Timbuktu’nun Indiana Jones’ları
Güncelleme Tarihi:
15’inci yüzyılda İslam kültürünün merkezlerinden olan Mali’nin tarihi Timbuktu kentinde geçen yıl yakıldığı söylenen 900 yıllık elyazmaları, filmleri andıran uluslararası bir operasyonla son anda kurtarılmış.
Mali’nin UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki Timbuktu kentinde 12’nci yüzyıldan kalma İslami el yazmaları, Indiana Jones filmlerini aratmayan bir operasyonla kurtarıldı. El Kaide ile bağlantılı İslamcı militanlar geçen yıl nisan ayında tarihi camileri ve kütüphaneleriyle ünlü kenti ele geçirmiş, “haram” olarak gördükleri her şeyi yakıp yıkmıştı.
KAHRAMAN: YAŞLI KORUMA
Kadınları çarşafla örtünmeye zorlayan, erkeklerin sigara ve içki içmesini yasaklayan İslamcıların, fıkıh, tıp, matematik ve astronomi üzerine yazılmış 12’nci yüzyıldan kalma 300 bin sayfalık el yazmalarını da yakarak yok ettiği iddia edilmişti. Ancak militanların kente girmesinden birkaç hafta sonra el yazmalarını kurtarmak için gizli bir operasyon düzenlendiği ortaya çıktı. Washington Post gazetesinin haberine göre, New York’daki Ford Vakfı, Almanya ve Hollanda hükümetleri ile Dubai’deki bir İslam merkezi operasyon için toplam 1 milyon dolar (1,8 milyon TL) harcadı.
Militanların üs olarak kullandıkları Ahmed Baba Enstitüsü kütüphanesinin 72 yaşındaki koruması Abba el Hadi, operasyonda önemli rol oynayan isimlerden. El Hadi, “Militanlar çalışanlara içeride değerli bir şey olup olmadığını sordular, biz de her şeyin başka başka bir yere taşındğını söyledik. Elyazmalarının dünya çapındaki önemini bilselerdi, hemen yok ederlerdi” dedi.
Eşeklerle kaçırdılar
Ahmed Baba Enstitüsü’nün müdürü Abdulkadri Maiga, elyazmalarını kurtarmak için fazla zamanları olmadığını anlayıp koleksiyonerlerle iletişime geçince gizli operasyon başladı. El Hadi’nin odacılık yapan torunu Hassine Traore, beraberindeki üç kişiyle berebar geçen ağustos ayında tam altı kez kütüphaneye gizlice girip tüm elyazmalarını dışarı çıkarmayı başardı. Elyazmalarını eşeklere yükleyerek güvenli evlere götürdüklerini söyleyen Traore, “Dikkat çekseydik İslamcılar bizi tutuklardı” dedi. Sonuçta tarihi el yazmaları metal kutular içinde kamyonlarla başkent Bamako’ya gönderildi. Elyazmalarının Bamako’ya taşınması için uluslararası kuruluşları harekete geçiren Malili koleksiyoner Abdulkadir Haydara da “Bu eserler sadece kentin değil, tüm insanlığın mirası” dedi.
Neden saldırıyorlar
Aşırı dinci militanlar, Sufi din adamlarının türbelerini putperestlik diye niteleyip yıkıyor. Yüzlerce yıllık İslami elyazmalarını da, din adamlarının astronomi gibi bilimlerle uğraşmaması gerektiği iddiasıyla tahrip etmek istediler.