TTB'den Van raporu

Türk Tabipler Birliği'nin resmi internet sitesinden yayınladığı raporda şu bilgilere yer verildi;

23 Ekim 2011 Pazar günü öğle saatlerinde Van’da merkez üssü Tabanlı köyü olan deprem büyük yıkıma yol açmış ve yeniden bir deprem felaketiyle ülkemizi karşı karşıya getirmiştir. Bir kez daha deprem nedeniyle kaybettiklerimizin yakınlarına başsağlığı, yaralılara acil şifalar diliyoruz.

Depremin hemen ardından TTB Merkez Konseyi üyesi 2 hekimin de bulunduğu bir değerlendirme ekibi bölgeye hareket etmiş ve bölgede (Erciş’te) inceleme ve değerlendirmelerde bulunmuş, sağlık hizmeti faaliyetlerine katılmış, yetkililerle görüşerek bir durum değerlendirmesi yapmıştır.

Van’da meydana gelen depremden sonra Türk Tabipleri Birliği ve Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası temsilcileri tarafından oluşturulan Olağandışı Durumlarda Sağlık Hizmetleri Hızlı Değerlendirme Ekibi 23 Ekim 2011 saat 19.00 civarında Erciş'e ulaşmıştır. Değerlendirme Heyeti, Erciş'e ulaşım sürecinde bölge tabip odaları ve SES şubeleri başta olmak üzere, tüm bölgeden Olağandışı Durumlarda Sağlık Hizmetleri deneyimi olan sağlık çalışanlarının acil müdahale yapmak üzere Erciş'e gelmesine aracılık etmiştir. Bu ekiplerin sağlık müdürlükleri ve yerel yönetimlerin olanakları kullanılarak bölgeye ulaşımları sağlanmıştır.

Erciş’e ulaşıldığında çok sayıda büyük ve küçük bina enkazı ile karşılaşılmıştır. Erciş'te telefonların kesik olduğu, internet ve cep telefonu imkanının kısıtlı olduğu, Erciş halkının sokakta ateş yakarak enkazdaki yakınlarının çıkartılmasını tedirgin bir sekilde bekledikleri gözlenmiştir. Enkazlarda kısıtlı olanaklarla arama kurtarma ekiplerinin faaliyetlerini yürüttükleri gözlenmiştir.

Değerlendirme ekibi, ilk olarak kriz masasının bulunduğu kaymakamlık binası ile Erciş Devlet Hastanesi’ni ziyaret etmiştir. Kriz masasına ulaşan ekip ilk basta yetkililerle iletişime geçmekte zorlanmıştır. Bunun nedeni, bu esnada ilçede bulunan tüm mülki amirlerin Başbakan’ın incelemelerine eşlik etmesi olarak gözlenmiştir. Israrlı çabalarlar sonucunda bir askeri yetkili ile temas kurulmuş, ekibin amacı ve yürütülecek olan acil sağlık hizmetlerine yapılacak katkı ile ilgili bilgi verilerek ilçenin sağlık ve genel ihtiyaçlarına ilişkin bilgi alışverişinde bulunulmuştur. Elde edilen bilgiler TTB ve SES Genel Merkezi ve ilgili birimleriyle paylaşılmıştır.�

Devlet hastanesinde ise hastanenin yıkılma riskine karsı boşaltıldığını, sağlık hizmetlerinin Toplum Sağlığı Merkezi’nde yürütüldüğü belirlenmiş, ilgili Toplum Sağlığı Merkezi’ne gidilerek sağlık hizmetlerini yürüten yerel sağlık çalışanlarına destek verilmiştir. Sağlık kurumunun acil ihtiyacı olan ortopedi, göğüs cerrahisi ve beyin cerrahisi uzmanları gereksinimleri ilgili birimlere iletilmiştir. Bu arada sağlık hizmetlerinin yürütülmesinde, gelenlerin kayıt altına alınmasında ve malzeme temininde ve ekibin eşgüdüm içinde çalışmasında zorlukların olduğu adeta kaotik bir ortamın olduğu gözlenmiştir. Bu noktada, kent dışından gelen çok sayıda sağlık çalışanı hizmete entegre edilmeye çalışılmıştır. Sağlık kurumlarının fiziki yetersizliği ve çok sayıda sağlık personelinin kentte olması göz önüne alınarak sağlık hizmetlerinin verilmesine destek için ekibimizin katkılarıyla kentin merkezinde bulunan meydanda 4 adet sağlık hizmet çadırı kurulmuştur. Hizmet veren kamu sağlık kurumlarına yakın illerden gelen TTB ve SES üyeleri yönlendirilmiştir.

Deprem mağduru sayısının hızla artması nedeniyle fiziki olarak yetersiz kalan TSM’ye ek olarak “sahra hastanesi” adı verilen birim oluşturulduğu görülmüş ve stadyum içerisinde "sahra hastanesi" kurulmasına destek verilmiştir.  Personel görev dağılımında sorumluluk alınmış ve çalışmalar gelen ekiplerle birlikte sürdürülmüştür. Sabah saat 04.00’e kadar ekibimiz tarafından yürütülen sorumluluk ve hizmetler Sağlık Bakanlığı tarafından İstanbul’dan gönderilen UMKE ekibine devredilmiştir.

Bu arada koordinasyon ekibi ilçeye bağlı Çelebibağ beldesini ziyaret ederek depremin etkileri hakkında belediye başkanı ve halktan bilgi almıştır. Genel olarak Erciş ilçesi ve beldelerinde halkın evlerine girmediği, ateşler yakarak dışarıda bekledikleri ve çadırda kalan olmadığı gözlenmiştir.

Görüşülen kurum ve yetkililer:

Erciş ilçesi kriz merkezi ile görüşmeler, vali yardımcısı ve belediye başkanı ile görüşme,

•Erciş ilçe kriz merkezi yetkilileri
•Vali yardımcısı
•Belediye başkanı
•Sağlık Müdür yardımcısı, sağlık grup başkanı
•Çelebibağ belediye başkanı ve kriz merkezi yetkilileri
•Cumhuriyet savcısı
•Kızılay koordinatörü

MEVCUT DURUM:

Etkilenen nüfus: Van Erciş ilçesi, belde ve köylerinin neredeyse tamamının depremden etkilendiği bununla birlikte Erciş ilçesinin merkezinde bulunan Van Yolu Caddesi, Kışla Mahallesi ve Beyazıt Mahallesi'nin depremden daha fazla etkilendiği gözlenmiştir. Bu mahallelerde özellikle çok katlı binaların toplu yaşam alanlarının (okul, yurt, kahvehane, ineternet salonu, Kuran kursu) etkilendiği belirlenmiştir. 24.10.2011 tarihinde saat 10.00’da kriz masası yetkililerinden alınan bilgiye göre 80-85 büyük binanın yıkıldığı öğrenilmiş, aynı rakam arama kurtarma ekipleri ve Erciş halkı tarafından 100-120 olarak belirtilmiştir. İlçenin Lâtifiye Mahallesi'nde de yer yer yıkık binalar belirlenmiştir.

Yine ilçenin Yeşilova mahallesinde büyük hasar olmamasına karşın göç ile yeni kurulan bir mahalle olması nedeniyle kentsel altyapı hizmetlerinde büyük sorunların olduğu, depremden bağımsız sağlık açısından ciddi sorun taşıdığı ve bu sorunların deprem sonrası yoğunlaşabileceği saptanmıştır. Bu bölgedeki halkın yakınlardaki Koç Köprü barajının yıkılacağı hakkında ortaya atılan söylentilerden kaygı duyduğu, geceyi sokakta geçirerek su ve elektrik sorunlarının olduğu buna karşılık ne kaymakamlık ne de belediye tarafından hiç bir hizmeti alamadıklarını ifade ettikleri görülmüştür. TMMOB il Koordinasyon Kurulu ile temasa geçilmiş ve böylesi bir sorun olmadığı bilgisi alınmıştır. Genel olarak ilçeye bağlı köy ve beldelerde kısmı hasarların olduğu öğrenilmiştir.

Ölümler: Sağlık kurumlarına getirilen ölülerin terkedilen hastanenin arka bahçesine götürüldüğü, hastaneyi inceleyen koordinasyon ekibimizin savcı ile yaptığı görüşmede saat 09:00 itibarı ile Erciş’te 120 civarında ölünün getirildiği büyük bir kısmının yakınları tarafindan teslim alındığı öğrenilmiştir. Sahibi olmayan ölülerin hastane arka bahçesinde açık şekilde uygun olmayan tarzda bulunduruldugu gözlenmiştir. Savcı ile yapılan görüşme ile ceset torbalarının olmadığı öğrenilmiş ve konu ile ilgili kriz masası askeri yetkilisine ve TSM sorumlu hekimine bilgi verilmiştir. Daha sonra TSM’de ceset torbasının bulunduğu ve hastaneye gönderildiği öğrenilmiştir. Ölü sayısının TSM’deki sağlık çalışanları tarafından (saat 09.00) 150-200 arasında olduğu belirtilmiştir.

Yaralılar: Sabah saat 09:30 da TSM ve 'sahra hastanesi' ne 800 civarında yaralı başvurusu olduğu belirtilmiştir. Bununla birlikte depremin oluş saatinden saat 19.00’a kadar kayıt tutacak kişi ve zamanın bulunmadığı saptanmıştır. Genel olarak getirilen yaralıların önce triajdan geçirildiği, uzmanlar tarafından ilk müdahale yapıldıktan sonra cevre il ve ilçelere hızla sevk edildiği gözlenmiştir. Ameliyathane koşulların oluşturulamadığı, uzman hekimler tarafından belirtilmiştir.

Arama kurtarma çalışmaları: Arama kurtarma faaliyetlerinin gece boyunca devam ettirildiği bununla birlikte personel ve olanaklarının çok yetersiz olduğu belirlenmiştir. Sabah itibari ile diğer illerden ulaşan arama kurtarma ekiplerinin tüm çabalarına karşın çok sayıda enkazda faaliyet yürütülmediği, yürütülen faaliyetlerde bazı ekiplerde usulüne uygun arama kurtarma çalışmasının yapılmadığı kepçelerin özensizce kullanıldığı, yine bu faaliyetler sırasında, depremzedelerin kontrolsüz bir şekilde enkaz alanlarına girdiği gözlenmiştir.

Barınma ve ısınma: Çok sayıda bina enkazı olması, yine hasar olmasa bile devam eden artçı depremler nedeniyle Erciş halkının tümünün geceyi dışarıda ateş yakarak geçirdiği gözlenmiştir. Çadırkentlerin sabaha karsı kurulduğu ve az sayıda kişinin bu olanaktan yararlandığı gözlendi. Sabah kurulan 2 çadırkentin olduğu bunların stadyum ve halı sahada kurulduğu, mevcut tüm alana kurulduğunda her birinin 100’er çadır barındırdığı belirtilmiştir. Çadırkentte yapılan gözlemlerde su, meyve suyu ve kuru gıda dağıtımının olduğu, mutfağın kurulmadığı, tuvalet ihtiyacının stadyum içerisindeki az sayıda tuvalette giderildiği ve bu tuvaletlerde  hijyenin kötü olduğu, gözlenmiştir. Çadırkentte atıklarla ilgili (çöp) olanakların olmadığı belirlenmiştir. Isınma sorunu yaşayan çok sayıda vatandaşın battaniye ve giysi arayışında olduğu izlenmiştir.

Su: Sağlık merkezleri dahil ilçenin tümünde su olmadığı gözlenmiştir. Yetkililer tarafından su ve kanalizasyon tesisatının tahrip olduğu belirtilmiştir. Şu anda ilçede kaymakamlık belediye, sivil toplum kuruluşları, sendikalar, demokratik kitle örgütleri ve siyasi partiler tarafından içme suyu dağıtılmasına karşın içme ve kullanma suyu ihtiyacı devam etmektedir.

Beslenme: Kızılay ve gönüllü kuruluşların gıda dağıtmalarına karsı gıdaya ulaşamayan çok sayıda insanın olduğu gözlenmiştir. Gıda dağıtım kuruluşları önünde uzun kuyrukların olduğu izlenmiştir.

Atıklar: İlçede atıklarla ilgili ciddi hiçbir çalışmanın olmadığı belirlenmiştir. Tuvalet gereksinimleri toplu yaşam alanlarında (cami, hastane, kaymakamlık, çadırkent vb) karşılanmakta bununla birlikte tuvaletlerde su bulunmamaktadır. Bu durumun böyle devam etmesi halinde bulaşıcı hastalıklarla ilgili ciddi tehditler olacaktır. Bu konuda yetkililer uyarılmıştır.

Sağlık kuruluşlarının olanakları:

1) Erciş'te yaşayan sağlık emekçilerinden bir aile hekimi ve 4 hemşirenin enkaz altında olduğu öğrenilmiştir.

2) Sağlık kurumunda çok sayıda yerel sağlık çalışanı, yakınlarının depremden etkilenmelerine karşın özveri ile çalışmaya devam ettiği gözlenmiştir. Bununla birlikte yorgun ve kaygılı oldukları izlenmiştir.

3) Sağlık kurumlarının fiziksel, barınma ve sterilizasyon olanaklarının yetersiz olduğu gözlenmiştir (su, dezenfeksiyon, yeterli gözlem odası vb.).

4) Ruh sağlığı ile ilgili henüz sistematik bir çalışma başlatılmamıştır.

5) Depremin üstünden 24 saat geçmesine rağmen sağlık hizmetlerinin koordinasyonsuz ve kaotik şekilde yürütüldüğü gözlenmiştir.

6) Acil müdahale dışında poliklinik hizmetleri “sahra hastanesi”nde yürütülmektedir. Bölgede birinci basamak sağlık hizmet kurumları faal değildir.

7) Bölgenin yakın illerinin büyük hastanelere yönelik sevkleri devam etmektedir. Sevkler ile ilgili olanakların yeterli olduğu gözlenmiştir.

8) Çevre sağlığı ile ilgili hizmetlerin henüz başlatılmadığı izlenmiştir.

TEMEL İHTİYAÇLAR

1) Genel: Çadır, battaniye, giysi, temel gıda maddeleri, temiz içme ve kullanma suyu, çocuk maması, çocuk bezi, kadınlar için pet, evlere dağıtılacak dezenfektan madde, sıvı sabun, ısınma ve aydınlatma araçları, yağmurluk, çöp torbası,

2) Sağlık gereksinimleri: Bu benzer olağan dışı durumlarda erken evrede kaos/kargaşa yaşanması beklenir ve anlaşılabilir. Ancak, gerek acil, gerekse rutin sağlık hizmetlerinin hızla gereksinime dönük olarak örgütlenmesi ve koordinasyonu gerekmektedir. Bölgede yapılan gözlemde, koordinasyona yönelik mekanizmaların güçlendirilmesine gerek olduğu anlaşılmaktadır.

Bölgede, birinci basamak hizmetleri hızla yaşama geçirilmesi ve travma sonrası ruh sağlığı hizmetlerinin planlanarak gerekli girişimlerin yapılması gerekmektedir.

Mevsimsel zorlukların da hesaba katılarak öncelikle tıbbi malzeme, barınma, beslenme, temiz suya ulaşım ve çevre sağlığı hizmetlerinin uygun koşullarda sağlanması önem taşımaktadır.