Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Haziran 05, 2011 00:00
Genetik kodumuz olan DNA artık eş seçiminde de kullanılıyor. Tükürükten elde edilen DNA örneklerine yapılan testle ‘genetik uyumlu’ eşler tayin ediliyor. Bağışıklık sistemleriniz ne kadar uyumsuz, yani farklıysa, eş adayınızla mutlu olma olasılığınız o kadar yüksek. Özetle, ‘zıt dokular’ birbirini çekiyor... Ankara’da sosyolog, eğitimci, mühendis ve iletişimcilerden oluşan bir arkadaş grubu, testi Türkiye’ye getirdi. Ying yang uyumu yani zıt kutupların birbirini çektiği doğru mu? Eğitimci Alev Yamaner yanıtladı
Bu testle aslında sağlıklı ilişki için gen uyumu, daha doğrusu gen uyumsuzluğu önemli mi demek istiyorsunuz?- Ten uyumu denilen bir şey var. Bu aslında kişiye özgü feromonlar ve hormonlar. Günlük yaşamda oldukça fazla duyduğumuz veya tanık olduğumuz ten uyumu ifadesinin altındaki bilimsel gerçek, o kişinin çevreye yaydığı feromonların diğer kişilerce algılanması ve buna verilen tepki. Bu tepki kişiden kişiye değişir. Birisi için dayanılmaz olan diğeri için itici. Ten uyumu da aslında bir tür biyolojik uyum yani genlerin birbirine uyumsuzluğu. Ancak ‘genetik olarak birbirimize uyuyoruz’ ifadesi yerine ‘ten uyumu’ ifadesini kullanmak daha kolay. Aynen yang ve ying gibi, zıt kutuplar birbirini çekiyor.
HLA’ların (bağışıklık sistemi) uyumsuz olmasıyla, kişilerin uyumu arasındaki ilişkiyi açıklar mısınız?
- HLA büyük bir gen ailesi. Gende farklı dizilim, farklı vücut kokusu anlamına geliyor. Bu ilişkiye geçmeden önce canlılarda eş seçiminin evrimsel geri planına kısaca değinmek gerek. Eş seçiminin evrimsel geri planında, türün sağlıklı yeni nesiller üreterek devamını sağlaması yatar. Buna göre eşini seçecek olan bir dişi, sadece hoşuna giden erkeği değil, aynı zamanda kendisine sağlıklı çocuklar doğurtacak erkeği de seçer. Bu ikinci özelliğin seçimi (genetiksel
seçim) insanlarda çoğu kez farkına varılmadan yapılır. Kadın ve erkekteki HLA ne kadar farklı olursa, doğacak çocuğun hastalıklara karşı direnci o kadar fazla olur. Eş seçimindeki bu zorlu görevi, HLA geninin verdiği, kişiye has vücut kokusu üstleniyor. Bu sayede bizler (ve diğer canlılar) eş seçimini genlerimizin kontrolünde yapıyoruz. Ama asıl önemli olan HLA geninin, enfeksiyon hastalıklarında vücudun dirençli olmasını sağlayan antikorları üreten genetik şifreyi de içeriyor olması.
Sadece genetik verileri mi değerlendiriyorsunuz?
- Genetik yapı insanın yaşamını, seçimlerini ve önemli kararlarını alırken kullandığı en önemli yapı aslında. Yani eş seçimi veya arkadaşlık ilişkilerinde farkında olmadan verdiğimiz önemli bazı kararların birçoğu genlerimiz tarafından kontrol edilip, yönlendiriliyor.
Ama bunun aksini söyleyen uzmanlar da var...- Evet, bazı uzmanlar, kişilerin fiziksel görünümleri esas alarak evlendiğini, sigara içmesi-içmemesi, çocuk istemesi-istememesi gibi konuların daha önemli olduğunu düşünüyor. Fakat çevremize baktığımızda aslında böyle kararların ne kadar yanıltıcı olduğunu boşanma oranlarına bakarak da anlayabiliriz. Ne yazık ki insanı hatalı sonuçlara sürükleyen kişinin ardına saklandığı maskeler. Çeşitli kokular veya görsel uyarıcılarla, dış dünyaya sunduğumuz maskelerimize, birkaç kimyasal feromeni de ekleyince yanlış ve mutsuz birlikteliklere zemin oluşturmak için her şeyi yapmış oluyoruz. Değerlendirmede ardına saklandığımız maskelerin arkasındaki gerçek kişiye ulaşmayı amaçlayan bir sistem gerçekleştirdik. Testlerden de yararlanarak, hatalı uyarıcıları da bertaraf edebilmek için bilinçaltına görsel bir yolculuk yaparak eşleştirme yapıyoruz. Sistemimize ‘high tech matching’ adını verdik.
High tech matching yani yüksek teknolojiyle eşleşme...
- Eşleştirme için kullanılan en üst sistem diyebilirim. Kişiler arasındaki genetik uyumun etkilenebildiği çevresel etkiler (kültürel, sosyal, ekonomik vb.) nedeniyle oluşabilecek hataları ortadan kaldırmak için kişinin bilinçaltına hitap eden görsel bir test uyguluyoruz. Testin amacı aslında bilinçaltımızı harekete geçirerek gerçek benliğimizi ortaya çıkarmak. Dolayısıyla bilinçaltına hitap eden bu testle bizi biz yapan tüm özelliklere en uygun kişiler bularak gerçek mutluluğu garantilemek istiyoruz.
BİR BUÇUK-İKİ AY SABIR
Genetik örneği kişi kendi mi alıyor?- www.biyouyum.com’a başvurup, high tech matching testiyle yetinmek istemeyip, gen testini de talep edenlere bir kit gönderiyoruz. Kişi, kulak çubuğuna benzer bir çubuğu ağız mukozasına sürerek, bize yolluyor. Biz de ABD’deki bir laboratuvara kişinin adıyla değil, bir kodla gönderiyoruz. 15-30 gün içinde sonuç geliyor. Ama sonuçları değerlendirmek ve eşleştirme yapabilmek için de bizim de 1-2 aya ihtiyacımız var.
Üyeniz olmayan iki kişi gelip, “Biz evlenmek istiyoruz, genetik test yapar mısınız” dese?- Aslında asıl amacımız, portföyümüzdeki üyelere biyolojik olarak uyumlu bir eş veya arkadaş adayı sunarak teknoloji ve bilgiyi insanların mutluluğu için kullanmak. Hedefimiz tüm farklı karakterleri bünyesinde barındıran bir veri bankası oluşturmak ve bu veri bankası yardımıyla en aykırı veya en uç üyelere bile en az 10 farklı genetik uyumlu kişi önerebilmek. Ancak herhangi iki kişi gelip biyolojik uyumunu öğrenmek istediğnde üyelerimize sunduğumuz bu hizmeti veriyoruz.
Gizliliği nasıl sağlıyorsunuz?- Bu, sistemimizde en fazla önem verdiğimiz konuların başında. ABD’ye gönderilen tükürük örneğinden DNA’nın sadece küçük bir bölümü yani bizim talep ettiğimiz HLA bölgesine bakılıyor. Laboratuvar sonucu üyenin kendisine yönlendiriliyor ve eşleştirme için uzmanlarca değerlendiriliyor. Kesinlikle diğer kişilerle paylaşılmıyor. Sistemimizde her üye sadece kendisine önerilen kişi veya kişileri (biyolojik uyum katsayısı 70’in üzerinde olanları) görebiliyor. Her üyemiz tüm aşamalarda ayrı uzmanlarca değerlendirilir ve en uygun adayları bulmak için defalarca kontrol edilir.
Parfüm ve deodorant hedef şaşırtıyorGenlerdeki dizilimi görmek ve ona göre eş seçmek canlılar için imkânsız. Eş seçimindeki bu zorlu görevi, MHC geninin belirlediği, kişiye has vücut kokusu üstleniyor. MHC geninin belirli bir kısmındaki HLA, nükleotid diziliminin farklı korelasyonlarıyla farklı vücut kokularını oluşturuyor. Bu gen, kişinin kendisine has vücut kokusunu belirleyen bir gen. Günümüz insanı temizlik kaygıları veya bulunduğu sosyal ortama adapte olmak için kendisine has özellikler hakkında ipuçlarını yok ediyor. Deodorant, parfüm, losyonlar ve yüzlerce farklı koku kullanarak doğanın kendilerine bahşettiği ve o kişi hakkında gerçekten oldukça fazla bilgi içeren genleri ve onun çevreye verdiği birçok hormonal veye feromonları ortadan kaldırıyor.