Türk solcularının jargonu sözlük oldu

‘Türkiye’de solcu olmak, solculuk yapmak dünyanın en zor iÅŸlerinden birisidir. Her zaman baskıyla sindirilmeye çalışılan, öldürülen, dayak yiyen, soyutlanan insanlar olmuÅŸlar ama yine de solculuk yapmaktan hiç geri durmamışlardır’ diyor Ä°nönü Alpat. ‘Türkiye Solu Sözlüğü’ adıyla hazırladığı kitapta, Türkiye’de solcuların kullandığı jargon, solcuların tartıştığı kavramlar ve sol ideolojiye mal olmuÅŸ isimler anlatılıyor. Sözlük formatında yazılan kitapta, A’dan Z’ye Türk solunun yüzyıllık öyküsünü okuyorsunuz. Kitap, ülkenin sol tarihindeki acı hatıraların yanı sıra, solcuların kendi aralarında kurdukları iletiÅŸimi de ironik bir dille aktarıyor. Söz geliÅŸi, ‘açlık grevi’ maddesinin karşısında sıralanan uzun listeyi okuduÄŸunuzda, ülkede solcuların geçmiÅŸte ne acılar yaÅŸadıklarını düşünürken, birkaç madde ilerde ‘kot pantolon’u okuduÄŸunuzda kendi aralarında neler yüzünden kavga edebildiklerini görüp o yılları gülerek yád ediyorsunuz. Kitapta, sözlük formatında yazılması nedeni ile kaçınılmaz olarak pek çok tekrar var. Bazı maddelerde maddi hatalara da rastlanıyor. Zaten Alpata, kitaba yazdığı sunuÅŸ yazısında bu durum için daha en baÅŸtan okuyuculardan anlayış beklediÄŸini belirtiyor. ‘1900’lerin başından 1990’ların ikinci yarısına kadar bir zaman zarfında yolculuk yapmak zahmetli ve cesaretli bir iÅŸ sayılmalı. Eksikliklerin ve yanlışlıkların, zahmetli bir iÅŸin muhtemel sonuçlarından birisi olarak algılanmasını istiyorum’ diyor. Sözlüğün ilginç maddeleri arasında zaman zaman ironik, çoÄŸu zaman da trajik yönleri ağır basan bir yolculuÄŸa ne dersiniz?AHBAP ÇAVUÅž Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ°: Siyasal insan iliÅŸkilerinin ya da gücünü siyasallıktan alan iliÅŸkilerin belalısı. Böyle bir yaklaşım söz konusu olduÄŸunda terk edilmesi gereken yanlışı ifade ediyor.ALTINI ÇİZMEK: Solcuların hem konuÅŸmalarında hem de kaleme aldıkları yazılarda vurgu yapmak istedikleri noktayı belirtmek için kullandıkları ifade. ANTÄ°: Ne yazık ki solcular uzun yıllardan bu yana anti’lerle kendilerini tanımlıyorlar. Bu ifade, karşıtlarına göre siyasal bir duruÅŸu ifade ediyor. Negatif bir yaklaşım. Olumsuzu örgütleme.BACI: Kız kardeÅŸ anlamında. Mahrem. Daha çok solcu erkekler tarafından cinsellikten arındırılmış kadın devrimci anlamında kullanılıyor. BACI EDEBÄ°YATI: Görünüşte, devrimci kadınlarla erkeklerin özel iliÅŸkilerini reddedip, gizli kapaklı bir biçimde bu tür iliÅŸkileri suiistimal etme tutumunun genel adı.555 K: BeÅŸinci ayın beÅŸinde saat beÅŸte Kızılay’da. Bayar-Menderes iktidarına karşı özgürlük talebiyle sokaklara dökülen öğrencilerin eylem ÅŸifresi.BÄ°RÄ°NCÄ° SÄ°GARASI: 1970’li yıllarda sol çevrelerde moda olan sigara. Birinci sigarası içmek kimilerince solculukla bir anılıyordu. Böyle düşünenler, ‘Yak bir Birinci / Ol bir devrimci’ tekerlemesiyle espriyle karışık eleÅŸtiriliyordu.BU BAÄžLAMDA: 1970’li yılların solcu dergilerinde yer alan teorik yazıların içinde ve konuÅŸmalarda sık sık kullanılan bir baÄŸlama ifadesi.ÇBS (Çizgisi Belirsiz Sosyalistler): Hiçbir sol grupla organik bağı olmayan ama gönülden solcu olan insanlara verilen isim. Bir dalga geçme sözü.FÄ°Ä°LÄ° ELEÅžTÄ°RÄ°: EleÅŸtirinin ‘fiili’si olabilir mi? Olur elbet. Türkçesi dayak atmaktır.HOCA: Özellikle Halkın KurtuluÅŸu grubundan insanların kullandığı bir seslenme sözü. Ä°nsanlara ‘hocam’ diye seslenen Halkın Kurtuluşçularını kızdırmak için, 1970’li yılların ünlü TV dizisi ‘Kung Fu’dan esinlenerek ‘Söyle çekirge’ denilirdi.Ä°DEOLOJÄ°K DEĞİL ÖRGÃœTSEL YENÄ°LGÄ°: Yenilgi dönemlerinde sığınılan bir ÅŸemsiye. Politik bir gerekçe. Yenilgi mazereti. KAMULAÅžTIRMA: Sol örgütlerin yaptığı soygun eylemlerinin bir baÅŸka ifadesi. Soygunu sıradan bir hırsızlık olmaktan çıkarmak ve siyasi içerik katmak için kullanılıyor.KOT PANTOLON: 1970’li yıllarda Antalya’da Devrimci Yol ve KurtuluÅŸ hareketlerinin taraftarları arasında baÅŸlayan çatışma bütün bir Türkiye’ye yayıldı. Bir kot pantolon tartışmasının çatışma nedeni olduÄŸu rivayet edildi. Neydi bu kot pantolon davası, aslı böyle miydi, nasıl geliÅŸti? Sol adına müthiÅŸ bir utanma duygusu yarattığı için kimselere soramadım. Bu sözcüğü, ders çıkarılması amacıyla buraya aldım. Yeni yeni solculuÄŸa baÅŸlayan gençler, ‘abileri ve ablalarının’ hangi sudan gerekçelerle kavga ettiklerini öğrensinler istedim.NE OLACAK BU MEMLEKETÄ°N HALÄ°: Solcuların 1990’lı yıllarda sık sık sordukları soru. Solcular uzun yıllardan sonra, ‘ne olacak bizim halimiz’den kurtulup, ‘ne olacak bu memleketin hali’ diyerek daha geniÅŸ yelpazeli politika yapacaklarını hissettirdiler. PARKA: Devrimcilerin ayırt edilmesini saÄŸlayan bir giysi. 1960-1970’li yıllarda devrimcilerin üzerinde ilk göze çarpan giysi askeri bir parkaydı. Ä°ÅŸ öyle bir hale geldi ki, parka giymeyen devrimci sayılmıyordu. Kültürel ve siyasal olarak militarizme karşı çıkan devrimcilerin, militarizmin simgelerinden birisi olan parkayı severek ve isteyerek giymeleri ÅŸaşırtıcı bir durumdur. Tek tip giyinme özlemlerini çaÄŸrıştırıyor.POSTAL: Elbette bir ayakkabı ama 1960-70’li yıllarda bir devrimciyi tanımlayan nesne. Ayakta postal, sırtta parka ve uzun bir atkı devrimcilerin deÄŸiÅŸmez aksesuvarıydı. SÃœTKOSTÄ°K: AfiÅŸ asmak için kullanılan yapışkan. AfiÅŸ asmanın önemli iÅŸler arasında sayıldığı 1970’li yıllarda solcuların olmazsa olmaz saydığı bir malzeme. SütkostiÄŸe eli deÄŸmeyen, giysilerine bulaÅŸtırmayan gerçek bir pratik yapıyor sayılmazdı.Â