Türk dünyasında, ilginç Nevruz kutlamaları

Yeni yılın başlangıcı olarak kabul edilen Nevruz Bayramı, Türk cumhuriyetlerinde değişik kutlamalara sahne oluyor.

Kültür Bakanlığı'nın internetteki sayfasında bulunan ve Nevruz ile ilgili bilgiler arasında Türk Dünyası'nda Nevruz kutlamalarının nasıl yapıldığı yer alıyor. Nevruz Bayramı nedeniyle 21 Mart'ta Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan'da resmi tatil uygulanıyor.

''Yeni gün'' olarak da adlandırılan Nevruz Bayramı binlerce yıldan beri Türk Dünyası'nda şöyle kutlanıyor:

KAZAKİSTAN: KİL KAPLAR KIRILIYOR

Kazakistan'daki Nevruz törenlerinde mevlit okutuluyor. Evlerini baştan başa temizleyen Kazaklar, en güzel elbiselerini giyiyorlar. Nevruz törenleri sırasında ev duvarlarına veya çeşitli eşyalar üzerine kil kaplar atarak parçalayan Kırgızlar, eski yılın kötülüklerinden ve hastalıklarından sıyrılarak yeni yıla girmek için ateş üzerinden atlıyorlar.

Nevruz'da yapılan yemeğe ''Nevruz-köcü'' adını veren Kazaklar, Nevruz çorbası veya lapası adı verilen bir başka yemeği ise komşularına dağıtıyorlar.

KIRGIZİSTAN: NEVRUZ YEMEĞİ

Kırgızlar, yeni yılın ilk gününe Nooruz adını veriyor ve bugünde ''Nooruz köcü'' denilen özel bir yemek hazırlıyorlar. Köcü, darı yarması yahut bulgur konulmak suretiyle yapılan bir tür tirit yemeği...

''Auz köcü'' denilen yemek de Kırgızlar için yine bugünün özel yemeği arasında yer alıyor.

ÖZBEKİSTAN: SEYİL EĞLENCELERİ

Özbekistan'ın Semerkand, Buhara ve Andican'da Nevruz törenleri 21 Mart'ta başlayıp, bir hafta devam ediyor. Nevruz eğlencelerine Özbekler ''Seyil eğlenceleri'' adını veriyor.

Nevruz'un 1. günü halk çadır çadır gezerek birbirlerinin bayramını kutlayıp ''aş'' adı verilen pilav sunuyorlar. Özbekler, Nevruz'da ayrıca misafirlerine çay ve çeşitli meyveler ikram ediyorlar. Köpkari, güreş, at yarışları ve horoz döğüşleri gibi gösteriler yapan Özbekler, Nevruz kutlamalarından esinlenmiş tiyatro eserlerini de sahneliyorlar.

TÜRKMENİSTAN: ÇOK YEMEK İNANCI

Türkmenler yeni yılın ilk gününe Novruz adını veriyorlar. Novruz öncesi temizliğe başlayan Türkmen aileleri, Nevruz için Türkmen çöreği, Türkmen petiri, külce, yağlı börek, şekşeke, koko, bovursak ve Türkmen pilavı gibi yiyecekler hazırlıyorlar. Türkmenler, Nevruz için ne kadar çok yiyecek hazırlanırsa yeni yılın o denli iyi geçeceğine inanıyorlar.

Türkmenler'de birkaç ailenin birlikte büyük bir kazanda buğday özüne, un, su ve şeker ekleyip hazırladığı ve ''Semeni'' adını verdikleri özel yemek 21 Mart sabahı sunuluyor.

AZERBAYCAN: SON ÇARŞAMBA ÖNEMLİ

Türk Dünyası'nda en renkli Nevruz kutlamaları Azerbaycan'da görülmekte. 3 gün süren Nevruz, her yıl Mart ayının 21-23'üncü günleri büyük törenlerle kutlanıyor. Azeriler için Nevruz'dan sonraki en önemli gün ''Ahir çerşenbe (son Çarşamba)''dır. Bayram ayı içindeki 4 haftanın Çarşamba günleri de Azeriler için önemlidir. Son Çarşamba'dan önceki Salı günü mezarlığa giden erkekler, Fatiha okuyup dönerken, kadınlar ise mezarlığa, hazırladıkları helva, pilav ve daha başka yiyeceklerle gitmekte ve bu yemekler dualar okunduktan sonra fakirlere dağıtılmaktadır.

Azerbeycan'da Salı'yı Çarşamba'ya bağlayan gece, ev ve eşyalar temizleniyor. ''Pülenberi'' adı verilen üzeriliğin yakılması geleneğinin yanısıra, en az yedi yemişten oluşan ''yeddi-levin'' gecesi yapılmakta. ''Gapı pusma'' geleneği de, gençlerin niyet tutarak komşu kapılarını dinlemeleriyle ilgilidir.

İlk duyulan söz yılın lehine veya aleyhine yorumlanmasına neden olur. Azeriler ayrıca ''suya yüzük atma oyunu''gibi değişik oyunlar oynayarak, bayram ziyaretlerini de yapıyorlar. (aa)

• Talay: Nevruz'u, Orta Asya'dan getirdik
• Nevruz kutlamalarına, Valilik'ten odun bağışı