Tıp dünyasını şaşırtan hamilelik! Rahimde değil karaciğerde… Nasıl olur? 6 SORU 6 YANIT

Kadınlarda doğuma kadar giden sürecin sağlıklı bir şekilde tamamlanabilmesi belirli adımlar gerektiriyor. Bunlardan bir tanesi döllenmiş yumurtanın doğru bir şekilde rahim içerisindeki yerini alması. Fakat bazen döllenmiş yumurta, rahim dışında herhangi bir yere de tutunabiliyor.

Bu da ‘dış gebelik’ ya da ‘ektopik gebelik’ olarak adlandırılıyor.  Bu durumun en ilginç örneklerinden biri de geçtiğimiz günlerde Kanada’da yaşandı. Manitoba Çocuk Hastanesi Araştırma Enstitüsü’nde çocuk doktoru olan Dr. Michael Narvey, muayenesini yaptığı kadınlardan birinin karaciğerinde çocuk oluştuğunu duyurdu ve olay tıp dünyasında da hayretle karşılandı.

‘ŞOK OLDUM BENİM İÇİN BİR İLK’

Vakayı TikTok’ta çektiği bir video ile anlatan Dr. Michael Narvey, "Hasta muayeneye geldiğinde 14 günlük regl gecikmesi yaşamıştı. Kendisi 33 yaşında ve gebe olduğu da çok net bir şekilde belliydi. Ancak bebeğin rahimde değil, karaciğerde büyümeye başlaması hepimizi şaşırttı" ifadelerini kullandı.

Kısa süre içerisinde 3 milyondan fazla izlenen videoda Dr. Michael Narvey şu bilgileri paylaştı:

"Kadınlarda dış gebelik karşılaştığımız bir durum ancak ultrasonda baktığımızda karaciğerde bebek gelişmesi benim ilk kez gördüğüm bir durum. Bugüne kadar her şeyi gördüğümü sanıyordum ama bu durum benim için bir ilk oldu. Hemen bebeği aldık ve kadını kurtardık. Ne yazık ki bebek yaşayacak durumda değildi"

Olay çok enteresan olunca, video dünyanın her yerinden şaşkınlıklarını dile getiren insanların binlerce yorumuyla da doldu taştı. Örneğin “Ben bir ultrason teknisyeniyim ve burası dış gebelik için bakacağım son yer olurdu” diyen de oldu, “Bunun olabileceğine inanmıyorum. Döllenmiş bir yumurta karaciğere nasıl ulaşır” diyen de…

Yaşananların ardından Ulusal Biyoteknoloji Bilgi Merkezi de oldukça önemli bir veri paylaştı. Açıklanan veriye göre 1954’ten 1999’a kadar karaciğerde oluşan 14 dış gebelik vakası meydana gelmiş. Özetle bu durum çok da olanaksız değil.

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. İsmail Çepni,  “Karın içinde dış gebelik bütün dış gebeliklerin yaklaşık yüzde 1’ini oluşturur. Tüpte döllenen yumurta oradan karın içine doğru düşer ve karın içindeki organlara yerleşerek büyümeye devam eder. Bu olguda da karaciğere yapışıp orada büyümeye devam etmiş. Çok nadir ve ilginç bir durum” ifadelerini kullandı.

Kadın hastalıkları, Doğum ve NLP Uzmanı Dr. Kağan Kocatepe ise ‘abdominal gebelik’ olarak adlandırılan karın içi gebeliğin, dış gebeliğin çok ender görülen bir şekli olduğunu söyleyerek, “Gebelik karın içi organlardan herhangi bir tanesinde eğer kendine uygun bir ortam bulursa, karaciğer örneğinde olduğu gibi, büyümeye devam edebilir. Hatta çok ileri aşamalara gelmiş karın içi gebeliklere de rastlamaktayız” dedi.

Peki dış gebelik nasıl anlaşılıyor? Bu durumun oluşmasındaki en önemli etkenler neler?

Tüm merak ettiklerimizi Prof. Dr. İsmail Çepni ve Dr. Kağan Kocatepe’ye yönelttik. Oldukça detaylı bilgiler verdiler.

‘YÜZDE 95’İ TÜPLERDE OLUŞUYOR’

1-) Dış gebelik tam olarak nedir, neden oluşur?

Prof. Dr. İsmail Çepni: Dış gebelik, yumurtanın döllendikten sonra rahim dışında, sıklıkla da yumurtalıklar ile rahim arasında yeri olan tüplere yerleşmesi olarak tanımlanır. Normal gebeliğin başlangıcı yani yumurtayı spermin döllemesi, tüpün yumurtalığa yakın bölümü olan ‘ampulla’ dediğimiz yerde olur.

Sonra hem bölünerek hücre sayısı artar hem de rahime doğru ilerleyerek yaklaşık 5-6 gün içinde rahime yerleşip orada 40 haftayı doldurup dünyaya gelir. Eğer bu göç sürecinde sorun olursa rahim içinden başka yerlere yerleşip dış gebeliği oluşturur. Dış gebelik yüzde 90-95 tüplerde oluşurken, rahim ağzı, rahimdeki sezaryen kesi yeri, yumurtalık ve karın içinde de dış gebelik olur.

HÂLÂ EN ÖNEMLİ ÖLÜM SEBEBİ

2-) Dış gebelik nasıl anlaşılıyor? Özellikle birey kaçınca haftada, hangi belirtilerle karşılaşınca dış gebelikten söz ediliyor?

Prof. Dr. İsmail Çepni: Belirti olarak normal gebelikteki gibi adet gecikmesi, halsizlik, bulantı, kusma, bağırsaklarda şişkinlik, gaz ve kabızlık olabilir. Dış gebelik kanaması olduğunda karın ağrısı ve tansiyon düşüklüğü belirtileri ortaya çıkar.

Muayene, ultrason ve kanda gebelik hormonu ölçümü yapılarak da teşhis konur. Fakat ciddi karın ağrısı ile başvurulduğunda artık dış gebelik kanamaya başlamış demektir. Bu arada dış gebelik halen ilk üç ayda gebeliklerde en önemli ölüm ve ciddi hastalık nedenleri arasında yer alıyor.

Gebelikte ilk yapılması gereken test, hCG... Bu test, kanda gebelik testi olarak biliniyor. Test hem gebeliğin olup olmadığını hem de dış gebeliğin ayırt edilmesinde oldukça önemli. 

Gebelikte ilk yapılması gereken test, hCG... Bu test, kanda gebelik testi olarak biliniyor. Test hem gebeliğin olup olmadığını hem de dış gebeliğin ayırt edilmesinde oldukça önemli. 

Dr. Kağan Kocatepe: Teşhis konduktan sonra da dış gebeliği vücut kendi kendine atabilir. Ama genelde hayati tehlike oluşturduğu için müdahale edilerek alınıyor.

BAĞIRSAK VE DALAKTA DA OLUŞABİLİR

3-) Karaciğer dışında diğer organlarda da böyle bir durumun oluşma ihtimali var mı? Örneğin böbrekler, akciğer gibi…

Prof. Dr. İsmail Çepni: Dış gebelik tüplerde, rahimin ağzı, sezaryen kesi yeri ve köşesi gibi yerlerde oluşabilir. Karında dış gebelik olduğunda ise karın içi organlara yerleşerek büyümesini sürdürür. Karın dışı organlarda olmaz.

Karın içinde bağırsakların üzeri, karın zarı, bağırsakları örten omentum denilen bölüm, dalak, karaciğer, aort gibi büyük damarlar ve rahimin arkasındaki boşluk yerleşebileceği yerler. Tabii bu tip dış gebeliklerin yüzdesi çok düşük. Yerleştiği organda eşi (plasenta) o organın dokuları içine ilerler, çok ciddi kanama ve hasara yol açar.

ORGAN KAYBI RİSKİ ÇOK YÜKSEK

4-) Dış gebelikte anne için riskler var mı?

Dr. Kağan Kocatepe: Anne adaylarının günümüzde endişelenmesine çok gerek yok. Kadın doğum uzmanları hem kan hem de ultrasonografi sayesinde dış gebeliği çok erken tanıyıp, ameliyat aşamasına gelmeden ilaçla tedavi edebiliyor. Ama burada tabii ki anne adayına da önemli görevler düşüyor. Doktora başvurup gebeliğin rahim içinde olduğunu görünmesini sağlaması lazım.

Ayrıca cinsel yolla bulaşan hastalıklar da tüp hasarına neden olduğu için bu konu da önemli bir risk faktörü. Aynı zamanda dış gebeliğin cinsel yolla bulaşan hastalık açısından riskli olan bölgelerde daha fazla görüldüğünü de söyleyebilirim.

Prof. Dr. İsmail Çepni: Adeti geciken bir kadın için en büyük ihtimal gebeliktir. Bu durumda erkenden muayene için başvurulmalı. Bütün gebeliklerin yüzde 1’i dış gebeliktir. 35 yaştan sonra bu ihtimal artar. Erkenden muayene, ultrason ve kanda gebelik hormonu ile dış gebelik tanınır ve tedavi edilir. Anne için oluşturacağı riskler engellenir.

Dış gebelik kanamaya başladığında, anne için hayati tehlike organ kaybı dâhil birçok risk taşır. Adeti geciken kadın en kısa sürede hekime gidip muayene olmalı. Çünkü ülkemizde yüzde 1’lik oranla dış gebelik riski var. Örneğin en çok yüzde 4 ile Afrika’da Gana'da gözüküyor. En az ise yüzde 0,5 ile Çin de gözüküyor. Özetle yüzde 1 az gözüküyor olsa da hiç de öyle değil.

Dünyada dış gebelik son 20 yılda oldukça artmış durumda. Sayının artmasında iki neden oldukça etken. Birincisi yardımla üreme yöntemlerinin, özellikle de tüp bebek işlemlerinin artması. İkincisi de cinsel temasla bulaşan hastalıkların artması ve bu duruma bağlı olarak tüplerin yapısının zarar görmesi.

Dünyada dış gebelik son 20 yılda oldukça artmış durumda. Sayının artmasında iki neden oldukça etken. Birincisi yardımla üreme yöntemlerinin, özellikle de tüp bebek işlemlerinin artması. İkincisi de cinsel temasla bulaşan hastalıkların artması ve bu duruma bağlı olarak tüplerin yapısının zarar görmesi.

MÜDAHALE EDİLMEZSE İÇ KANAMA BAŞLAR

5-) Vücudun başka bir organında oluşan bebeğin sağlıklı doğma ve yaşama şansı var mı?

Prof. Dr. İsmail Çepni:  Tanının geç konulduğu bir karın içi gebeliğin yaşama süresine ulaştığı bir vaka yazılmış. Ancak pratik olarak bu ihtimal için beklemek mümkün değil, dış gebelik teşhis edildiğinde hemen tedavi planlanıp uygulanmalı.

Dr. Kağan Kocatepe: Karın içi gebeliğin doğum sonrası yaşayabilmesi için bebeğin olgunluk sınırına gelmesi lazım ama tabii ki böyle bir durum son derece zor bir olasılık. O aşamaya gelene kadar karın içinde mutlaka bir iç kanama başlar ve hayati tehlike söz konusu olduğu için doktor müdahalesi gerekir.

6-) Sizin şahit olduğunuz ilginç bir dış gebelik olayı var mı?

Prof. Dr. İsmail Çepni: Kliniğimizde yaklaşık üç yıl önce çok çok nadir bir dış gebelik olgusunu ameliyat ettik. Karaciğere yakın olan karın içinde yan duvarda gelişmişti. Normal bölgesine göçü eksik kalmış, karın yan duvarına yapışık sağ yumurtalık ve rahimle hiçbir bağlantı yoktu. Bu tüpte dış gebelik olgusunu tedavi ettik. Literatür taramasında benzerini bulamadık. Bu olguyu şimdi yayınlamak için hazırlıktayız.

Dr. Kağan Kocatepe: Geçen sene yaşadığım bir olguda, tüp bebek yapılmış ve iki embriyo transfer edilmişti. Ancak bebeklerin bir tanesi rahim içindeydi bir tanesi de rahim dışında tüpün içindeydi. Tabii ki dış gebelik olduğu için tüpteki embriyoyu almak zorunda kaldık ama diğer bebek gayet sağlıklı bir şekilde dünyaya geldi.