Trans yağ nedir? Hangi yiyeceklerde trans yağ bulunur?
Güncelleme Tarihi:
Sağlıksız olduğu uzmanlar tarafından sık sık hatırlatılan trans yağla ilgili merak edilen pek çok detay var. Trans yağların Amerika Birleşik Devletleri'nde yılda 30.000 erken ölümden sorumlu olduğu tahmin edilmektedir. Dünya çapında bu sayı milyonları bulmaktadır. Peki trans yağ nedir? Hangi yiyeceklerde trans yağ bulunur?
Trans yağ, trans-izomer (E-izomer) doymamış yağ asitlerine verilen yaygın isimdir. Terim çift karbon-karbon bağının konfigürasyonuna işaret ettiğinden trans yağlar bazen tekli bazen de çoklu doymamış yağ olabilir, ama hiçbir zaman doymuş yağ olamaz.
Trans yağlar, gerekli yağ asitlerinden değildir. Trans yağların tüketimi LDL kolesterol düzeyini arttırıp "iyi" HDL kolesterol düzeyini azalttığındankalp hastalığı riskini artırır. Dünya çapında sağlık otoriteleri trans yağlarının tüketiminin eser miktarlara azaltılması gerektiğini önermektedir. Kısmî hidrojenleşme ile oluşan trans yağlar, doğal olarak oluşan trans yağlardan daha zararlıdır. Hidrojenasyon, sıvı yağları katılaştırır, bunların içerdiği yağların ve gıdaların raf ömrünü ve lezzet stabilitesini arttırır. Trans yağ, sebze kısırlarında ve bazı margarinlerde, krakerlerde, çerezlerde, aperatif yiyeceklerde ve diğer yiyeceklerde bulunur.
Birçok ülkede besinlerde trans yağ olduğuna dair etiketleme zorunluluğu getirilmiştir. Konuyu gündeme getirmek ve gıda üreticilerinin uygulamalarını değiştirmek için aktivistler tarafından kampanyalar düzenlenmiştir. 2007'nin Ocak ayında ürünlerinin satışının yasaklanması durumuyla karşı karşıya kalan Crisco ürünlerinin içeriğini değiştirerek FDA'nın "porsiyon başına sıfır gram trans yağ" (yani çorba kaşığında 1 gramdan az ya da ağırlığın %7'sinden az) tanımına uymuştur.
Hidrojenleşme süreci doymamış yağlara hidrojen atomu ekleyerek çift bağları ortadan kaldırmak ve yağları kısmî ya da tamamen doymuş yağ hâline getirmektir. Ancak enzimsel olmayan kimyasal kısmî hidrojenleşme cis-izomerleri hidrojenleştirmek yerine trans-doymamış yağa çevirebilmektedir. Trans yağlar doğal olarak birkaç durumda ortaya çıkabilir: Trans yağ içeren vaksenil ve konjuge linoleil (KLA), gevişgetirenlerin et ve süt ürünlerinde doğal hâlde eser miktarda bulunabilir.
Hidrojenasyon işlemi, kimyasal olarak, doymamış organik bileşiklerin (alken, alkin gibi) karbon atomlarının bileşiklerle yaptığı doymamış bağlarında, hidrojenle doyurulması ve doymuş hale getirilmesidir.