tanınmasına hala büyük önem veriyor ancak Ermenistan’ın iç sorunlarıyla pek ilgilenmiyor. Ülkenin entelektüelleri diasporadaki gruplardan Erivan’a demokrasi, insan hakları gibi konularda da gelişme sağlanması için baskı yapılmasını istiyor.

1915 olayları sırasında ailesinden birilerini kaybetmiş ve yurtdışına kaçmış olan Ermenilerin oluşturduğu diasporanın yaklaşık 3-4 milyon kişilik bir topluluk olduğu tahmin ediliyor.

DÜŞMANLA İŞBİRLİĞİ?

Analistlere göre diasporanın Erivan’ı eleştirmekten kaçınmasının en önemli sebebi ABD’deki önde gelen diaspora kuruluşlarının çok kısa süre öncesine kadar hükümetin ortağı olan Ermeni Devrimci Federasyonu’yla (yani Taşnak Partisi) yakın ilişkiler kurmuş olması.

Diaspora çalışmaları uzmanı Richard Giragosyan, diaspora içinde Erivan’ı eleştirmenin ne olursa olsun düşmanla işbirliği yapmak gibi görüldüğünü savundu. Ancak geçtiğimiz yıl Ermenistan ve Türkiye arasında diplomatik ilişkilerin yeniden kurulması gündeme geldiğinde ise diasporanın tepkisi bu kadar sessiz olmadı.

Batı dünyası iki ülkenin anlaşmasını “tarihi bir an” olarak nitelendirerek destekledi. Ancak protokolleri eleştirenler metinlerin 1915 olaylarının incelenmesi için bir tarih komisyonu kurulması ve şu anki sınırların tanınması gibi Ermeniler adına kabul edilmesi mümkün olmayan önkoşullar getirdiğini savundu. Düzenlenen yürüyüşler ve açlık grevlerinin yanında Sarkisyan’ın istifasını isteyen grupları bile oldu.

DİASPORAYA DANIŞILMADI

Diasporanın içinde Ermenistan’ın Batı’nın ve Rusya’nın baskılarına maruz kaldığını belirten isimler Erivan’ın bu “diplomasi ve propaganda saldırısına” teslim olduğunu savundu.�

Ara Haçaturyan, ABD’li Ermenilerin gazetesi Asbarez’e yazdığı yorumunda, “Ermenistan’ın Türkiye’nin, ABD’nin ya da Rusya’nın ajandalarına uyum sağlamak için tavizler vermeye zorlandığını” ifade ederken Harut Sasunyan, “Protokoller bütün Ermenileri ilgilendirmesine rağmen Erivan’ın Türkiye’yle uzun süren müzakereler boyunca diaspora Ermenilerinin fikrine danışmamasını” eleştirdi.

Sosyal Demokrat Hınçak Partisi’nin ABD kolu başkanı Hambik Sarafyan da protokollerin “Ermenistan’la diasporayı birbirine yabancılaştıracağını ve dev bir güvensizlik duvarı inşa edeceğini” ifade etti.

MADDİ KAYNAKLAR AZALIYOR

Diaspora kızgınlığını maddi yollarla da ortaya koymaya başladı. California merkezli All Armenian Fonu’nun her yıl düzenli olarak yaptığı kampanyada bu yıl Ermenistan için sadece 15.9 milyon dolar toplanabildi. 2008 yılında toplanan para bu miktarın iki katı seviyesindeydi.

Organizatörler meblağın küçülmesini göz ardı ederek bu yıl kampanyaya her zamankinden daha fazla kişinin katıldığını belirtti. Ermenistan’ın Diaspora Bakanı Hranuş Hakobyan da kampanyanın başarısının “Ermenistan ve diasporanın arasını açma çabalarının başarısızlığına kanıt olduğunu, diasporayla anavatanın ilişkilerinin her zamankinden daha yakın olduğunu” belirtti.

Ancak gerçekte toplanan paranın 15.9 milyon dolardan da az olabileceğini söyleyenler söz konusu. Bu durumun açıklaması elbette ki ekonomik kriz de olabilir. Ancak Hraparak gazetesinin yorumcusu Suzan Simonyan organizatörlerin elde edilecek rakamın küçük olmasına şaşırmadığı görüşünde.

Organizatörlerin de bu gerçeği kabul etmesi gerektiğini belirten Simonyan, “Böylece hem fonun politikalarında hem de Ermenistan-diaspora ilişkilerinde bir reform yapılabilir. Bugün her ikisine de ihtiyacımız var” dedi.