TSK'nın tepkisine neden olan TESEV belgesi

Türkiye’de sivil-asker ilişkisini AB sürecine göre değerlendirildiği belirtilen Almanak hazırlanış nedenini İstanbul Pera ve Ankara Dedeman Oteli’nde yapılan toplantıda dile getiren vakıf yöneticileri şu sözlerle değerlendirmişlerdi:

“Son dönemde, Şemdinli skandalı, Danıştay saldırısı gibi gelişmeler nedeniyle, gerek hükümet ile diğer devlet kurumları, gerekse de, güvenlik sağlayan kurumlar arasında anlaşmazlıklar olduğu iddiaları gündemi meşgul etti. Aynı zamanda da, Terörle Mücadele Kanunu’nda yapılan planlanan değişiklikler sivil toplumda kaygı yaratmaya devam ediyor.

Ülkemizde ne yazık ki sivil (hükümet)-asker ilişkisi kavramının dar ve kafa karıştıran sınırlarına hapsedilen ve çok hararetli tartışmaların yaşanmasına, çeşitli çatışan kutupların oluşmasına neden olan bu konuya, aslında, çok daha soğukkanlı bir şekilde ve bilimsel olarak yaklaşmak gerekmektedir. Nitekim dünyada, güvenlik sağlayan tüm kurum ve kuruluşlar (silahlı kuvvetler, kolluk kuvvetleri, özel güvenlik vb.), “Güvenlik Sektörü” çatısı altına yerleştirilerek tartışılmakta, bu kurumların etkin, hesaplı, saydam ve demokratik olarak denetlenebilir bir şekilde ve insan hak ve özgürlüklerini koruyarak çalışması yönünde adımlar atılmaktadır.

2004'ten beri (Türkiye Cumhuriyeti'nin de kurucu üyesi olduğu, Büyükelçi düzeyinde temsil edildiği) Cenevre'deki Silahlı Kuvvetlerin Demokratik Denetimi Merkezi (DCAF) ile birlikte çalışan TESEV, sivil-asker kutuplaşmasının ötesine geçerek, yalnızca devlet değil, insan için de güvenlik vurgusunu benimsiyor. Sivilleşme yolunda tüm güvenliğin saydamlaşması ve demokratikleşmesi amacıyla soğukkanlı ve güvenilir bir bilgi kaynağının oluşmasını hedefliyor.

Bu amaçla, uzmanlar tarafından bir yılı aşkın bir süredir titiz araştırmalarla hazırlanan Almanak'ın yurttaşlar, milletvekilleri, medya mensupları ve güvenlik personeli için bir başucu kitabı olacağını umuyoruz”

Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümünden Prof. Dr. Ümit Cizre başkanlığında hazırlanan ve her yıl yayımlanmaya devam edilmesi planlanan kitabın Cumhuriyet tarihinde Güvenlik Sektörüne ilişkin yayımlanan “ilk” Almanak olma özelliğini taşıdığının belirtildiği toplantıda ayrıca, “ 2005 yılını temel alarak; Güvenlik Sektörü içinde yer alan birimlerin örgütlenme biçimlerini, bilinen ve bilinmeyen çalışma ilke ve faaliyetlerini, bağlı oldukları sivil otoriteyi, yasal çerçeve ve benimsedikleri temel anlayışları, 17 Aralık 2004'ten bu yana daha sağlam bir umuda dönüşen Avrupa Birliği'ne tam üyelik kapsamında geçirilen değişimler ve darboğazları objektif ve güvenilir bir bilgi ve analiz formatında sunmaktadır” denildi.

Almanağın, ilk hedefini “güvenlik kurumları üzerindeki gölge ve sır perdesini aralayarak bilgiyi güvenilir bir biçimde ve her kesime sunmak ve bu bilginin, uzman ya da sıradan, iç ya da dış tüketicilerini ve yorumcularını yaratmak ve beslemek” olarak belirten hazırlayıcıları, ayrıca “iktidar ilişkilerini ve dinamiklerini görünür kılarak güvenliği demokratikleştirmek ve saydamlaştırmak” iddiasında da bulunmuştu.

Almanakta, giriş bölümünde Bilkent Üniversitesi Prof. Dr. Ümit Cizre-İtaat kültürü yerinde bilimsel itiraf ve itiraz, TBMM Araştırma Merkezi’nden Dr. Ahmet Yıldız-TBMM, Polis Akademisi’nden Doç. Dr. Zühtü Arslan-Hükümet, Yıldız Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Gence Özcan MGK, Emekli Askeri Savcı ve Hakim Dr. Ümit Kardaş-Askeri Yargı, Gazeteci Lale Sarıibrahimoğlu-Türk Silahlı Kuvvetleri-Jandarma-Sahil Güvenlik, Polis Akademisi Doç. Dr. İbrahim Cerrah-Polis, Polis Akademisi Yrd. Doç. Dr. Ertan Beşe-Özel Harekat-Geçici Köy Korucuları-JİTEM, Polis Akademisi Doç. Dr. M. Bedri Eryılmaz-Özel Güvenlik-Polis İstihbarat, Polis Akademisi Doç. Dr. Önder Aytaç-Medya ve Gazeteci Yazar Ferhan Ünlü ise MİT ve Sivil Toplum konularında makalelerine yer verildi./2006