Türkiye Avrasya’nın ’şirket sorunları çözüm merkezi’ olacak

TÜRKİYE, ’Türkçe konuşan ülkelerle’ ekonomik ilişkilerini geliştirecek ve sorunların aşılmasını sağlayacak kurumsal altyapı için iki büyük proje geliştirdi. 17 Kasım 2006’da Antalya’da düzenlenen Türk Dili Konuşan Devlet Başkanları 8’inci Zirvesi’nde, Türk dünyası için kapsamlı ve güçlü vizyon ortaya koyan Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in önerileri doğurultusunda çalışma başlatan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, 13 Aralık’ta Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile birlikte gittiği Kazakistan’da Türkçe konuşan ülkelerin işadamları ve Oda’ları arasında kurumsal birlik için projelerini masaya koydu. Hisarcıklıoğlu, Kazakistan’ın başkenti Astana’da Nazarbayev’in Gül onuruna verdiği yemekte dört maddeden oluşan ve Avrasya bölgesindeki tüm ülkelerin işadamlarını yakından ilgilendiren 4 maddelik önerilerini ayrıntılı olarak anlattı. Hisarcıklıoğlu, önerilerini ayrıca bir mektup halinde de Cumhurbaşkanı Nazarbayev’e iletti. TOBB Başkanı diğer Avrasya ülkeleri nezdinde de girişimlerde bulunduklarını açıkladı.

DÖRT PROJEYLE ENTEGRASYON: TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu’nun Nazarbayeve sunduğu dört proje şöyle: "1-Tarihi İpek Yolu’nun Yeniden Canlandırılması, 2-Avrasya Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği’nin kurulması, 3-Avrasya Tahkim Merkezi’nin kurulması, 4-Kazakistan’da Organize Sanayi Bölgesi kurulması."

Hisarcıklıoğlu, bu çalışmaların Nazarbayev’in 17 Kasım 2006’da Antalya’daki konuşmasından sonra başlatıldığını vurguladı ve "Aslında o toplantıya ben katılmamıştım. Ancak sizin konuşmanız bana iletilince bu konuda mutlaka çalışmamız gerektiğini düşündüm. Siz o konuşmanızda, ülkelerimizin işadamları arasındaki yakın işbirliğini, ülkelerimiz Odaları ile kurumsal ve sistemli bir altyapıya kavuşturmamızı önermiştiniz. Biz de buradan hareketle projelerimizi geliştirdik. Bu çerçevede, Avrasya Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği ile Avrasya Tahkim Merkezi’nin tasarımına ilişkin çalışmayı büyük ölçüde tamamladık. Şu anda bu konuda bir uluslararası anlaşma taslağı hazırlıyoruz. Avrasya Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği kurma çalışmalarımız ise bölgedeki Oda’ların katkısı ve işbirliğiyle devam ediyor" dedi.

AVRASYA TAHKİMİ ÖNEMLİ ÇÜNKÜ: TOBB Başkanı, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev’e ’Avrasya Tahkim Merkezi’ projesinin önemini de şöyle anlattı: "Ülkelerimiz arasında ticaret ve yatırımların gelişmesi açısından ihtilafların süratli çözülebilmesi çok önemli. Önümüzdeki dönemde hem ticaret hem de yatırımlar çok süratle artacak. Bu nedenle ihtilaflar için ’tahkime’ ciddi ihtiyaç var. Bu amaçla, Avrasya Tahkim Merkezi’ni bir an önce kurmalıyız. Avrasya Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği ile Avrasya Tahkim Merkezi’nin güçlü olabilmesini de devletlerarası anlaşmayla sağlayabiliriz."

Tahkim nasıl çalışır

LİTERATÜRDE ’Arbitration’ olarak geçen hakem ve hakemlik kavramının kurumusal yapısı Tahkim, uyuşmazlıkları genellikle 3 kişilik bir komisyonla çözer. Komisyon, davacı, davalı ve davacı ile davalının mutabık kaldığı bir hakem ya da mutabık kalınamaması durumunda Hakemlik müessesesinin re’sen atayacağı bir hakemden oluşur. Hakem seçimi Dünya Bankası’nın ’Yatırım Ticaret uzmanları’ listesinden yapılır. Hakemlik müessesesinde uyuşmazlık çözümü için tek ölçü taraflar arasında yapılmış sözleşme ya da anlaşmadır. Dünyada uluslararası ticaret ve yatırım anlaşmalarında yer alan, genel kabul görmüş 3 Tahkim müessesesi bulunuyor. Bunlar; 1923’te kurulan Uluslararası Ticaret Odası tahkim komisyonu, Birleşmiş Milletler Örgütü UNCITRAL tahkim komisyonu ve Dünya Bankası ICSID-Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıkları için Çözüm Merkezi Tahkim Komisyonu’dur. Bunların dışında Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü Hakem Heyeti, Avrupa Birliği Hakem Heyeti, İTO Hakem Heyeti gibi Tahkim müesseseleri de bulunuyor. Türkiye’de uluslararası bir tahkim komisyonu kurulması halinde bunun hem büyük itibar getireceği hem de dava başına 6-7 milyon dolarlık gelir sağlayacağı bildiriliyor.

İpekyolu sadece rota belirlemekle canlanmaz

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Avrasya Tahkim Kurulu ve Oda’lar birliği projelerinin yanı sıra bölgedeki tüm özel sektörün tarihi İpek Yolu’nu yeniden canlandırmaya da odaklandığını hatırlattı. Hisarcıklıoğlu, "Orta Asya ülkelerinin ve Güneydoğu Asya’nın, özellikle Çin’in, Batı ekonomileri ile ticari ilişkileri ciddi bir artış sürecinde. Deniz taşımacılığı ve limanların kapasitesi, artan ticaret hacmini karşılayamaz hale geldi. Pasifik ile Atlantik arası taşımalarda kara yolu taşımacılığı zorunlu hale geldi. Bu gelişme, merkezinde Kazakistan’ın olduğu, tarihi İpek Yolu’nun canlandırılmasını sağlayacak. Doğaldır ki bu konudaki çalışmalar da sadece İpek Yolu için rota belirlemekle başarıya ulaşamaz. Bunun ötesinde, sınır geçiş noktalarındaki gümrük işlemlerinin hızlandırılması ve standartlaştırılması gerekir. Türkiye’de kamu-özel sektör ortaklığı temelinde yürüttüğümüz Gümrük Kapıları’nın Modernizasyonu projesindeki deneyimimizi Kazak kardeşlerimizle paylaşmak istiyoruz."

Türkiye ve Kazakistan ekonomik ortak oluyor

Türkiye ile Kazakistan arasındaki ticaret hacmi 2007 yılında yaklaşık 2 milyar dolara ulaştı.

Türk firmaları, Kazakistan’da bugüne kadar 6.5 milyar dolarlık inşaat projeleri üstlendi.

Türkiye’de de Kazakistan kökenli yatırımlarda büyük canlanma başladı. Kazak sermayesi Türkiy’de gayrimenkul ve şirketler satın alıyor.

İki ülkenin işadamları şimdi Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in önderliğinde Kazakistan’da ortak Organize Sanayi Bölgesi’de kuracak.