Telefon yarışmalarına yasak yolda

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından veto edilen Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Yasa, 9 Nisan Salı günü TBMM Anayasa Komisyonu'nda görüşülecek. Vetolu yasanın değiştirilmeden kabul edilmesi bekleniyor. Anayasa'nın 89. maddesine göre TBMM'nin geri gönderilen yasayı değiştirmeden kabul etmesi durumunda Cumhurbaşkanı veto yetkisini kullanamıyor ve yayımlanmak üzere Resmi Gazete'ye gönderiyor.

YAYIN YASAKLARI

Yasaya göre radyo, televizyon ve veri yayınları, hukukun üstünlüğüne, Anayasa'nın genel ilkelerine, temel hak ve özgürlüklere, milli güvenliğe ve genel ahlaka uygun olarak, kamu hizmeti anlayışı çerçevesinde yapılacak.

Türkiye Cumhuriyeti'nin varlık ve bağımsızlığına, devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğüne, Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı yayın yapılamayacak. Yayınlar, toplumu şiddete, ayrımcılığa, düşmanlığa tahrik edici nitelikte olamayacak. Toplumun milli ve manevi değerlerine ve Türk aile yapısına aykırı yayın yapılmayacak. Yayınlarla özel hayatın gizliliği ihlal edilemeyecek.

Türk milli eğitiminin genel amaç, temel ilkeleri ve milli kültürün geliştirilmesi doğrultusunda yayın yapılacak. Ayrıca, yayınlarla kişilerin manevi şahsiyetine saldırıda bulunulamayacak. Yayıncılık, haksız bir amaç ve çıkara alet edilmeyecek.

Suçlu olduğu yargı kararıyla kesinleşmeden kimse suçlu ilan edilemeyecek. Haberlerin yayınlanmasında tarafsızlık, gerçeklik ve doğruluk ilkelerine bağlı kalınacak. Siyasi partiler ve demokratik gruplar arasında fırsat eşitliği sağlanacak. Yayınlarda eser sahiplerinin hakları ihlal edilemeyecek.

TELEFONLA YARIŞMA YOK

Telefonla yarışma yapılamayacak, bunların sonucunda dinleyici ve seyircilere ikramiye verilemeyecek, ikramiye verilmesine aracılık edilemeyecek.

Haberde, konu ile ilgisi olmayan görüntüler verilmeyecek, benzer görüntülerin arşiv niteliği belirtilecek.

YENİ RTÜK

RTÜK üyelerinin görev süreleri, bu yasaya göre yeni üyelerin atanmalarından itibaren sona erecek.

RTÜK'ün yeni üyeleri, en az 4 yıllık yükseköğretim görmüş, meslekleriyle ilgili konularda kamu veya özel kuruluşlarda en az 10 yıl görev yapmış, mesleki açıdan yeterli bilgi, deneyim ve devlet memuru olma niteliğine sahip, 30 yaşını doldurmuş kişiler arasından seçilecek.

Üst Kurul üyelerinden 5'i TBMM Genel Kurulu'nca seçilecek. Siyasi partilerce bildirilecek adaylar Genel Kurul'da ayrı ayrı oylamaya tabi tutulacak ve seçilemeyenlerin yerine partilerce yeni adaylar bildirilebilecek.

Üyelerden 2'si YÖK Genel Kurulu'nun, elektrik-elektronik, iletişim, kültür ve basın-yayın dallarından göstereceği iki aday arasından Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek.

Bir üye, en çok sarı basın kartı sahibi üyesi bulunan iki gazeteciler cemiyeti ile Basın Konseyi'nin ortaklaşa göstereceği iki aday arasından Bakanlar Kurulu'nca seçilecek.

Üyelerden biri de MGK Genel Sekreterliği'nin göstereceği iki aday arasından Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek.

Üst Kurul üyeleri 4 yıl süreyle görev yapacak. Üyenin 65 yaşını doldurması halinde görevi sona erecek. Üst Kurul üyeleri, kendileri veya üçüncü derece dahil, bu dereceyekadar yakınları ile ilgili konularda müzakere ve oylamaya katılamayacak. Bu yasaklara aykırı davrananlar görevden çekilmiş sayılacak. Üst Kurul, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu'nun denetimine tabi olacak.

RTÜK'ÜN GELİRLERİ

RTÜK'ün gelirleri, TV kanal ve radyo frekansı yıllık kira bedelleri ile radyo ve televizyon kuruluşlarının yıllık brüt reklam gelirlerinden alınacak yüzde 5 paylardan oluşacak. Gerektiğinde TBMM Başkanlığı bütçesinin transfer tertibinde Üst Kurul için ödenek yer alabilecek.

Özel radyo ve televizyon kuruluşlarından alınacak yayın izin ve lisans ücretleri Hazine'ye gelir kaydedilecek.

Türkiye'de ulusal, bölgesel ve yerel çapta TV kanal ve radyo frekans planları ile radyo ve televizyon yayınlarına esas olan frekansbantları ile ilgili çalışmalar yapma yetkisi Telekomünikasyon Kurumu'na ait olacak.

Kurum, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak planları inceleyip, gerekirse değiştirebilecek ve 4 ay içinde Haberleşme YüksekKurulu'na sunacak. Kurul, kendisine gelen başvuruları 6 ay içinde sonuçlandıracak.

RADYO VE TV KURAMAYACAKLAR

Siyasi partiler, dernekler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler, vakıflar, mahalli idareler ile bunlar tarafından kurulan veya bunların ortak oldukları şirketler, iş ortakları, birlikler ile üretim, yatırım, ihracat, ithalat, pazarlama ve finans kurum ve kuruluşlarına radyo ve televizyon yayın izni verilmeyecek. Bukuruluşlar, radyo ve televizyon yayın izni almış kuruluşlara ortak olamayacak. Radyo ve televizyon kurma izni anonim şirketlere verilecek.

HİSSELER NAMA YAZILACAK, KAMU İHALELERİNE GİREBİLECEKLER

Özel radyo ve televizyon sahipleri, kamu ihalelerine girebilecek ve menkul kıymetler borsalarında işlemde bulunabilecek. Özel radyo ve televizyon kuruluşlarının hisseleri nama yazılacak.

Yıllık ortalama izlenme veya dinlenme oranı yüzde 20'i geçen bir televizyon veya radyo kuruluşunda gerçek veya tüzel bir kişinin veya sermaye grubunun payı yüzde 50'yi geçemeyecek. Bu oranı geçtiği takdirde hisseleri halka arz ederek yüzde 50'nin altına indirecek. Hisselerin halka arzında Üst Kurul'un da onayı alınacak.

CEZALAR

Üst Kurul, öngördüğü yükümlülükleri yerine getirmeyen, izin şartlarını ihlal eden, yayın ilkelerine ve yasada belirtilen diğer esaslara aykırı yayın yapan radyo ve televizyon kuruluşlarını uyaracakve aynı yayın kuşağında açıkça özür dilenmesini isteyecek.

Üst Kurul'un bu talebine uyulmaması veya aykırılığın tekrarı halinde, ihlale konu olan programın yayını 1-12 kez durdurulacak. Bu süre içinde programın yapımcısı ve varsa sunucusu hiçbir ad altında başka program yapamayacak.

Yayını durdurulan programın yerine, aynı yayın kuşağında ve reklamsız olarak, Üst Kurulca hazırlattırılacak eğitim, kültür, trafik, kadın ve çocuk hakları, gençlerin fiziksel ve ahlaki gelişimi,uyuşturucu ve zararlı alışkanlıklarla mücadele, Türk dilinin güzel kullanımı ve çevre eğitimi konularında programlar yayınlanacak.

PARA CEZALARI

Aykırılığın tekrarı durumunda ise ulusal düzeyde yayın yapan kuruluşlara ihlalin ağırlığına göre 125 milyar liradan az olmamak üzere 250 milyar liraya kadar, yerel ve bölgesel yayın yapan kuruluşlara ise kapsadığı yayın alanı itibariyle 5 ila 100 milyar liraarasında idari para cezası uygulanacak. Bu ceza, radyo yayınları için bu miktarların yarısı kadar olacak.

Sayısal ortamda yayın yapan kuruluşlarla kablolu yayın kuruluşlarına abone sayısı esas alınarak idari para cezası uygulanacak. İhlalin, ihlal tarihinden itibaren bir yıl içinde tekrarı halinde cezalar yüzde 50 oranında artırılacak.

Üst Kurul'dan izin almadan radyo ve televizyon yayını yapan ya da iznin geçici ya da sürekli iptal edilmesine rağmen yayın yapan kişi ve kuruluşların sahip ve yöneticilerine, fiilin ağırlığına göre 6 aydan iki yıla kadar hapis cezası ile 1 milyar liradan 100 milyar liraya kadar para cezası verilecek.

Halkı, Türkiye Cumhuriyeti'nin varlık ve bağımsızlığına, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne karşı yıkıcı ve bölücü faaliyetlere yöneltecek şekilde yayın yaptıkları belirlenerek yayınları durdurulan veya yayın izinleri iptal edilen kişiler, bu kuruluşların sahipleri ve yöneticileriyle bu tür yayınlarda görev alanlar cezalandırılacak. Ayrıca tüm yayın cihazları müsadere edilecek.

YAYINLARIN DENETİMİ

Ulusal, bölgesel ve yerel düzeydeki yayınlar, yayın ilkeleri ve buyasada belirtilen esaslara uygunluğu yönünden Üst Kurul tarafından izlenip, değerlendirilecek.

Üst Kurulun uygun göreceği yerlerdeki yerel ve bölgesel yayınlarınizlenmesi ve kayda alınması İçişleri Bakanlığı'nın görevlendireceği birimlere devredilebilecek. Yayın izni isteminde bulunan kuruluşların yerine getirmeleri gereken teknik ve mali yeterlilik şartları ile diğer ön koşullar, Üst Kurul tarafından yönetmeliklerle belirlenecek.

3984 Sayılı Yasa'ya göre RTÜK tarafından yaptırılan ulusal radyo ve televizyon frekans planları, bir hafta içinde Telekomünikasyon Kurumu'na devredilecek. Telekomünikasyon Kurumu, gerekirse planları değiştirebilecek ve dört ay içinde Haberleşme Yüksek Kurulu'na sunacak.

KURULUŞLARA VERİLECEK CEZALAR

Düzeltme ve cevap hakkını yayınlamayan veya geciktiren kuruluşun yayınlarından sorumlu en üst yöneticisi ile kuruluşun sahibi şirketin yönetim kurulu başkanına 30 milyardan 90 milyar liraya kadar ağır paracezası verilecek. Ayrıca kuruluşa, RTÜK tarafından eylemin ağırlığına göre 3 aya kadar gelir getirici yayın yapma yasağı verilebilecek. Bunun ikinci kez tekrarı halinde yayın izni iptal edilebilecek ve en yüksek para cezasına hükmolunacak. Bu cezalar ertelenemeyecek.

Gerçek ve tüzel kişilerin ayrıca genel hükümlere göre ilgili yayın kuruluşuna karşı tazminat davası açma hakkı saklı kalacak.

Yayın kuruluşu ile birlikte şirketin yönetim kurulu başkanı da müştereken ve müteselsilen sorumlu olacak.