TRT’de 23 Nisan

TRT, 1979 yılından bu yana geleneksel olarak Uluslararası 23 Nisan Çocuk Şenliği düzenliyor. Yapılan ilk şenliğe katılan beş ülke sayısı bugün 44 ulaştı. Şenliğin ilk 11 yılında 51 değişik ülkeden toplam 5 bin 265 çocuk, lider ve müzisyen olarak ise 1037 yetişkin katıldı. Bugün bu tarihin üzerinden bir sekiz yıl daha geçtiği düşünülürse katılanların sayısının ne kadar arttığı tahmin edilebilir. 23 Nisan'ın 1979 yılında Birleşmiş Milletler tarafından Dünya Çocuk Yılı olarak ilan edilmesi üzerine, TRT Ankara Televizyonu Çocuk Programları Müdürü Dr. Tekin Özertem ve yardımcısı Canan Arısoy organizyon çalışmalarına başladılar. Şenliğin her yıl 16-26 Nisan tarihleri arasında düzenlenmesi, şenliğe katılan konuk çocukların okullar aracılığıyla aileler tarafından misafir edilmeleri, konuk toplulukların gösterileriyle katılacakları bir gala programı düzenlenmesi ve bu gala programının 23 Nisan günü canlı olarak televizyon aracılığıyla bütün dünya çocuklarına sunulması, şenlik kapsamında her on yılda bir de, TBMM'nin çatısı altında ‘‘Dünya Çocuk Parlamentosu’’nun toplanması temel ilkeler olarak benimsendi.

Uluslararası şenliğe 7-14 yaş aralarındaki çocuklar katılıyor, evlere konuk olan çocukların, şenlik haftasının bitişinde ülkelerine dönmesi ise bir başka tören. Kısa sürede kazanılan dostal gözyaşları arasında uğurlanırken, adresler alınıp verilir ve belki yıllarca sürecek bir dostluğun temeleri de atılmış olur o an. 24 Nisan'da ayrılacak grubu ağırlayan evsahibi çocuklar, uçurtma şenliği, piknik ve Kapadokya gezisine götürülüyor. Bu sanırız ‘‘ayrılık acısını’’ dindirmek amaçlı bir gezi...

Bu yıl şenliğe katılacak ülkeler ise şunlar: ABD, Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Bosna Hersek, Bulgaristan, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Çin Halk Cumhuriyeti, Estonya, Etyopya, Fas, Fransa, Gambia, Güney Afrika, Gürcistan, Hırvatistan, Hindistan, Hollanda, İsviçre, Japonya, Kanada, Kazakistan, Kırgızistan, K.K.T.C, Kuveyt, Letonya, Litvanya, Makedonya, Macaristan, Mısır, Moğolistan, Moldova, Nijerya, Özbekistan, Polonya, Porto Rico, Romanya, Rusya Federasyonu, Slovakya, Slovenya, Ukrayna, Venezuela, Yeni Zelanda, Yugoslavya, Türkmenistan ve Türkiye. 50 ülkeden gelecek yaklaşık 1.400 konuk, her yıl olduğu gibi bu kez de istekte bulunan ailelerin evlerinde kalacaklar. Dördü eski olmak üzere toplam 8 milletvekili de çocuk konuk ağırlamak için başvurdu.

Dünyada ilk çocuk bayramı

Dünyadaki ilk ve resmi çocuk bayramı olan 23 Nisan, ilkokul ve yaşça daha küçük olan çocukların kutladığı bir bayram. Günlerce önceden başlar hazırlıklar. Sınıflar süslenir, o gün yapılacak gösterilerin provaları yapılır, şiirler ezberlenir... Kağıt fenerler, Türk bayrakları, Atatürk resimleri hemen hemen her yerde göze çarpar. Gösteriye katılacak çocuklara özel kıyafetler hazırlanır. Kimisi bir masal kahramanı olur, kimisi de izci, asker, polis üniformaları giyer. 23 Nisan törenleri her zaman okulda başlar. Sabah okulda yapılan törenin ardından, öğrenciler öğretmenler yaşadıkları yerin stadyumuna, spor alanına giderler. Açık havada yapılan gösterinin seyircileri çoğunlukla anne-babalardan oluşur.

Atatürk zamanında 23 Nisan kutlamaları

23 Nisan, ilk kez 1929 yılında ‘‘Çocuk Haftası’’nın da başlangıcı sayıldı. Çocuk haftalarının amacı, çocuklara ilerde, sahibi olacakları ülkenin, evlerin, okulların, kurumların yönetimi için deneyler yaptırmak. Bu amaçla Çocuk Birlikleri kuruldu. Çocuklar eski yıllarda, Ankara ve İstanbul gibi büyük şehirlerde, Şehremini denilen Belediye Başkanının ziyaret ederlerdi. Geçici bir süre için yönetici makamlarına otururlardı.

Atatürk zamanında 23 Nisan denilince akla yakalara rozet takan çocuklar geliyor. Okul önlekleri içindeki biri kız diğeri erkek iki çocuk birlikte dolaşır, kız çocuğu boynunuza bir rozet takar, erkek ise elindeki kumbarayı uzatıp para toplardı. Toplanan bu para, Birinci Dünya Savaşında babasız ve annesiz kalmış çocukları korumak amacıyla kurulan Çocuk Esirgeme Kurumu içindi.

Yapılanlardan kimisi zamanla değişikliğe uğramış olsa da, büyük bir bölümü gelenek halinde sürdürülmekte. Geleneklerin en güzeli, o gün bir çocuğun beş dakikalığına bir yöneticinin koltuğuna oturup sembolik görev yapması. Ankara'da Milli Eğitim Bakanı'nı, Başbakan'ı, hatta Cumhurbaşkanı'nın ziyaret eden çocuklardan seçilenler, yöneticinin koltuğuna oturur ve ya bir mesaj verir ya da bir istekte bulunur. Çocuk haklarına, barışa dair güzel istekler...

Çocuklara armağan

İstanbul'un 16 Mart 1920'de düşman askerleri tarafından işgalinden sonra burada bulunan Osmanlı Mebusan Meclisi'nin görevini sürdürmesine imkan kalmamıştı. İşgal güçleri arasında yer alan İngiliz Askerleri meclisi basıp, bazı milletvekillerini tutuklamışlardı. O sırada Ankara'da bulunan Atatürk, bu durum üzerine 19 Mart 1920 günü vilayetlere ve kolordu komutanlıklarına birer bildiri göndererek durumu açıkladı. Yine aynı bildiride ülkenin bağımsızlığını korumak amacıyla bir Milli Meclisin Ankara'da toplanması için çaba harcanmasını istiyordu.

Bu bildiri üzerine tüm illerden 232 milletvekili seçildi. İstanbul'dan gelen 92, Yunanistan ve Malta'dan gelen 14 milletvekili ile bu sayı 337'ye yükseldi. Fakat 23 Nisan 1920 günü yapılan ilk toplantıya ancak 115 milletvekili katılabilmişti. O gün çalışmalarına başlayan meclistekiler gerçekten de güç şartlar altındaydılar. Oturdukları sıralar, çevre okullardan getirilmişti, aydınlanma olanağı azdı. Bütün bu imkansızlıklar içinde onların tek bir amacı vardı. ‘‘Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir.’’

Atatürk'ün çocukları ne kadar çok sevdiği herkesçe bilinir. ‘‘Bugünün küçükleri, yarının büyükleri’’ diyerek ülkenin geleceğinin onların elinde olduğunu her fırsatta belirten Atatürk, 1924 yılında, ilk Meclis'in açılış tarihi olan ‘‘23 Nisan’’ gününün bayram olarak kutlanmasını kararlaştırdı. Bu tarihten beş yıl sonra ise bu bayramı çocuklara armağan etti. Siyasi tarihimizin dönüm noktalarından biri olan bugünün, çocuklara armağan edilmesinde bilinçli bir tavır olduğu şüphesiz. ‘‘Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’’ ile ulusal egemenlik bilincinin yarının büyükleri olan çocuklara aşılanması ve bu bilincin korunması... Bugün artık uluslararası boyutlara kavuşan, Birleşmiş Milletler Örgütü'nün takviminde yerini alan Çocuk Bayramı için her yıl dünya çocukları Türkiye'de buluşuyor.