Tırnaktaki büyük tehlike

Tırnak mantar hastalıklarının yaklaşık yüzde 95'inden dermotofitler ve diğer küf mantarları, yüzde 5'inden ise maya cinsi mantarlar sorumludur. Tırnak mantar enfeksiyonları, tüm tırnak hastalıklarının yaklaşık yüzde 20'sini oluşturur. Çoğunlukla rahatsızlık verici semptomlara yol açmadığından tedavi gereksinimi pek duyulmaz. Bu nedenle görülme sıklığının daha yüksek olduğu kabul edilir. 

Çoğunlukla erişkin hastalığıdır. Çocuklarda tırnak büyümesi, erişkinlere göre daha hızlıdır. Bu nedenle enfeksiyonun yerleşmesi daha güçtür. Ancak ev halkının hastalıklardan etkilendiği durumlarda çocuklarda da gözlenebilir. Bir çocukta tırnak mantar enfeksiyonu ile karşılaşıldığında, ebeveynlerde mantar hastalığı olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür. Küflerle oluşan tırnak hastalıkları yaşlılarda daha sık ortaya çıkar. Hastalık sinsi gelişir, uzun sürer, tedavi edilmezse kendiliğinden kaybolmaz, vücudun başka bölgelerine yayılır.

Daha önce sağlam olan bir tırnakta enfeksiyonu, mantar ile bulaşık eşyalarla (manikür ve pedikür aletleri, diğer bireylerle paylaşılan terlik ve ayakkabılar, duvardan duvara halılar, banyo ve duş zeminleri) doğrudan temas sonucu gelişebilir. Sıklıkla ayak mantar enfeksiyonunu takiben ortaya çıkar.

Tırnak mantarlarına yol açan faktörler

Tırnak mantar hastalığının gelişimini kolaylaştıran faktörler şunlardır:

* Dolaşım bozukluğu, özellikle ayak damarlarında yetersizlik,
* Uçlarda nöropati,
* Lenf dolaşımını engelleyen durumlar,
* Tekrarlayan çarpma, vurma veya manikür, pedikür,
* Şeker hastalığı ya da diğer hastalıklar,
* Bağışıklık sisteminin zayıflaması,
* Yaşlılık,
* Uzun süre ayakların ya da ellerin nemli kalması,
* Başka bir bölgede özellikle el veya ayakta mantar enfeksiyonunun bulunması.

Tırnak hastalığı, tek başına olabileceği gibi çoğunlukla ayak ya da el mantar hastalığı ile birlikte bulunur. Vücudun bir başka bölgesinde mantar hastalığı olan bireylerin yaklaşık üçte birinde tırnak enfeksiyonu da bulunur. Tırnakta olan renk değişikliği ve şekil bozukluğu, sadece kozmetik açıdan önem taşımaz. Hastayı psikolojik ve sosyal yönden de etkileyebilir. Nadir de olsa ağrıya yol açabilir. En sık ayak tırnakları, özellikle de ayak baş parmak tırnağı ve 5. parmak tırnağı etkilenir. Bu durum, muhtemelen ayak tırnaklarının el tırnaklarından 3 kat daha yavaş büyümesine ve ayrıca ayakkabının en fazla bu tırnaklara bası yaparak hasara neden olmasına bağlıdır.

Neler arttırıyor?

Tırnak mantar hastalıklarının görülme sıklığı giderek artıyor. Bu artışta rol oynayan başlıca faktörler ise şunlar:

* Papulasyondaki yaşlı insan sayısındaki artış,
* HIV enfeksiyonun yaygın şekilde görülmeye başlaması,
* Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçların kullanımında artış,
* Sistemik antibiyotiklerin yaygın kullanımı,
* Seyahatlerin artması,
* Halka açık banyo ve havuzlara gitme alışkanlığının artması

Tırnak mantar hastalıklarının başlıca üç klinik tipi var

1. Tırnağın serbest kenarı ya da yanlarından başlayan tip:

En sık rastlanan tırnak mantar enfeksiyonudur. Klinik olarak tırnak plağının serbest kenarında ya da yanlardaki tırnak kıvrımlarına yakın alanlarda beyazımsı veya sarımsı bazen de kahverengimsi bir renk değişikliği ile kendisini gösterir. Daha sonra hastalık tırnak köküne doğru ilerler. Hastalık ilerledikçe tırnak altındaki deride kalınlaşma olur. Bu kalınlaşmanın artması, tırnak plağının yukarıya kalkmasına bezen de alttaki tırnak yatağından ayrılmasına yol açabilir.

Tırnak altında biriken artıklar, küfler ve mayalar başka bir enfeksiyonun gelişimi için uygun bir ortam oluşturur. Hastalık ilerledikçe tırnak plağının yüzeyi parlaklığını kaybeder, matlaşır, belirgin şekilde kalınlaşır. Kolaylıkla çatlayıp kırılabilen, tebeşirimsi ve gevrek bir hal alır. Zamanla tüm tırnak plağı tutularak trnakta ileri derecede şekil bozukluğu gelişir. Hastalık, genellikle tek bir tıknakta başlar, daha sonra diğer tırnaklara geçer.

2. Yüzeysel beyaz onikomikoz:

Çok nadir görülen bu tip tırnak mantarı, sağlıklı kişilerde ayak tırnaklarında ortaya çıkar. Ancak bağışıklık sistemi çok zayıflamış kişilerde hem ayak hem de el tırnaklarında görülebilir. Tırnak plağı yüzeyinde herhangi bir bölgede keskin sınırlı pudramsı beyaz alanlar şeklinde başlar. Giderek yüzeyin büyük bir kısmı tutulur, yüzey kaba ve dayanıksız bir görünüm alır.

3. Tırnak plağının dip kısmında başlayan tip:

Bağışıklık sistemi çok zayıflamış kişilerde sık görülür. İlk olarak tırnak plağının köke yakın kısmında beyazımsı veya beyazımsı kahverengi alanların ortaya çıkmasıyla başlar. Bu alan, tüm plağı etkileyecek şekilde genişler. Enfeksiyon, tırnak plağı alt yüzeyine de yayılır. Tırnak kökünün ağır hasar görmesi sonucu sağlıklı tırnak oluşamaz. Dayanıksız, gevrek ve anormal bir tırnak gelişir.

Korunma yöntemleri

Tırnak mantar hastalığından korunmak için alınacak genel önlemler:

* Su, sabun ve deterjanlarla yapılacak işlerde mutlaka eldiven kullanılmalı,
* Her yıkmadan sonra eller veya ayaklarla birlikte tırnaklar da iyice kurulanmalı ve koruyucu kremler uygulanmalı,
* Tırnak altında biriken kirler, sabunlu su ve yumuşak bir fırçayla temizlenmeli,
* Dar, kapalı, havalanması iyi olmayan ve tırnaklara bası yapan ayakkabı ve terlikler giyilmemeli,
* Takma tırnaklar kullanılıyorsa uzun süre takılmamalı,
* Manikür ve pedikür steril, temizlenmiş aletlerle yapılmalı mümkün olduğunca kişi kendi aletlerini kullanmalı,
* El, ayak veya kasıkta mantar enfeksiyonu varsa mutlaka tedavi edilmeli,
* Ayakkabı, terlik çorap gibi giysiler başkalarıyla ortak kullanılmamalıdır.