Tsunami Türkiye'yi de vurmuş
Güncelleme Tarihi:
İki Türk bilim adamının yaptığı çalışma, son 2 bin senede Doğu Akdeniz, Ege Denizi, Marmara ve Karadeniz'de 28 tsunaminin can kaybı ve yıkıma yol açtığını ortaya koydu.
ODTÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü'nden Prof. Dr. Ayşe Ergin ile Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü'nden Doç.Dr.Can E.Balas'ın yaptığı tsunami tahmin modeli, Türkiye ve dünyada meydana gelen tsunamiler değerlendirilerek ortaya konuldu.
Deprem kuşağında olan Türkiye'de Anadolu ve çevreleyen denizlerdeki fay hatlarının tsunami oluşumuna elverişli özellikler gösterdiğine dikkati çeken bilim adamları, Türkiye kıyılarındaki tsunamiler konusunda geliştirilen bu modeller yardımıyla bir uzman bilgi sistemi kurulmasının önemli olduğuna işaret etti.
Bu nedenle son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalarda yer, deniz ve atmosfer bilimleri araştırmacılarının bu konuda ağırlıklı olarak çalışmalarını sürdürdüğünü kaydeden bilim adamlarının çalışmasına göre, Ege Denizi'ndeki en önemli tsunami M.Ö. 1560 yıllarında Santorini Adası'ndaki volkan patlaması sonucu oluştu ve adanın üçte ikisini yokederek Minoan uygarlığının çöküşüne sebep oldu.
TARİHTE TÜRK KIYILARINDAKİ TSUNAMİLER
Çalışmaya göre, Doğu Akdeniz, Ege Denizi, Marmara ve Karadeniz'de son 2 bin yıl içinde 28 büyük tsunami meydana geldi. Bu tsunamiler, yerleri ve tarihleri şöyle:
-21 Haziran 365: Doğu Akdeniz, Girit, Yunan ve Adriyatik Sahilleri, İskenderiye ve Ege Kıyıları (Dalga yüksekliği 1-3 metre)
-15 Ağustos 554: Güneybatı Anadolu, Kos Adası ve Mandalya Körfezi (Dalga yüksekliği 1-3 metre)
-15-16 Ağustos 555: İstanbul, İzmit Körfezi (Gözlem yok)
-22 Mayıs 1202: Kıbrıs, Suriye Kıyıları ve Mısır (Dalga yüksekliği 1-4 metre)
-8 Ağustos 1304: Doğu Akdeniz, Rodos ve Girit Adaları (Dalga yüksekliği 1-3 metre)
-20 Mart 1389: İzmir ve Ege Adaları (Dalga yüksekliği 1-3 metre)
-9 Ekim 1509: İstanbul, Marmara Kıyıları (Deprem büyüklüğü 8, dalga yüksekliği 3-6 metre)
-1598: Karadeniz (Dalga yüksekliği 1 metre)
-Nisan 1609: Doğu Akdeniz, Rodos (10 bin kişi öldü)
-29 Eylül 1650: Santorini, Tatmos ve Girit Adaları (Dalga yüksekliği 6 metreden büyük)
-31 Ocak 1741: Rodos (Gözlem yok)
-21 Temmuz 1752: Suriye kıyıları (Dalga yüksekliği 1-3 metre)
-22 Mayıs 1766: İstanbul, Marmara Denizi (Dalga yüksekliği 1 metreden küçük)
-13 Ağustos 1822: Antakya, İskenderun Körfezi (Gözlem yok)
-23 Mayıs 1829: İstanbul, Gelibolu (Dalga yüksekliği 1 metreden küçük)
-28 Şubat 1851: Fethiye, Muğla, Rodos (Dalga yüksekliği 1 metreden küçük)
-13 Şubat 1855: Fethiye Körfezi (Dalga yüksekliği 1-3 metre)
-27 Ağustos 1886: İzmir (Dalga yüksekliği 1 metreden küçük)
-2 Eylül 1893: Kuzey Ege, Çanakkale kıyıları (Dalga yüksekliği 1 metre)
-10 Temmuz 1894: İstanbul, Marmara kıyıları (Deprem büyüklüğü 7, dalga yüksekliği 1-3 metre)
-31 Mart 1928: İzmir (dalga yüksekliği 1 metreden küçük)
-26-27 Aralık 1939: Fatsa-Karadeniz (8 büyüklüğündeki Erzincan Depremi sonucunda dalga yüksekliği 1-3 metre)
-23 Temmuz 1949: Ege kıyıları (dalga yüksekliği 1-2 metre)
-9 Temmuz 1956: Yunan Adaları (Deprem büyüklüğü 7.5, dalga yüksekliği 1-6 metre)
-18 Eylül 1963: Doğu Marmara, Yalova, Karamürsel, Mudanya, Gemlik Körfezi (Deprem büyüklüğü 6.3, dalga yüksekliği 1 metre)
-19 Şubat 1968: Kuzey Ege (Dalga yüksekliği 1.2 metre)
-3 Eylül 1968: Amasra, Fatsa (Karadeniz) (6.6 büyüklüğündeki Bartın Depremi sonucunda dalga yüksekliği 3 metre)
-17 Ağustos 1999: Gölcük, İzmit Körfezi (7.4 büyüklüğündeki Marmara depremi sonucunda dalga yüksekliği 2.5 metre).
DÜNYADA TSUNAMİ
Japonya'da “liman dalgası” anlamına gelen tsunami, çağlar boyunca dünyanın pek çok ülkesini vurdu. Dünyanın en büyük tsunamileri ise şöyle:
21 Haziran 365: Doğu Akdeniz, İskenderiye (yüzbinlerce ölü)
27 Ağustos 1883: Java ve Sumatra (Karakatau yanardağı patlaması sonucunda 36 bin kişi öldü)
15 Haziran 1896: San Riku, Japonya (20 metre yüksekliğindeki tsunami bir anda 26 bin kişiyi yoketti)
28 Aralık 1908: Messina-İtalya (7.2 büyüklüğündeki deprem ve tsunami 100 bine yakın insanı öldürdü)
31 Aralık 1906: Kolombiya (Deprem ve tsunami, Ekvator ve Kolombiya arasındaki kıyıda bulunan tüm evleri denize sürükledi, bin 500 kişi hayatını kaybetti)
1 Nisan 1946: Alaska Kuzeyburnu (Deprem ölümlere, 1 saat sonraki tsunami de Hilo'da 160 kişinin ölümüne ve büyük hasara neden oldu) -22 Mayıs 1960: Şili (10 metreye yaklaşan tsunami dalgaları Şili'de bin, Hawaii'de 61 ölüme neden oldu, karşı kıyıları da etkiledi. Deprem 9.5 büyüklüğünde meydana geldi)
28 Mart 1964: Alaska (Depremin neden olduğu tsunami Alaska'da 107 ve Amerika'nın doğu kıyıları Oregon ve Kaliforniya'da 15 ölüme neden oldu. Dalga yüksekliği 25 metreye kadar çıktı)
16 Ağustos 1976: Filipinler-Moro Körfezi (5 bin kişi öldü)
2 Eylül 1992: Nikaragua(7.2 büyüklüğündeki deprem sonucunda 167 kişi hayatını kaybetti)
12 Aralık 1992: Flores-Endonezya (7.5 büyüklüğündeki depremde 2 bin kişi öldü)
12 Temmuz 1993: Hokkaido, Nansei, Oki ve Japon Denizi (7.6 büyüklüğündeki deprem sonucunda 238 ölü)
3 Haziran 1994: Doğu Java (7.2 büyüklüğündeki depremde 200'den fazla kişi öldü)
17 Temmuz 1998: Papua-Yeni Gine (Deniz tabanında oluşan deprem Papua Yeni Gine'nin kuzey sahillerinde 2 bin kişinin ölümüne ve binlerce kişinin evsiz kalmasına neden oldu. 7 büyüklüğündeki korkunç depremde dalga yüksekliği 10 metreye kadar çıktı)
26 Aralık 2004: Hint Okyanusu, Endonezya, Sumatra Adası, Sri Lanka, Seyşel Adaları, Maldiv Adaları, Tayland, Hindistan, Malezya (Dalga yüksekliği 10 metreye kadar çıktı, 9.1 büyüklüğündeki depremde yüzbinler hayatını kaybetti).