Tıptan sinemaya armaÄŸan yürüme analizi laboratuvarı

Tıp ve sinema birbirinden çok farklı iki sektör. Tıp, insan hareketlerinin analizini yapan laboratuvarlar kurunca, sinema da özel efektlerde yararlanmak üzere bu laboratuvarlara baÅŸvurdu. Sonra sinema endüstrisi kendi laboratuvarlarını kurdu, bu defa tıp onlardan yararlandı. Türkiye'de dört tane bilgisayarlı yürüme ve hareket analizi laboratuvarı var: Ä°stanbul'da Marmara Ãœniversitesi Tıp Fakültesi'nde, Ankara'da Ankara Tıp Fakültesi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi ve ODTÃœ'de. 1870'lerden beri insan hareketlerinin analizini yapmaya çalışan doktorlar 1980'lerde bilgisayar çağında modern yürüme analizi yöntemlerini kullanmaya baÅŸladı. Bu üstün teknolojiyi keÅŸfeden sinemacılar ise özel efektlerin yapımı için yürüme analizi laboratuvarlarına baÅŸvurdular.Jurassic Park, Terminator, Star Wars gibi büyük bütçeli yapımlar gündeme gelince de kendilerine ait yürüme ve hareket analizi laboratuvarları kurdular. Hatta bu teknolojiyi sürekli geliÅŸtirerek tıbba da katkıda bulundular. Böylece tıp, sinemanın, sinema tıbbın hizmetine girdi. Bu konuyla 1997'den beri ilgilenen Marmara Ãœniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Selim Yalçın Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Nadire Özaras ile birlikte Ä°stanbul'da 2000'de böyle bir laboratuvar kurdu. Yalçın ve Özaras, yürüme analizi ile ilgili ilk Türkçe kitabı yazdı ve kitabın tüm metnini, resim ve figürleri hazırladıkları web sitesine koydular. Doç. Dr. Selim Yalçın, modern yürüme analizi teknolojisiyle, yürüyüş sırasında eklem ve kasların incelendiÄŸini belirtiyor. Bu sayede ilaç ve ameliyatların yürüme üzerindeki etkileri de deÄŸerlendiriliyor. Çıplak gözle anlaşılamayan hareket sorunları ayrıntılı olarak görülebiliyor.Deneyimli doktorlar bile yürümeyi gözle deÄŸerlendirmekte güçlük çekiyor. Ä°nsan gözü saniyede 12-14 görüntü algılayabildiÄŸi için yürüme sırasında milisaniyeler içinde oluÅŸan hareketler tam olarak deÄŸerlendirilemiyor. Ayrıca yürüme sadece eklem hareketlerinden ibaret deÄŸil. Gözle anlaşılamayacak kuvvet, moment ve kas aktivitelerini de içeriyor. Ä°ÅŸte bunun için yürümenin tüm bileÅŸenlerini eksiksiz kaydedecek, sayısal veriye dönüştürecek, kıyaslamaya, tekrar incelemeye, tedavi sonrası deÄŸiÅŸiklikleri incelemeye olanak saÄŸlayacak sistemlere ihtiyaç duyuluyor. Analiz sonucunda tedavi planı çiziliyor, tedavi deÄŸerlendiriliyor, kalıcı bir kayıt saÄŸlanıyor. Ayrıca yeni protezler tasarlamak ve tıbbi personele eÄŸitim vermek gibi önemli iÅŸlevleri de bulunuyor. Yürüme analizi aÄŸrı verici ve yorucu olmadığı için hastalar genellikle kolay uyum saÄŸlıyor. Uygun iç çamaşırı, mayo veya ÅŸort giyiyorlar, uzun süredir kullandıkları rahat ayakkabılarla laboratuvara geliyorlar. Yürüme analizi, yürüme ve hareketi bozan hastalıkların hepsinin tanısında kullanılıyor. Ama en sık, serebral palsi (spastik çocuklar), amputasyon, spina bifida (doÄŸuÅŸtan omurilik felci), musküler distrofi (kas hastalıkları), parkinson, eklem hastalıkları, hemipleji (felç), kafa travması sakatlıkları, omurilik yaralanması, multipl skleroz, artroplasti (eklem protezleri) ve spor yaralanmalarında analize baÅŸvuruluyor. Yürürken 100'e yakın kas çalışıyorÄ°ki ayak üzerinde dik yürümenin, memeliler içinde yalnızca insana özgü ve evrim sürecinde 3 milyon yıl önce kazanılan bir beceri olduÄŸu öne sürülüyor. New York Metropolitan Müzesi'ndeki bilinen en eski insan iskeleti Lucy 3 milyon yaşında ve dik durabiliyor. Yürüme aslında son derece karmaşık bir hareketler zinciri. Uzun süre yorulmadan yürüyebilmek için beyin, omurilik, periferik sinirler, kaslar, kemik ve eklemler birlikte çalışmalı, eklem hareketleri, kasılmanın zamanı ve gücü yeterli olmalı. Yürürken insan vücudundaki toplam 306 kastan 100'e yakını çalışıyor. Bu kadar çok kas çalışmasına raÄŸmen yürümede enerji harcaması çok düşük. Rahat yürürken dakikada 10.5 kilojul enerji tüketiliyor. Â