Topkapı Sarayı’nın efsane müdürüne veda

Tarihçi, müzeci, dünyanın sayılı el yazması ve minyatür sanatı uzmanlarından olan Filiz Çağman, 1940’ta Edirne’de doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Estetik ve Sanat Tarihi Enstitüsü’nün Türk ve İslam Disiplini’nden 1964’te mezun olur olmaz asistan olarak Topkapı Sarayı’nın El Yazmaları Kütüphanesi’ne girdi. Burada el yazması kitap, minyatür ve hat sanatları konusunda uzmanlaşan Çağman, 1971’de İstanbul Üniversitesi’nde teziyle doktor unvanını kazandı. Topkapı Sarayı Koleksiyonu’ndaki nadide eserlerin gün yüzüne çıkması konusunda önemli adımlar atan Çağman, akademik çalışmalarıyla dünyanın sayılı resimli el yazma, hat ve kitap sanatı uzmanları arasına girdi. Topkapı Sarayı üzerine iki kitap olmak üzere 15 kitap kaleme aldı.

BİRÇOK ÖDÜL ALDI

1997’de Topkapı Sarayı’nın ilk kadın müdürü olarak atanan Çağman, 1999 depreminde evi hasar görünce yaklaşık iki yıl Topkapı Sarayı’nda bir odada kalmıştı. Büyük onarım ve yeniden yapılandırmayla Topkapı Sarayı’nın dünya çapında bir müze olmasını sağlayan isimlerin başında gelen Çağman, 2005’te görevini İlber Ortaylı’ya devrederek emekli olmuştu. Emekliliğinin ardından Dr. Filiz Çağman’a bir şükran hediyesi olarak Topkapı Sarayı’nda beş gün süren bir sempozyum düzenlendi. Aynı yılın ocak ayında Londra Kraliyet Sanat Akademisi’nde açılan ‘Türkler: Bin Yılın Yolculuğu 600-1600’ başlıklı serginin küratörlüğünü Dr. Nazan Ölçer ve David Roxburgh ile birlikte yaptı. Yaşamı boyunca birçok ödüle değer görülen Çağman, emekliliğinin ardından Sakıp Sabancı Müzesi’ne beş yıl boyunca danışmanlık yaptı. Çağman, yaşamının son yıllarını doğduğu kent olan Edirne’de geçirdi.

SARAY ONUNLA HAYAT BULDU

Sabancı Müzesi Müdürü Nazan Ölçer, 2005 yılında yazdığı Filiz Çağman hakkındaki yazısında şu ifadelere yer vermişti: “Filiz Çağman’ın araştırmaya dönük sabırlı yapısı, her ayrıntıyı kaydeden gözü ve titizliğiyle, binlerce ciltlik ünlü kütüphane (Topkapı Sarayı El Yazmaları Kütüphanesi) yeniden hayat buldu. Yabancı bilim insanları için vazgeçilmez bir kaynak olan bu ünlü koleksiyonda çalışma iznine kavuşan araştırmacılar, bilgisi ile onlara yol gösteren bir uzman buldular. Ancak, Filiz Çağman’ın engin bilgisi, sadece Topkapı Sarayı kütüphanesine değil, sarayın bütün diğer koleksiyonlarına da ışık tuttu. Filiz Çağman, bütün uzun meslek yaşamında, sarayda yer almış bütün büyük sergilerin en ağır yükünü sırtlandı, bütün müdürlere yardımcı oldu, yol gösterdi.”