Tıp nereye koşuyor?
Güncelleme Tarihi:
Banu Tuna
Oluşturulma Tarihi: Ekim 19, 2002 22:14
Ortalama insan ömrü her geçen yıl uzuyor. Bunun nedeni yaşam standartlarındaki gelişme kadar tıpta sağlanan ilerlemeler. İnsanın gen haritasının belirlenmesiyle bilimadamları hastalıkları daha ortaya çıkmadan tespit etmeye başladı. Oysa bundan yaklaşık 30 yıl önce bulunan kızamık aşısı büyük bir devrim yaratmıştı. İşte geçtiğimiz yüzyılın başlarından itibaren tıbbın kilometre taşları.
1922 İnsülin ilk defa hayat kurtardı
İlk insülin iğnesi 14 yaşındaki Leonard Thompson'a yapıldı. Kanada'daki Toronto General Hastanesi'nde yatan çocuk, diabet hastalığı yüzünden ölmek üzereydi. Enjeksiyon ile kandaki şeker miktarı normale düştü. Bu sayede milyonlarca diabetli üzerindeki ölüm korkusu kalktı ve onların da normal bir yaşam sürdürebileceği anlaşıldı.
1928 Smear testinde ilk adım
Yunan bilimadamı George Papanicolou, rahim boynundaki kanserli hücreleri tespit edebildiğini fark etti. Bu bugün modern anlamda kullanılan pap smear testinin başlangıcı oldu.
1935 Kan nakli ölümleri azaltıyor
Kan nakli tekniğinde sağlanan gelişmeler, çeşitli yaralanmalar sonucu meydana gelen kan kayıplarıyla hastaneye başvuran hastaların hayatlarını kurtardı.
1944 Antibiyotikler yayıldı
Doktorlar ilk kez verem gibi mikrobik olan ve bütün bir aileyi etkisi altına alan hastalıkları tedavi etmeyi başardılar. Penisilin, Alexander Fleming tarafından 1928'de keşfedilmesine rağmen İkinci Dünya Savaşı sonrasına kadar kullanılmamıştı. Antibiyotiklerin üretilip, geniş kitleler tarafından tüketilmeye başlaması da aynı tarihlere rastlıyor.
1952 İlk açık kalp ameliyatı
Amerikalı cerrah Dr. Walton Lilihei ilk başarılı ameliyatı gerçekleştirdi. Ameliyat sırasında hastanın bedeni soğutuluyor ve kalpteki kan boşaltılıyordu. 1953'te Dr. John Gibbon ilk kalp-akciğer makinesini geliştirdi. Bu makine sayesinde cerrah kalp üzerinde çalışırken tüm vücuda kan pompalanabiliyordu.
1953 DNA’nın sırrı çözüldü
İngiliz bilimadamı James Watson ve Francis Crick DNA'nın yapısını keşfetti. Keşifleri tıbbi araştırmaların yönünü değiştirdi. Artık hastalıklar genlere yapılan müdahaleler ile tedavi edilebiliyor.
1955 Kemoterapi ilaçları geliştirildi
Bilimadamlarının kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları üzerinde çalışmaya başlaması İkinci Dünya Savaşı sonrasına rastlıyor. 1950'lerin ortasına gelindiğinde kansere karşı kullanılan üç ilaç vardı. Bu ilaçlar hala bazı kanser vakalarında kullanılan tedavi yöntemlerinin temelini oluşturuyor.
1956 Çocuk felci aşısı çıktı
Bu yeni aşı binlerce çocuğu felcin sakat bırakan etkilerinden korudu. Bugün tıp bu hastalığı artık ortadan tamamen kaldırmaya çalışıyor.
1961 Doğum kontrol hapları
Cinsel devrim kadınların doğurganlıklarını kontrol edebilmeleriyle başladı. Önceleri sadece evli olanlara tanınan bir hak olsa bile.
1962 Sigara ve kanser bağlantısı
Sigaranın ilk kez akciğer kanseri ve bronşitle olan bağlantısı ortaya çıkarıldı. O günden bu yana sigaranın başka tür kanserlere de neden olduğu tespit edildi. Bilimadamları artık pasif içicilerin karşı karşıya bulunduğu riskleri anlatmaya çalışıyor.
1962 İlk modern kalça protezi
Modern anlamda kalça protezi cerrah John Charnley tarafından gelişitirildi.
1967 İlk kalp nakli
Güney Afrikalı cerrah Christian Barnard trafik kazasında ölen bir gencin kalbini 59 yaşındaki Louis Washkansky'e taktı. Washkansky operasyondan 18 gün sonra zatürreden hayatını kaybetti. Ancak 1974 yılında, ameliyat sonrası enfeksiyonlara karşı geliştirilen bir ilaç sayesinde kalp nakillerinde başarı oranı arttı.
1968 Kızamık aşısı bulundu
Aşının bulunmasından önce kızamık tüm dünyada öldürücü bir hastalıktı. Hala da öyle ancak rakamlar düşüş gösteriyor. Bugün dünya genelinde kızamıktan hayatını kaybeden çocuk sayısı yılda 2 milyon.
1972 Astım hastaları için sprey
Sprey bulunmadan önce astım hastaları yan etkileri bulunan steroid haplarını kullanıyordu. Spreyler sayesinde hastalar daha düşük dozda ilaç almaya başladı. İlaç doğrudan ciğerlere ulaşıyor ve daha az yan etkiye neden oluyordu.
1978 İlk tüp bebek
Louise Brown'ın doğumu çocuk sahibi olamayan çiftlere umut verdi.
1979 Çiçek hastalığı yok edildi
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından 1960'lı yıllarda başlatılan kampanya sayesinde çiçek hastalığı virüsü gezegenden silindi.
1981 İlk AIDS vakaları ortaya çıktı
Kaliforniyalı doktorlar hastanın bağışıklık sistemini çökerten yeni bir hastalık ile karşılaşmaya başladılar. 1983 yılında HIV virüsü AIDS'in nedeni olarak açıklandı. O günden bu yana tüm dünyada yaklaşık 19 milyon kişi bu hastalıktan öldü. 45 milyon kişi ise kanında virüs taşıyor. 1987 yılında geliştirilen AZT hastalığın gelişimini erteliyor.
1993 Göğüs kanseri geni bulundu
Bilimadamlarından oluşan uluslararası bir grup göğüs kanserine yol açan geni buldu. Bir yıl sonra ortaya ikinci bir gen çıktı. BRCA1 ve BRCA2 genlerine sahip olanların daha sık kontrolden geçmesi gerekiyor.
1997 Dolly klonlandı
Edinburgh Roslin Enstitüsü ilk memeliyi klonladığını duyurduğunda, koyun Dolly tüm gazete ve dergilerin kapaklarını süslüyordu. Medya hemen insan klonlanması hakkında senaryolar üretmeye başladı.
2000 İnsanın gen haritası çıkarıldı
Bu buluş tedavisi mümkün olmayan pek çok hastalık için yeni çalışmaların başlamasını sağladı. Gelecekte hatalı genlerin sağlıklı olanlarla değiştirilmesi ve hastalıkların önlenmesi mümkün olacak.
İlk insülin iğnesi 14 yaşındaki Leonard Thompson'a yapıldı. Kanada'daki Toronto General Hastanesi'nde yatan çocuk, diabet hastalığı yüzünden ölmek üzereydi. Enjeksiyon ile kandaki şeker miktarı normale düştü. Bu sayede milyonlarca diabetli üzerindeki ölüm korkusu kalktı ve onların da normal bir yaşam sürdürebileceği anlaşıldı.
1928 Smear testinde ilk adım
Yunan bilimadamı George Papanicolou, rahim boynundaki kanserli hücreleri tespit edebildiğini fark etti. Bu bugün modern anlamda kullanılan pap smear testinin başlangıcı oldu.
1935 Kan nakli ölümleri azaltıyor
Kan nakli tekniğinde sağlanan gelişmeler, çeşitli yaralanmalar sonucu meydana gelen kan kayıplarıyla hastaneye başvuran hastaların hayatlarını kurtardı.
1944 Antibiyotikler yayıldı
Doktorlar ilk kez verem gibi mikrobik olan ve bütün bir aileyi etkisi altına alan hastalıkları tedavi etmeyi başardılar. Penisilin, Alexander Fleming tarafından 1928'de keşfedilmesine rağmen İkinci Dünya Savaşı sonrasına kadar kullanılmamıştı. Antibiyotiklerin üretilip, geniş kitleler tarafından tüketilmeye başlaması da aynı tarihlere rastlıyor.
1952 İlk açık kalp ameliyatı
Amerikalı cerrah Dr. Walton Lilihei ilk başarılı ameliyatı gerçekleştirdi. Ameliyat sırasında hastanın bedeni soğutuluyor ve kalpteki kan boşaltılıyordu. 1953'te Dr. John Gibbon ilk kalp-akciğer makinesini geliştirdi. Bu makine sayesinde cerrah kalp üzerinde çalışırken tüm vücuda kan pompalanabiliyordu.
1953 DNA’nın sırrı çözüldü
İngiliz bilimadamı James Watson ve Francis Crick DNA'nın yapısını keşfetti. Keşifleri tıbbi araştırmaların yönünü değiştirdi. Artık hastalıklar genlere yapılan müdahaleler ile tedavi edilebiliyor.
1955 Kemoterapi ilaçları geliştirildi
Bilimadamlarının kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları üzerinde çalışmaya başlaması İkinci Dünya Savaşı sonrasına rastlıyor. 1950'lerin ortasına gelindiğinde kansere karşı kullanılan üç ilaç vardı. Bu ilaçlar hala bazı kanser vakalarında kullanılan tedavi yöntemlerinin temelini oluşturuyor.
1956 Çocuk felci aşısı çıktı
Bu yeni aşı binlerce çocuğu felcin sakat bırakan etkilerinden korudu. Bugün tıp bu hastalığı artık ortadan tamamen kaldırmaya çalışıyor.
1961 Doğum kontrol hapları
Cinsel devrim kadınların doğurganlıklarını kontrol edebilmeleriyle başladı. Önceleri sadece evli olanlara tanınan bir hak olsa bile.
1962 Sigara ve kanser bağlantısı
Sigaranın ilk kez akciğer kanseri ve bronşitle olan bağlantısı ortaya çıkarıldı. O günden bu yana sigaranın başka tür kanserlere de neden olduğu tespit edildi. Bilimadamları artık pasif içicilerin karşı karşıya bulunduğu riskleri anlatmaya çalışıyor.
1962 İlk modern kalça protezi
Modern anlamda kalça protezi cerrah John Charnley tarafından gelişitirildi.
1967 İlk kalp nakli
Güney Afrikalı cerrah Christian Barnard trafik kazasında ölen bir gencin kalbini 59 yaşındaki Louis Washkansky'e taktı. Washkansky operasyondan 18 gün sonra zatürreden hayatını kaybetti. Ancak 1974 yılında, ameliyat sonrası enfeksiyonlara karşı geliştirilen bir ilaç sayesinde kalp nakillerinde başarı oranı arttı.
1968 Kızamık aşısı bulundu
Aşının bulunmasından önce kızamık tüm dünyada öldürücü bir hastalıktı. Hala da öyle ancak rakamlar düşüş gösteriyor. Bugün dünya genelinde kızamıktan hayatını kaybeden çocuk sayısı yılda 2 milyon.
1972 Astım hastaları için sprey
Sprey bulunmadan önce astım hastaları yan etkileri bulunan steroid haplarını kullanıyordu. Spreyler sayesinde hastalar daha düşük dozda ilaç almaya başladı. İlaç doğrudan ciğerlere ulaşıyor ve daha az yan etkiye neden oluyordu.
1978 İlk tüp bebek
Louise Brown'ın doğumu çocuk sahibi olamayan çiftlere umut verdi.
1979 Çiçek hastalığı yok edildi
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından 1960'lı yıllarda başlatılan kampanya sayesinde çiçek hastalığı virüsü gezegenden silindi.
1981 İlk AIDS vakaları ortaya çıktı
Kaliforniyalı doktorlar hastanın bağışıklık sistemini çökerten yeni bir hastalık ile karşılaşmaya başladılar. 1983 yılında HIV virüsü AIDS'in nedeni olarak açıklandı. O günden bu yana tüm dünyada yaklaşık 19 milyon kişi bu hastalıktan öldü. 45 milyon kişi ise kanında virüs taşıyor. 1987 yılında geliştirilen AZT hastalığın gelişimini erteliyor.
1993 Göğüs kanseri geni bulundu
Bilimadamlarından oluşan uluslararası bir grup göğüs kanserine yol açan geni buldu. Bir yıl sonra ortaya ikinci bir gen çıktı. BRCA1 ve BRCA2 genlerine sahip olanların daha sık kontrolden geçmesi gerekiyor.
1997 Dolly klonlandı
Edinburgh Roslin Enstitüsü ilk memeliyi klonladığını duyurduğunda, koyun Dolly tüm gazete ve dergilerin kapaklarını süslüyordu. Medya hemen insan klonlanması hakkında senaryolar üretmeye başladı.
2000 İnsanın gen haritası çıkarıldı
Bu buluş tedavisi mümkün olmayan pek çok hastalık için yeni çalışmaların başlamasını sağladı. Gelecekte hatalı genlerin sağlıklı olanlarla değiştirilmesi ve hastalıkların önlenmesi mümkün olacak.