Topkapı Sarayı’nda tek tek sayım

Topkapı Sarayı Ağalar Camisi içinde oluşturulan komisyon, yazma eserler koleksiyonunun sayım ve karşılaştırma çalışmalarını yürütüyordu. Medine müdafasında Fahrettin Paşa’nın sandıklarla İstanbul’a gönderdiği kutsal emanetler içinde 560’a yakın yazma eser vardı. Çoğunluğu dini konulardaki yazma eserin, 95’i Mushaf-ı Şerif’ti. Bu eserler şu anda Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde Medine Kitaplığı’nda bulunuyor. Sayım işlemleri sırasında, komisyon tam da bu eserler üzerinde çalışırken içeriye girdik. Yaklaşık 15’ten fazla uzman kitapları sayfalarına kadar tek tek inceleyerek envanter kayıtları ile karşılaştırıyordu. Osmanlıca bilen uzmanlar, müze görevlileri, Milli Saraylar uzmanları eserler üzerinde titiz bir çalışma yürütüyor. Her yazma eser fotoğraflanarak dijital kaydı yapılıp envantere geçiyor.

EKSİK ESER ÇIKMADI

Milli Saraylar İdaresi Restorasyon ve Teknik İşlerden Sorumlu Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Çapoğlu devam eden sayımları iki aşamada yaptıklarını belirterek şunları söyledi: ‘‘Öncelikle eser kayıt defteriyle karşılaştırılıyor. Sonra dijital fotoğraflama yapılarak yeniden kayıt işlemi gerçekleştiriliyor. Eski envanter kayıtlarında herhangi bir fotoğraf yok. Eser hakkında tanımlama yapılmış sadece. Osmanlıca dilinde hazırlanmış 1924 kayıtları ile de karşılaştırma yapıyoruz. Osmanlıca bilen arkadaşları sayım işlemine dahil ettik. 1954’ten 1960 yılına kadar devam eden kayıt işlemleri var. Onları da kontrol ediyoruz. Eksik eser çıkmadı. Envanter kayıtları ile birebir uyuyor. Kitaplar kaç sayfa olarak kaydedildiyse tek tek sayfalar sayılıyor. Eksik sayfa var mı bakılıyor, tarife uygun mu, boyutları tarif edilenle aynı mı, hepsine titiz bir inceleme yapılıyor. Şuana kadar eksik bir eserle karşılaşmadık.

ESERLER FOTOĞRAFSIZ KAYDEDİLMİŞ

Topkapı Sarayı Müze envanterine göre 147 bin eser kayıtlıydı. Ancak şuana kadar 150 bin eser kaydedildi ve sayım işlemi devam ediyor. Akıllara kayıtsız eser mi var sorusu geliyor. Çapoğlu o soruyu da şöyle cevapladı; ‘‘Silah ve porselen eserler, hazine tek tek sayılıyor. Şu ana kadar eksik bir esere rastlamadık. Ancak oklardan çok sayıda var. Sadak içine konmuş on ok var. Envantere ok diye girilmiş tek numara verilmiş. Altında 10 tane olduğu kaydedilmiş. Biz şimdi her oka ayrı envanter numarası veriyoruz. Her birini fotoğraflıyoruz. Topkapı Sarayı’nın envanterindeki hiçbir eserin fotoğrafı yoktu. Şuana kadar 150 bin adet eserin sayımını yaptık. Bize ilk rapor edilen 147 bin eserdi. Biz sanırım yeni sayım yöntemi ile 180 binleri bulacağız. Kayıtsız eser var diyemeyiz. Porselen eserlerin sayımında ben de vardım. Mesela bir porselen takım için tek envanter verilmiş. Ama biz onu şimdi her tabağı, kaseyi, kapağını tek tek envantere alıyoruz. Bu nedenle de envanter sayısı artıyor.”

DEPOLAR İSTENİLEN SEVİYEDE DEĞİL

Sayım işlemi oldukça kalabalık bir ekiple yapılıyor. 100 kişilik bir ekip, 12 ayrı grup olarak 59 farklı koleksiyonu saymayı sürdürüyor. Sayım ekibi 8 uzmandan oluşuyor. Bunlardan dördü Milli Saraylar uzmanı, Topkapı Sarayı zimmet sorumlusu, güvenlik görevlisi, iki de eserlerin nakliyesine yapan uzman. Çapoğlu bazı eserler için üniversitelerden uzman bilim insanlarını da davet etiklerinin altını çiziyor. Sayım işleminin 3 ay daha devam edeceğini anlatan Çapoğlu, müze depolarının da istenilen seviyede olmadığını ancak imkanlar dahilinde iyi korunduğuna dikkat çekiyor. Çapoğlu, ‘‘Milli Saraylar uzmanlaşmış kadrosuyla yeni bir anlayışla katkı sağlayacaktır. Devlette devamlılık esastır. Hakkettikleri muameleyi görmemiş olabilir. Ama imkanlar çerçevesinde ihtimam gösterilmiş. Biz depoları ve sergileme alanlarını daha iyi noktaya getireceğiz. Doğal bir yaşlanma var. Bunu gelecek nesillere aktarmak için her türlü imkanı kullanacağız” diye konuştu.

SON 24 SAATTE YAŞANANLAR