TÜBA’dan hicret
Güncelleme Tarihi:
Ali DAĞLAR/adaglar@hurriyet.com.tr
Oluşturulma Tarihi: Aralık 04, 2011 00:00
Türkiye Bilimler Akademisi’nin, kuruma danışılmadan bir KHK ile yapısının değiştirilip üçte ikisinin hükümet kontrolündeki kurumlarca atanması, yerli-yabancı bilim insanlarından büyük tepki aldı. KHK’nın yürürlüğe girmesiyle de TÜBA üyeleri istifalarını verdi; 25 Kasım’da da Bilim Akademisi kuruldu. Akademinin geçici yönetim kurulu başkanı Astrofizikçi Prof. Dr. Mehmet Ali Alpar ve yönetim kurulu üyesi Fizik Profesörü Rahmi Güven yeni derneği anlattı
MEHMET ALİ ALPAR
İstifalar sürecek
TÜBA birtakım değerleri gözetip, bilimsel araştırma, akademik mükemmeliyet, akademik özgürlükle ilgili ruhu temsil ediyordu. Bilim akademileriyle TÜBıTAK gibi büyük kamu kuruluşları arasında bir fark var. Bilim akademilerinin çoğu büyük çapta paralı projeler yapmaz ama standartları belirler. Kim bilimde değerlidir, ona örnek verirler. Gençleri teşvik eder, ödül ve burslar koyarlar.
TÜBA’nın yapısını değiştiren ilk KHK 27 Ağustos’ta yürürlüğe kondu. Akademi yönetimine haber verilmedi. şeker bayramı arifesinde, Resmi Gazete’de yayımlandı, sonra da yürürlülüğe girdi. Kuruma hiç danışılmadı. Biz akademi üyeleri olarak tepki gösterdik. Akademinin yarısı istifa etti, devamı da bekleniyor. Farklı disiplinlerden, farklı siyasi görüşlerden, hükümetlerin kendine yakın ya da uzak gördüğü değerli akademisyenler olabilir. Ama bunların seçilip bir akademiye gelmesini bilimsel açıdan değerlendirecek kişiler, uzman akademi üyeleridir. Bilimsel çalışmaları okuyup değerlendirme imkanları olmayan makamların yapacağı seçimler çoğu zaman yanlış olacaktır. Hükümet seçerse neye göre seçecek? Kim en çok bastırır, kim kapıları daha çok aşındırır, kampanyalar düzenlerse onu seçecekler. O zaman hata payı yüzde 50’den fazla olur.
Rahmi Güven
İran’da bile bizden fazla
TÜBA bir danışma kurumu, bilimsel yönteme dayalı sağduyudur. Akademiler iklim değişikliği, küresel ısınma, bilimsel etik, nükleer savaş vb. konularında raporlar hazırlar, bazen hükümetler böyle raporlar ister. Bazen akademiler hükümeti ve kamuoyunu bilgilendirir, önemli ve tartışmaya açık konularda akademik ciddiyette raporlar hazırlar.
Bilim akademileri sadece Batı ülkelerinde değil, modern anlamda bilimin geliştiği bütün ülkelerde var; Japonya, Çin, Hindistan, Güney Amerika vs. Akademiler arası panele üye 102 akademi var. Bildiğim kadarıyla sadece ıran’ın kendine özgü akademisi bulunuyor. Kısmen kendi kendini seçiyor, hükümetlerin kontrolü var. Fakat orada da, bilim insanlarına verilen değer bizdekinden fazla.
Hükümetlerden bağımsız bir sivil toplum örgütü olarak akademik değerleri destekleme fonksiyonlu bir dernek kurma kararı aldık. TÜBA’dan istifa etmiş 17 kurucu üye var. Bilime ve topluma hizmet olarak formüle ettik bu örgütlenmeyi. 27 Ağustos 2011’den önce TÜBA üyesi seçilmiş arkadaşlar bir başvuruyla derneğimize üye olabilecek. Akademimizin bir bildirgesi var; akademik liyakat, özgürlük ve dürüstlük bildirgesi. Üyelerimizin bu bildirgeyi imzalaması gerekiyor.
YENİ DERNEĞİN AMAÇLARI
Uluslarası Akademiler Birliği’ne başvuru hazırlığı yapan derneğin amacı tüzükte özetle şöyle ifade ediliyor: Türkiye’de bilim araştırmaları, bilimci kişiliği ve araştırıcılığı özendirmek ve bu alanlarda emeği geçenleri onurlandırmak. Gençleri bilim ve araştırma alanına yöneltmek. Bilim ve araştırma standartlarını en üst uluslararası düzeyde tutmak. Kamuoyu ve yetkililere bilimdeki gelişmeler, bilim-teknolojiyle ilgili proje ve problemlere dair bilgi vermek.
İstifalar sürecek
TÜBA birtakım değerleri gözetip, bilimsel araştırma, akademik mükemmeliyet, akademik özgürlükle ilgili ruhu temsil ediyordu. Bilim akademileriyle TÜBıTAK gibi büyük kamu kuruluşları arasında bir fark var. Bilim akademilerinin çoğu büyük çapta paralı projeler yapmaz ama standartları belirler. Kim bilimde değerlidir, ona örnek verirler. Gençleri teşvik eder, ödül ve burslar koyarlar.
TÜBA’nın yapısını değiştiren ilk KHK 27 Ağustos’ta yürürlüğe kondu. Akademi yönetimine haber verilmedi. şeker bayramı arifesinde, Resmi Gazete’de yayımlandı, sonra da yürürlülüğe girdi. Kuruma hiç danışılmadı. Biz akademi üyeleri olarak tepki gösterdik. Akademinin yarısı istifa etti, devamı da bekleniyor. Farklı disiplinlerden, farklı siyasi görüşlerden, hükümetlerin kendine yakın ya da uzak gördüğü değerli akademisyenler olabilir. Ama bunların seçilip bir akademiye gelmesini bilimsel açıdan değerlendirecek kişiler, uzman akademi üyeleridir. Bilimsel çalışmaları okuyup değerlendirme imkanları olmayan makamların yapacağı seçimler çoğu zaman yanlış olacaktır. Hükümet seçerse neye göre seçecek? Kim en çok bastırır, kim kapıları daha çok aşındırır, kampanyalar düzenlerse onu seçecekler. O zaman hata payı yüzde 50’den fazla olur.
Rahmi Güven
İran’da bile bizden fazla
TÜBA bir danışma kurumu, bilimsel yönteme dayalı sağduyudur. Akademiler iklim değişikliği, küresel ısınma, bilimsel etik, nükleer savaş vb. konularında raporlar hazırlar, bazen hükümetler böyle raporlar ister. Bazen akademiler hükümeti ve kamuoyunu bilgilendirir, önemli ve tartışmaya açık konularda akademik ciddiyette raporlar hazırlar.
Bilim akademileri sadece Batı ülkelerinde değil, modern anlamda bilimin geliştiği bütün ülkelerde var; Japonya, Çin, Hindistan, Güney Amerika vs. Akademiler arası panele üye 102 akademi var. Bildiğim kadarıyla sadece ıran’ın kendine özgü akademisi bulunuyor. Kısmen kendi kendini seçiyor, hükümetlerin kontrolü var. Fakat orada da, bilim insanlarına verilen değer bizdekinden fazla.
Hükümetlerden bağımsız bir sivil toplum örgütü olarak akademik değerleri destekleme fonksiyonlu bir dernek kurma kararı aldık. TÜBA’dan istifa etmiş 17 kurucu üye var. Bilime ve topluma hizmet olarak formüle ettik bu örgütlenmeyi. 27 Ağustos 2011’den önce TÜBA üyesi seçilmiş arkadaşlar bir başvuruyla derneğimize üye olabilecek. Akademimizin bir bildirgesi var; akademik liyakat, özgürlük ve dürüstlük bildirgesi. Üyelerimizin bu bildirgeyi imzalaması gerekiyor.
YENİ DERNEĞİN AMAÇLARI
Uluslarası Akademiler Birliği’ne başvuru hazırlığı yapan derneğin amacı tüzükte özetle şöyle ifade ediliyor: Türkiye’de bilim araştırmaları, bilimci kişiliği ve araştırıcılığı özendirmek ve bu alanlarda emeği geçenleri onurlandırmak. Gençleri bilim ve araştırma alanına yöneltmek. Bilim ve araştırma standartlarını en üst uluslararası düzeyde tutmak. Kamuoyu ve yetkililere bilimdeki gelişmeler, bilim-teknolojiyle ilgili proje ve problemlere dair bilgi vermek.