Timpani denilen dev davulun ustası Haas konser veriyor

Hani ÅŸu orkestranın en arkasına yerleÅŸtirilen ve kulpsuz kahve fincanına benzeyen davullar var ya, keçe tokmaklarla çalınan... Ä°ÅŸte onlar. Timpani teknik adı. Bu enstrümanı öne çıkartmak için 25 yıl uÄŸraÅŸan ve sonunda timpani için konçerto yazılmasını saÄŸlayan solo timpanist Jonathan Haas, bu akÅŸam AKM'de bir konser veriyor.Keman, piyano, çello, flüt... Biraz daha hafızamızı zorlayalım. Obua, korno ve birkaç tane de kontrbas ve viyola... Ä°ÅŸte bu kadar. Klasik Batı MüziÄŸi'nin unutulmaz konçertolarında solistliÄŸe deÄŸer bulunan enstrümanları bir solukta saymak mümkün. Barok, romantik, klasik dönemin neredeyse tüm bestecileri bu enstrümanlar üzerine kurmuÅŸ eserlerini. ÇaÄŸdaÅŸ besteciler olmasa, orkestra önünde solo çalma onuruna eriÅŸen enstrümanların sayısı iki elin parmaklarını geçmeyecek.Son 50 yılda birçok yeni entrüman katıldı solocuların arasına. Saksofon, klarnet, kanun, rebab... Listeye son eklenenlerden biri ise timpani.O da ne, diye sormayın hemen. Bizim gibi mehter dinleyerek büyüyen milletin çocukları için orkestradaki en tanıdık enstrüman timpani. Hani ÅŸu orkestranın en arka sırasına yerleÅŸtirilen ters çaydanlık ya da kulpsuz kahve fincanı görünümündeki davullar var ya, hani keçe tokmaklarla çalınan... Ä°ÅŸte onlar...Görünümü nedeniyle Ä°ngilizce'de çaydanlık davulu diye çevirebileceÄŸimiz ‘‘kettledrum’’ adıyla anılıyor. Timpani teknik adı. Timpani için, hele iki timpani için yazılan konçerto bulmak birkaç yıl öncesine kadar mümkün deÄŸildi. Neyse ki Philip Glass, timpanist Jonathan Haas sayesinde durumu fark etti. ‘‘İki Timpani ve Orkestra İçin Fantezi Konçerto’’yu yazdı. New York Oda Orkestrası'nın üyesi Haas bu hafta Ä°stanbul Devlet Senfoni Orkestrası'nın konuÄŸu. Glass'a ilham verip, yazılmasını saÄŸladığı eseri seslendirmeye geliyor Ä°stanbul'a.Dünyanın sayılı solo timpanistlerinden Haas renkli bir ÅŸahsiyet. Klasik müziÄŸin yıldızlarından Emanuel Ax'tan rock gruplarının en ÅŸanlılarına kadar birçok müzikçi ve orkestrayla çalışmış. Emerson, Lake and Palmer'ın, Aerosmith'in, Bichael Bolton, Black Sabbath ve Frank Zappa'nın albümlerinde Haas'ın gökgürültüsünü andıran timpanisi duyuluyor.‘‘Evet, tuhaf bir çalgıdır’’ diyor Haas timpani için. ‘‘Ayaklarını kullanarak, pedallar yardımıyla tonunu belirlersin, genç öğrenciler için ölüm gibidir. Ustalık kazanana kadar canları çıkar... Ayrıca yerinden oynatmak için herkül olmak gerekir. Her biri 80 kilodur.’’Haas'ın söylediklerine bakılırsa, timpanist için en zor ÅŸey timpaniyi çalmak ya da taşımak deÄŸil. En zor ÅŸey orkestrada solo çalgı olabileceÄŸini kanıtlamak. ‘‘Tam 25 yıl uÄŸraÅŸtım bu çalgının solo çalabilecek kadar yetenekli olduÄŸunu kanıtlamak için’’ diyor Haas. ‘‘1979'da Rockfeller Vakfı'na burs için baÅŸvurduÄŸumda bu çalgıya fon ayırmayı gerekli bulmuyoruz, demiÅŸlerdi. Neyse ki artık böyle düşünmüyorlar.’’Haas tam bir timpani misyoneri. Glass'a konçerto yazması için baÅŸvurduktan sonra iÅŸi daha da ileri götürmüş. Gelecek yıl 14 timpaniyle özel bir CD kaydetmeye hazırlanıyor. New York'taki evi tam bir timpani müzesi. 400 civarında çalgıyla birlikte yaşıyor. Aralarında biri çok özel. 2.7 metrelik ve 300 yaşında.‘‘Bu bir ÅŸey deÄŸil’’ diyor gülerek. Hayali ilk dev timpaniyi üretmek ve bununla konsere çıkmak. Timpaninin çapı normalde 70 santim. O 180 santim çapı olanını yapacak. ‘‘İçinde üç kiÅŸi jakuzi yapabilir, timpani projelerinin Everest'i olacak’’ diyor.Haas'a Ä°stanbul'daki konserde Ä°DSO'nun timpani grup ÅŸefi Yücel Berrak eÅŸlik edecek. Konserde ayrıca Schnittke'nin ein Sommernachtstraum ve John Adams'ın Lollapalooza adlı eserleri yer alıyor. Åžef Mark Kadin.Konser 23 Ocak Cuma saat 19.30 ve 24 Ocak Cumartesi saat 11.00'de Atatürk Kültür Merkezi'nde. GiÅŸe: 0212-251 56 00.Â