TESTUS EMPASTUS
Güncelleme Tarihi:
Pas, paspas, kumpas, baypas, empas...
Çözümsüzlük ölümdür... Klasik Yunan tragedyasında oyun ilerledikçe işler "arap saçı"na döner, kimin eli kimin cebinde, kimin karısı kimin dadısı belirsizleşir; hıyanet, cinayet derken işler iyice karışır ve çözümsüzlük mertebesine ulaşılır... İşte o esnada sahne göğünden zembil içinde tanrı iner... Bu çözüm tanrısıdır, adı da "deus ex machina..." Ne mi demek?.. Zembil içindeki "tanrı oyuncu" o zamanların makinası çıkrığa benzer bir düzenekle indirilip kaldırıldığı için "makinadan tanrı" demişler... İşte bu mekanik tanrı iner ve o tragedyayı çözümlendirir, insanların kavram yoksunluğu içinde çözemedikleri çıkmazları sona erdirir... Sen öl, sen cehennem ol git, filan, falan... Tragedyaların sonu mutlaka ölümdür... Yani çözümsüzlük ölümdür...
Açmazlar, çıkmaz sokaklar, içinden çıkılamayacak labirentler... Bunların hepsini birden anlatan ilginç bir sözcük var... Bütün briç sevdalıları bilir... EMPAS... İçinden çıkılamayacak durumu aşmak için kullanılan "hesaplı risk"e empas açmak denir... Bizdeki krizler birer empas mı ola?.. Türkiye'nin içerde ve özellikle komşularıyla siyasi ilişkilerinin birer kördüğüm, birer çıkmaz, yani empas olduğu ada gibi ortada değil mi?.. Buyur ola içli dışlı empaslarımız testusuna bu kez e...
Dikkat!!! Testus bir sınav değildir... "Çoktan seçmeli test"lerle "gırgır" geçmeyi amaçlamaktadır... Testus'taki şıklardan biri mutlaka doğru yanıttır ve doğru olanı bazen şıkların en komiğidir... Yanıtlar her Testus 'un altında, göz ucundadır...
Kısaca, en iyi sınav testustan beterdir...
E-posta adresi: Altiner@bnet.net.tr
1 Empastan yani çözümsüzlük noktasına gelmiş çıkmazdan çıkış yolu aşağıdakilerden hangisidir acep?..
a. "Yüksek" politikacılar usulü baypas
b. Generaller usulü paspas
c. "Alçak" politikacılar usulü kumpas
d. Benden paso deyip işin içinden çıkmak...
2Türkiye'nin Avrupa Birliği ile ilişkisi tam bir empas değil mi? Avrupa için de bizim için de... Gerçekte Avrupa bizim katılmamızı istemiyor ama Türkiye de katılsın mı katılmasın mı tam kararını verebilmiş değil... Pekiiiiiii, Türkiye önceki adıyla Avrupa Ekonomik Topluluğu'na ortaklık için ilk kez resmen ne zaman başvurmuş?..
a. Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte
b. 31 Temmuz 1959'da Menderes zamanında, tamı tamına 40 yıl önce... 40 yıllık empas bu, birader...
c. 12 Eylül 1981'de
d. Hiçbir zaman resmen başvurmamış...
3Kıbrıs empası malum... Avrupa Birliği, Güney Kıbrıs'ı ortaklığa davet ederek empasın üzerine tuz biber ekti... Peki, Kıbrıs empasından çıkılabilecek mi dersiniz?..
a. Clinton Büyük İskender gibi gelerek kördüğümü bir fiskeyle çözecekmiş...
b. Kıbrıs fatihi Ecevit'in başbakanlığında kurulan koalisyon hükümetini en çok bu empas sıkıştıracak gibi gözüküyor...
c. Duyumlara göre Kıbrıslı Türkler adadan sürekli biçimde göç etmekteymiş... Bu gidişle on yıl sonra adadaki Kıbrıslı Türklerin sayısı yarıya indiğinde empastan bahsetmek bile gereksiz olmayacak mı?..
d. Hiçbiri veya hepsi
4Bursa geçmişte çıkmaz sokaklarıyla da ünlüymüş... Ondokuzuncu yüzyıl sonlarında bir vali tarafından çıkmaz sokakların tümünün açılmış olduğu söylenir... Rivayete göre bu muktedir "paşa" vali, arabasını çıkmaz sokakların içlerine sürdürür sonra da "Devletin arabası durmaz," diyerek çıkmaz sokağın çıkmaz ucunu kazma kürek açtırırmış... Kimmiş?..
a. Gedik Ahmet Paşa
b. Kavanoz Ahmet Paşa
c. Humbaracı Ahmet Paşa
d. Ahmet Vefik Paşa
5Komşularımızla ilişkilerimizin hepsi sanki birer çıkmaz sokakta hapistir... En bilinen örneği Bulgarlarla olan "komşi empası" diyebiliriz buna... İranlılarla aramızda empasın kökleri taaa eskilere dayanır... Bir başka kötü(!!!) komşu Yunanlılar değil mi?.. Yunanlılarla aramızdaki müzminleşmiş empası aşamayışımız o kadar absürd ki, bunu ancak kara mizahla açıklayabiliriz... Yunan empası kötü komşu empasından ziyade bir müzmin akraba ilişkisine benzemiyor mu?.. "Kayınbirader empası"dır bir bakıma... Biz enişte, Yunanlı kayınbirader... Eniştenin kayınbiraderinden çekmediği kalmaz... Enişte sadece tatlı tatlı şikayet eder, serzenişte bulunur ve affeder... Bu empas "enişte serzenişte"dir... Yunanlılarla aramızdaki "enişte kayınbirader ilişkisi"ne benzer açmazın belirtisi aşağıdaki şıklardan hangisinde gizlidir?..
a. 1974'te Kıbrıs harekatı sonunda Yunanistan rezil duruma düşen darbeci albaylardan sayemizde kurtulmuş, böylece "enişte kayınbiraderine yine yeni bir kıyak yapmamış mıdır?.."
b. Darbeci albaylar zamanında NATO'dan çıkmış olan Yunanistan, bizzat Kenan Evren tarafından nedense karşılıksız olarak NATO'ya yeniden buyur edilmemiş midir?..
c. Enişte, kayınbiraderine yine yetişememiş; ne onlarca adalar empası, ne kara suları empası, ne FIR hattı empası, ne de Batı Trakya empasının aşılması konularında pozitif bir yaklaşım elde edememiştir...
d. Hepsi... Türkiye Yunanistan'la arasındaki empasları ikili görüşmelerle çözmeye çabalarken Yunanistan hep "yan çizerek" polemiğini uluslararası platforma ve lobilere çekmeye çalışmamış mıdır?..
61993'te Bosna-Hersek ve şimdi de Kosova'da yirminci yüzyılın en korkunç soy ve kültür kırımlarından birinin sorumlusu Sırplar, Osmanlı tarihinin en önemli empaslarından birinin muhatabı olmamış mıydı?.. Bütün empaslarda olduğu gibi, Sırp empasından kurtulamamanın en önemli nedeni, bilgisizlik ve kişisel menfaat çekişmesi değil mi?.. Aşağıdakilerden hangisi acep?..
a. 1364'te Sırpsındığı'nda Haçlı ordusunu kıstırarak perişan eden Hacı İlbey adlı Türk komutanı, onun zaferini çekemeyen Lala Şahin Paşa tarafından zehirlettirilerek öldürülür...
b. On dokuzuncu yüzyılın başında müslümanlara musallat olan Karayorgi nam bir Sırplıyı Hurşit Paşa dize getirmek üzereyken kötü Osmanlı yönetimi yüzünden Karayorgi paçayı kurtarır...
c. Yugoslavya parçalanırken Almanya Hırvatistan ve Slovenya'ya silah akıttı durmadı... Türk hükümetleri uzun yıllar boyu diplomatik olarak duyarsız kalmadı mı?.. Şimdi ise buyrun cenaze namazına... Şimdi empasın tam göbeğinde değil miyiz?..
d. Ne yazık ki hepsi ve diğerleri
7Sultan Birinci Murat birinci Kosova savaşında Sırpları perişan eder ama savaş meydanında zehirli bir hançerle bıçaklanarak öldürülür... Sultan Birinci Murat'ın katilinin bugünkü müslüman soykırımının sorumlusu Sırbistan devlet başkanıyla ilgisi nedir?..
a. İkisini de adı Miloş... Birinci Murat'ı öldüren Miloş Kobiliç, Sırbistan devlet başkanını adı Miloşeviç...
b. Birinci Kosova savaşı Sırp devletini yıkmıştır... İntikam ateşiyle yaşayan Miloşeviç ise, önce Boşnakları yok etmeye kalkıştı şimdi de Kosova'yı ortadan kaldırmaktadır...
c. İkisi de Türk ve müslümanlara karşı sonsuz kinin sembolleridir...
d. Hepsi
8Empaslardan bizim kadar batılıların da kurtulmaları gerek... Batıda Türkler hakkında stereotip kalıp yargılar var... Tabii bu yargılar en yaygın biçimde Sırplarda mevcut... Onlar için müslüman, Türk, Osmanlı aynı şey demek... İtalyancadaki "Mamma i Turchi," yani "Anneee, Türkler geliyor," diye ezberletilmiş fobi acep Sırp kininin kaynağı mı?.. Tarihte her klanın genellikle komşu klan hakkında üretip sonra da inandığı streotipler bugün "etnik yok etme" amacını güden çirkin politikacıların ölümcül araçları değil mi?.. Bu olguyu ilk fark eden bir gazeteci, stereotip sözcüğünü de ilk kez ortaya atmış... Kimmiş?..
a. Uğur Mumcu
b. Abdi İpekçi
c. Ernest Hemingway
d. Walter Lippmann
9Kürt sorunu tam bir empas değil midir?.. Öte yandan tarihsel yanılgı üzerine oturtulan Türkler ve Ermeniler arasındaki karşılıklı nefret empası halen sürmekte değil midir?.. Empaslardan kurtulamayış, modern bilgi ve sürekli stratejik çalışmalarla sorunları çözmek yerine, kalıp yargılarla ve halk diline pelesenk olmuş şoven tabirlerle siyaset yapmaya devam etmemizden kaynaklanmıyor mu?..
Şimdi, aşağıda boş bıraktığım yerleri doldurur musunuz, bakalım bu tamlamalar sizin de hafızanıza nakşolmuş mudur nedir?..
a) ............. sütçüdür.
b) ............. kirli çorap
c) Ne .......'ın şekeri, ne .........'ın yüzü
d) ............ kahpedir.
e) ............ pezevenktir.
f) ............ düzenbazdır.
g) ........... kılıcı iki tarafa çalar.
h) ........... zalimdir.
i) Kuyruklu .............
j) ............ ............. iskeleden bok atar.
k) ............'u zoti, kırmızıdır goti.
l) Korkak .............
Not: Bu testusta özellikle 5, 6 ve 9. sorularda derin bilgisinden yararlandığım dış siyaset hukukçusu ve yazar Turgut Tarhanlı'ya teşekkür ederim.
Yanıtlar: 1) d, 2) b, 3) d, 4) d, 5) d, 6) d, 7) d, 8) d, 9) a. Bulgar, b. Arap,
c. Şam, Arap, d. Yunan, e. Rus, f. İranlı, g. Acem, h. Ermeni, i. Kürt,
j. Tatar, Tatar, k. Arnavut, l. Yahudi