Topkapı Sarayı'nı kazıklar ayakta tutacak

TOPKAPI Sarayı’nda hazinenin sergilendiği Fatih Köşkü restorasyonu sırasında ortaya çıkan dev yarıkların, zemindeki kaymadan oluştuğu anlaşılmıştı. Uzmanların verdiği raporlar doğrultusunda bu kaymanın önüne geçmek amacıyla Sarayburnu tarafındaki yamaca fore kazık çakma işlemi önerildi.

Sarayın duvar ve kubbelerindeki yarıkları  Hürriyet 26 Eylül 2016’da gündeme getirmişti. Kaşıkçı Elması, Topkapı Hançeri, Hz. Osman’ın Kılıcı gibi paha biçilmez eserlerin bulunduğu Hazine Bölümü’nün sergilendiği Fatih Köşkü çökmenin eşiğine gelmiş, kapsamlı bir restorasyona tabi tutulmuştu. Bu restorasyon sırasında  tarihi köşkün duvarlarında oluşan derin yarıkların sebebinin zeminden kaynaklandığı bilimsel raporlarla tespit edildi. Önce köşk betondan arındırılarak üstündeki ağırlıktan kurtarıldı. Çatısı yenilendi, duvarlardaki çatlaklara güçlendirme yapıldı. Ancak bu çatlakların neden kaynaklandığı yönünde de bir araştırmaya gidildi.

HAREKETLİLİK 30 YIL KAYITTA

Saray duvarlarının ve kubbelerin röntgeni çekildi. Duvar, kubbe ve zeminde oluşan derin yarıklara çatlak ölçer cihazlar yerleştirildi. Sarayın bahçesi ve çevresine 26 adet sondaj çukuru açılarak 533 metre uzunluğunda ‘Ground Penetrating Radar’ yani GPR olarak bilinen cihaz yerleştirildi. Zemindeki yanal hareketlerin tespiti için 5 adet inklinometre borular, yeraltı suyu basıncını ölçmek amacıyla 7 adet piyazometre sondaj kuyularına konuldu. Heyelanın hareket yönünü ve miktarını üç açıdan belirleyen 8 adet tiltmetre, bina cephesindeki oturmaları ölçmek için de 5 adet hidrolik oturma ölçer cihazı ile saray takip altına alındı. Tüm bu cihazlar otomatik veri okuma – kayıt sistemine bağlandı. 30 yıl boyunca bina ve zemindeki tüm hareketlilik kayıt altına alınacak. 

ÖNCEKİ ÇÖKMELER DİKKATE ALINDI

Sarayın farklı noktalarından alınan karot numuneleri incelenerek Trakya formasyonuna ait birimler ayrışma, dayanım, çatlak sıklığı koşulları göz önünde bulundurularak zemin 3 gruba ayrıldı. Çok-aşırı derecede ayrışmış, zayıf-çok zayıf dayanımlı, çok sık-parçalı kırıklı; orta derecede ayrışmış, orta dayanımlı, sık-çok sık kırıklı; az ayrışmış, dayanımlı, sık-orta kırıklı. Elde edilen veriler sonucunda uzmanlar Sarayburnu yönünde zeminde bir hareketlilik olduğu kanaatine vardı. Son 3 yıl içinde sarayın üçüncü avlusunda deniz tarafında yer alan Konyalı restoranın bulunduğu bahçedeki istinat duvarın çökmesi ve yine Gülhane Bahçesi’nde aynı aks üzerinde yer alan çay ocağının da istinat duvarının göçmesi bu hareketliliğin bir nedeni olarak değerlendirildi.

32.4 MİLYON LİRAYA MAL OLACAK

- TOPKAPI Sarayı’ndaki kaymanın önüne geçebilmek için Sarayburnu yönüne zemin sağlamlaştırma çalışmaları başlatıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca KDV hariç 32 milyon 400 bin liraya ihale edilen kazık çakma projesi, Zetaş firması tarafından uygulanıyor. Ancak kazık çakma işlemi öncesi Topkapı Sarayı Müze yönetimi ile uygulamayı öneren İstanbul Rölöve Anıtlar Müdürlüğü karşı karşıya geldi. Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’nda büyük tartışmalar yaşandı.

ROMA DÖNEMİ KORUNACAK

Kazık çakılacak alanın altında Roma dönemine ait tapınak ve Roma saray kalıntılarının olması projenin bir süre yavaşlamasına neden oldu. Sonunda alttaki arkeolojik eserlere en az zarar verecek model seçildi. Jeoradar yöntemiyle yeraltı kalıntılarının röntgeni çekilerek çakılacak kazıkların kalıntılara denk gelmemesine özen gösterilmesi kararlaştırıldı. Bu projeye göre 50 cm çapında 12 metre derinliğinde 578 adet 2 sıra mini kazık, 150 cm çapında 17 metre derinliğinde 35 adet fore kazık, 60 ton çekme dayanımlı 20 metre derinliğinde 129 adet zemin çivisi ile fore kazık planlanan bölüme 4.5 metre yüksekliğinde istinat duvarı yapılacak.