Telomer nedir? Telomer tedavisi ömür uzatıyor mu?

Telomer tedavisi son günlerin en çok konuşulan konularından biri haline geldi. Uzun ömür tedavisi adı verilen bir yöntemle, 100 yaşındayken de genç olmanın mümkün olduğu iddia eden telomer tedavisine dair detaylar merak konusu oldu. Peki Sertap Erener ile gündeme gelen Telomer nedir? Telomer tedavisi ömür uzatıyor mu?

,Telomer her bir DNA sarmalının ucunda bulunan ve kromozomları koruyan parçalardır. Telomerlerin varlığı, kromozomların uçlarının rastgele çift zincir DNA kırılmalarından koruyarak istenmeyen kromozom uçlarının birleşmesinden ya da kromozomu nükleolitik parçalanmadan korur. Kromozomların bu fiziksel korunmasının dışında, ökaryotik telomerleri, kromatin organizasyonu, kromozomların replikasyonu ve hücre çoğalması gibi önemli hücresel görevleri vardır.

Memeli telomerleri, canlı türüne, hücre türüne ve genetik geçmişe bağlı olarak 1–50 kb telomerik DNA'ya sahip olabilir. İnsan telomerleri, üreme hücrelerinde 10–15 kb’dır, fakat bazı somatik hücrelerde ve genellikle kanser hücrelerinde daha kısadır. Bu uç diziler çok iyi korunmuşlardır.
İnsan telomerleri, kromozomun uç bölgesinde bulunan ve çift iplikli arka arkaya tekrarlanan 3’ TTAGGG hekzanükleotid dizisinden oluşurlar. Bu hekzanükleotid dizileri, kement şeklinde ilmik oluşturan (T-loop) 100–200 nükleotitlik G-zengini (G-kuyruğu) sarkan 3’ tek iplikli TTAGGG dizisiyle sonlanırlar.

Telomerlerin kendine özgü olan T-loop düzeni, telomerin kendi üzerine kıvrılmasıyla oluşur. Tek iplikli sarkan (overhanging) Guanin zengini tek iplik (G-kuruğu) çift iplikli telomerin “içine” girer. Bu yapı da telomer ipliklerinden birinin yerine geçerek ikinci bir ilmek olan d-loop’u oluşturur. Bu t-loop ve d-loop yapıları, telomeri diğer kromozomlarla uç uca birleşmelerden ve telomerleri kromozom kırıkları olarak algılayıp telomer tamirini başlatan hücre döngüsü kontrol noktalarından korur.

Özellikle Telomerik DNA’da bulunan proteinler, ikili telomer bağlanma proteinleri olan TRF1 ve TRF2’dir. TRF1, TRF2 ve ilişkili oldukları proteinler, kompleksin oluşmasından ve T-loop oluşumundan başlıca sorumlu proteinlerdir. TRF1, intratelomerik kıvrımlarda önemlidir ve telomer uzunluğunu düzenler. TRF1’in fazla üretilmesi telomerlerin kısalmasına, inhibisyonu ise telomerin uzamasına sebep olur. TRF2 telomer uzunluğu boyunca bağlanır fakat T-loop yakınında fazla bulunur ve bu da T-loop oluşumu ve stabilizasyonu için önemlidir. Bu iki proteinin işbirliği, iki elin bir düğüm atmasına benzer, ilk el (TRF1) ilmeği (loop) oluşturur ve ikinci el (TRF2) ipliği sıkar ve korur.

TELOMER TEDAVİSİ NEDİR?

Hücrelerimiz her bölündüğünde telomerlerimiz de sürekli kısalıyor. Çok kısalmaları halinde ise hücre bir daha bölünemiyor ve ölüm başlıyor. İşte telomer tedavisi olarak bilinen yöntem, telomerlerin kısalmasını önlemeyi hedefliyor.

CANAN KARATAY: TELOMER TEDAVİSİ ÖMRÜ UZATIYOR MU?

DNA hücrelerini etkileyen hapın kullanıldığı bu tedaviye birçok uzman karşı çıkıyor. Karatay Diyeti’yle ismini geniş kitlilere duyuran ve önerdiği beslenme yöntemleriyle de adından söz ettiren Canan Karatay da bu isimler arasında.

Telomer hapıyla ömür uzatmak hikaye" diyen Canan Karatay, telomerleri korumak için şu uyarılarda bulundu:

Ömür kısalması demek telomerlerin bozulması demek. Doğal ve yapay her türlü şekerden uzak durmak, kimyasallardan, GDO'lu gıdalardan, gazlı içeceklerden, sigaradan uzak durmak teromerlerin zarar görmesini engelliyor ve ömrü uzatıyor.