Trafiğin baş belası
Güncelleme Tarihi:
İstanbul'daki kamu binaları ile kamuya açık yapıların büyük bir bölümünün otoparkı yok. Özellikle son yıllarda inşa edilen çok sayıda kitle binaları otoparksız olarak hizmete açılıyor.
Otopark Yönetmeliği
HERGÜN 1 milyon 300 bin aracın trafikte olduğu İstanbul'daki kamu binaları ile kamuya açık yapıların büyük bir bölümünün otoparkı yok. Özellikle son yıllarda inşa edilen çok sayıda kitle binaları otoparksız olarak hizmete açılıyor. Aralarında Bilgi, Galatasaray, Marmara, Kadir Has Üniversiteleri, Alman, Amerikan, Huzur, JKF, Haseki, Kuledibi Hastaneleri gibi binlerce aracın giriş çıkış yaptığı kamusal binaların otopark sorununa çözüm bulmaması özellikle merkezi yerlerde trafiğin tamamen kilitlenmesine yol açıyor. Sadece kamu binaları değil konutlar da garaj yapmadığı için, inşa edilen her yeni konut otopark özürlü olarak doğuyor, trafiğin her geçen gün içinden çıkılmaz bir hal almasına yol açıyor.
Milyonun üstünde aracın hareket halinde olduğu İstanbul'daki otoparkların toplam araç kapasitesinin 250 bin olduğu düşünülürse, gelecekte kenti ne büyük bir tehlikenin beklediği daha iyi anlaşılır. Her gün yüzlerce yeni aracın trafiğe girdiği ve yeni konutların hizmete açıldığı İstanbul'da trafik sıkışıklığının en önemli nedeni mevcut ‘‘Otopark Yönetmeliği.’’
Sıyırma noktası var
1 Temmuz 1993'te çıkan ve 1 Ocak 1994'te yürürlüğe giren 21624 sayılı Otopark Yönetmeliği, yeni yapıların otoparklı olarak inşa edilmesi gereğini hükme bağlamış. Bu zorunluluk yapılardaki dairelerin tiplerine göre derecelendirilmiş. Örneğin 150 metrekarelik her daire için bir, 80 ve daha küçük metrekarelik daireler için, dört daireye bir otopark yeri yapmak zorundasınız. Otomobiller için bir araçlık park alanı toplam 20 metrekare olarak hesaplanmış. Bu durumda örneğin, 150 metrekarelik 10 daireli bir konut için 200 metrekarelik bir alanı garaj yeri olarak ayırmanız gerekiyor.
Garaj yapma zorunluğunu hükme bağlayan sözkonusu Yönetmelik, ‘‘ama’’ diyerek uyanık müteahhitlere çok önemli bir sıyrılma noktası bırakmış. Otopark Yönetmeliği'nin 4. maddesinin 7. bendinde yer alan ‘‘kolaylık’’ için şunlar kaydedilmiş: ‘‘Binaların ihtiyacı olan otopark alanının tamamının parsel veya bina bünyesinde karşılanmadığı durumlarda ise otopark adedi kadar otopark bedeli alınır.’’
İşin ilginç yanı toplanan paraların, sorunun doğrudan muhatabı olan ilçe belediyelerinin değil Büyükşehir Belediyesi'nin kasasına girmesi. Yeni yapılan konutların sahipleri, bulunduğu bölgeye göre tespit edilen fiyat derecelendirme oranındaki parayı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin Vakıflar Bankası Fatih Şubesi'nde bulunan 2023256 numaralı hesabına yatırıyor. Böylece ‘‘münferiden’’ otopark yapma zorunluğunu ortadan kalkıyor. Bundan sonra top Büyükşehir'e pas ediliyor.
Büyükşehir, bu hesapta toplanan trilyonlarca lira ile yeni otopark yapmak zorunda. Ama bu hüküm bugüne kadar her nedense uygulanmadı. İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 25 Temmuz 2000'de aldığı karar gereği Beşiktaş ilçesi sınırlarında yapılacak olan yeni inşaatler için daire başına ödenecek bedeller şöyle sıralanmış:
1. Grup (150 metrekare ve üstü): 1.827.728.000 lira.
5. Grup (80 metrekare ve altı) : 228.466.000 lira.
Hiçe sayılan kural
Otopark Yönetmeliği'nde yeni uydu kentler ve kamu ve kamuya açık binalar için otopark yapma zorunluğu var. Bu sıyrılmadan muaf tutulmuşlar: ‘‘Konut kooperatiflerinde, sanayi ve depolama tesislerinde, kamu kurum ve kuruluşları, halkın toplu kullanımına açık sinema, tiyatro vs. yapılarda, hastanelerde ve turistik otellerde otopark ihtiyacının bina bünyesinde veya parselinde karşılanması zorunludur.’’
İstanbul'un trafik açısından en karmaşık alanlarında özellikle son yıllarda hizmete giren ve girecek olan kamuya açık binalarında yaptığımız incelemede bu kuralın hiçe sayıldığını tespit ettik. Aralarında hastane, sanayi sitesi, üniversite gibi kuruluşların bulunduğu yerleşmelerin yönetmeliğe uymadığı halde izin alıp hizmete girdiğini gördük.
Park yeri başına dört araç
İstanbul genelinde 1610 adet otopark alanı tespit edildi. Bunların 312'si kapalı, 1298'i açık otopark. Toplam araç kapasitesi ise 250 bin.
Kayıtlara göre İstanbul trafiğinde 2 milyon 250 bin araç var. Bu sayının 1 milyon 600 bini otomobil. Geri kalanı motosiklet, kamyon, traktör, iş makinası gibi her türlü araç.
Her gün trafiğe çıkan araç sayısı ise 1 milyon 300. 800 bini parklanma ihtiyacı olan, kalan 500 bini de park etmeden yolda seyir eden ya da gidip evinin önüne park eden araç sahipleri.
600 bin araca park edecek yer yok. Onlar da araçlarını cadde, sokak demeden her yere park edenler.
800 bin araca karşı 250 binlik bir otopark kapasitesi. Yani bir otoparklık yere dört araç düşüyor.
NE DİYORLAR?
BEŞİKTAŞ Belediye Başkanı Yusuf Namoğlu, trafik sıkışıklığının temel nedeninin mevcut ‘‘Otopark Yönetmeliği’’ olduğunu savunuyor. ‘‘Bu yönetmelik derhal değiştirilmezse İstanbul'u büyük bir felaket bekliyor’’ diyen Namoğlu, Büyükşehir hesabında toplanan paraların ilçe belediyelerine aktarılması durumunda sorunun çözülebileceğini savunuyor. Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül ise sorunun irili ufaklı tüm binalara otopark yapma zorunluluğu getirilerek çözülebileceğini düşünüyor. Şişli gibi yerleşimin yoğun olduğu kent bölgelerinde, otopark alanı bulmanın zor olduğunu savunan Sarıgül, kamusal yerleşimlerde ve tek konutlarda araçların alta çekilmesinin en doğru çözüm olduğunu öne sürüyor.
PARALAR NEREYE HARCANIYOR?
Ancak aynı yönetmelik müteahhitlere belediyeye otopark bedeli ödeyerek otopark yapmama hakkını da sağlıyor. Toplanan paralar, sorunun doğrudan muhatabı olan ilçe belediyelerinin değil Büyükşehir Belediyesi'nin kasasına giriyor. Büyükşehir, toplanan trilyonlarca lira ile yeni otopark yapmak zorunda. Ama ortada otopark olmadığı gibi paralar nereye harcandı belli değil.
En fazla otoparkı olan ilçeler
Otopark alanı sayısı Otopark kapasitesi
Şişli 233 60.570
Bakırköy 76 34.925
Beşiktaş 157 25.295
Eminönü 231 22.270
Kadıköy 85 21.965
Üsküdar 60 17.780
Fatih 149 15.540
Tuzla 2 20
Esenler 12 765
Zeytinburnu 21 880
Bağcılar 29 1.325
Küçükçekmece 37 2.090
Maltepe 25 2.135
Kağıthane 36 2.235
En az otoparkı olan ilçeler
ÖNERİLER
Mevcut Otopark Yönetmeliği derhal yürürlükten kalkmalı. Yerine daha bağlayıcı ve delinemeyecek bir yasa getirilmeli.
Yeni yapılacak olan konutlar kesinlikle otoparklı olmalı, bedel ödeyerek sıyrılma anlayışına son verilmeli.
Büyükşehir, yönetmeliğin çıktığı tarihten bugüne kadar otopark hesabına giren paranın hesabını vermeli.
Otopark diyeti olarak Büyükşehir kasasına giren para, ilçe belediyelerine aktarılarak derhal otopark yapımına geçilmeli.
İmar Planları yapılırken otopark alanlarının saptanması zorunlu hale getirilmeli.
Dört araçtan üçü açıkta
İstanbul trafiğinde 2 milyon 250 bin araç var. 800 bin aracın park yeri ihtiyacı var. 312 kapalı, 1.298'i kapalı olmak üzere toplam 1.610 otopark alanı var. Bu otoparkların toplam araç kapasitesi 250 bin. Bu durumda 4 araca 1 park yeri düşüyor.