Teknoloji intihar komandolarını durdurmakta aciz

Yeni teknolojiler, intihar komandolarını büyük ölçüde durdurabiliyor, ancak saldırılarını kesin önleme konusunda aciz kalıyorlar. Bilimin son saptaması: Teknoloji, ihtihar saldırılarını önlemede bugüne kadar geçerli olan eski, bildik metotlardan ve dedektiflik gibi iz sürmelerden daha iyi deÄŸil...AraÅŸtırmalar, intihar komandolarının büyük çoÄŸunluÄŸunun eÄŸitimli ve orta sınıfa ait olduklarını gösteriyor. Peki intihar komandosu neden kendini feda ediyor? Bilime göre, bütün canlılar dünyasında, kendini ait olduÄŸu toplumun menfaatleri uÄŸruna feda eden örnekler bol miktarda var.Londra metrosuna düzenlenen bombalı intihar saldırısı, ardından Mısır’da meydana gelen bombalı eylemler, intihar komandolarını yeniden gündeme getirdi. Eskiden ancak belli ülkelerde meydana gelen bombalı intihar saldırıları, artık sanayi ülkelerinin metropollerine taşındı ve birçok ülkenin ortak kábusu oldu. Ãœstelik bu saldırıları önlemede teknolojik geliÅŸmelerde de bugüne kadar tam anlamıyla baÅŸarı saÄŸlandığını söylemek mümkün deÄŸil.AraÅŸtırmacılar, hem intihar saldırılarının teknolojik olarak önlenip önlenemeyeceÄŸi hem de intihar komandolarının inançları ve profilleri üzerinde çalışmalarını yoÄŸunlaÅŸtırdı. New Scientist ve diÄŸer bilim dergilerinde intihar komandolarının nasıl bir kiÅŸiliÄŸe sahip oldukları kadar teknolojinin saldırıları önlemede hangi noktaya geldiÄŸi de masaya yatırıldı.Ortaya çıkan en ilgi çekici sonuç ise, ‘Teknoloji, ihtihar saldırılarını önlemede bugüne kadar geçerli olan eski, bildik metotlardan ve dedektiflik gibi iz sürmelerden daha iyi deÄŸil’ saptaması oldu.Yale Ãœniversitesi’nden Edward Kaplan, ‘Yeni geliÅŸtirilen terahertz tarayıcıları ve duyarlı sensörler bombacılar tarafından taşınan patlayıcıları tespit edebiliyor. Bunun için yeterli teknoloji mevcut ve kentsel alanlarda yaygın ÅŸekilde kullanılıyor. Ancak yine insanların yaÅŸamlarını kurtarmakta aciz kalıyoruz’ diyor.500 METREKARE İÇİN 150 SENSÖR GEREKKaplan ve meslektaşı Moshe Kress, matematiksel modellemeden yola çıkarak, bomba yüklü bir intihar komandosunun açık bir pazarda ya da geniÅŸ bir caddede yürürken güvenlik görevlilerini uyaracak kaç tane sensör (duyarlı cihaz) gerektiÄŸini saptadı. Her sensörün mükemmel çalıştığını varsaysanız bile 500 metrekarelik bir alanın güvenliÄŸini saÄŸlamak için 150’den fazla sensör yerleÅŸtirmeniz gerekiyor. Bununla bile bombacıyı ancak fünyeyi patlatmadan 10 saniye önce tespit edebiliyorsunuz. Her yere sensör yerleÅŸtirmek mümkün deÄŸil, ancak önemli ve tehlikeli olabileceÄŸini düşündüğünüz noktalara yerleÅŸtirebiliyorsunuz.En iyi senaryoda bile sensörler ancak her 5 bombacıdan 4’ünü tespit ediyor, yani bir tanesi ıskalanıyor. Dolayısıyla, bir saldırı kesin önlenemiyor.Bir diÄŸer teknolojik ürün de, havaalanlarındaki kontrol noktalarında metal dedektörlere benzeyen bir tarayıcı cihaz. ÖzelliÄŸi, patlayıcıların moleküllerini tespit ediyor olması. Ancak olumsuz yönü, bir kiÅŸinin cihazla taranmasının 12 saniye sürmesi. Bu da yolcuların kimi zaman uçak kaçırmalarına yol açan kaotik durumları ortaya çıkarıyor. Bu nedenle yaygın kullanımı mümkün olamıyor.Ä°LK Ä°NTÄ°HAR KOMANDOSU ROMALILARCA KULLANILDIGelelim intihar komandolarına... Nasıl insanlar bunlar? Düşmanını öldürürken kendini de öldürmek, modern dünyaya ait bir fikir deÄŸil.Ä°ntihar komandoları, ilk olarak MS 1. yüzyılda Romalılar tarafından kullanıldı.OrtadoÄŸu’da ise ilk kez 11-14. yüzyıllar arasında Ä°slami bir emir olarak görüldü.Japon kamikazeler, 2. Dünya Savaşı’nın seyrini uçaklarını düşman gemilerinin üzerine sürüp havaya uçurarak deÄŸiÅŸtirebildiler.Modern çağın terörist intihar saldırıları, Nisan 1983’te Hizbullah’ın Ä°slami Cihat takma adıyla Beyrut’ta ABD BüyükelçiliÄŸi’ne bomba yüklü bir kamyonu sürmesi ile baÅŸladı. Söz konusu saldırıda 63 kiÅŸi yaÅŸamını kaybetti.Benzer taktik, dünyada birçok grup tarafından kullanıldı. Hamas’tan Tamil gerillalarına kadar. 1980 yılından beri dünyada 500’ü aÅŸkın intihar saldırısı oldu. Ve tabii tüm bunlar, psikologları ve sosyal bilimcileri intihar komandolarını derinlemesine incelemeye yöneltti.Terörün yoksulluktan ve eÄŸitimsizlikten kaynaklandığı artık kliÅŸeleÅŸmiÅŸ bir söylem. ABD’nin yabancı yardım programlarında da zaten slogan ÅŸudur: ‘Biz yoksullukla mücadele ediyoruz çünkü bunun teröre bir yanıt olacağını umuyoruz.’ Bu söylemin gerçeÄŸi tam olarak yansıtmadığı artık biliniyor.ÖrneÄŸin Princeton Ãœniversitesi’nden Claude Berrebi ve arkadaÅŸları, Hamas ve Filistin Ä°slami Cihat örgütlerinin intihar komandoları üzerinde 1980’lerin sonlarından 2003 yılına kadar kapsamlı araÅŸtırmalar yaptı. Elde edilen bulgular, içlerinden yalnızca yüzde 13’ünün yoksul bir çevreden geldikleri ÅŸeklindeydi. Bunun da ötesinde, intihar bombacılarının yarısından fazlasının yüksek eÄŸitimli olduÄŸu ortaya çıktı.Londra’da bundan 4 hafta önce metroda meydana gelen bombalı saldırıda parmağı olanların da hepsi, Ä°ngiltere doÄŸumlu, çoÄŸu eÄŸitimli, çevrelerinde saygı gören ve sevilen kiÅŸiler. Akıl saÄŸlıkları da yerinde. Tıpkı ABD’de ‘terörde bir çeÅŸit milat’ olarak kabul edilen 11 Eylül saldırılarında olduÄŸu gibi...HEPSÄ° MÃœSLÃœMAN DEĞİL HIRÄ°STÄ°YANLAR DA VAREÄŸitimli olmalarının yanı sıra tüm dünyada intihar komandoları üzerine yapılan araÅŸtırmalar, içlerinden çok azının patolojik anlamda intihar eÄŸilimli olduklarını gösterdi. Tel Aviv Ãœniversitesi’nde 1983 yılından beri OrtadoÄŸu’daki her intihar komandosu üzerinde ayrıntılı incelemelerde bulunan Ariel Merani, bunların ancak çok azında akıl hastalığı, alkol ve ilaç bağımlılığı gibi belirtilere rastlandığını ortaya koyuyor.Evet Londra bombacıları Müslümandı. Irak, Afganistan ve Ä°srail’deki saldırılarda da intihar komandoları Müslüman. Ancak 1980’lerde Lübnan’daki intihar komandoları laik Hıristiyan kesimdendi. Keza Tamil gerillaları da Marksist Leninist.Soru ÅŸu: Rahatı yerinde, iyi eÄŸitimli, Ä°ngiltere’de doÄŸup büyümüş genç erkekler, neden, hem kendilerini kurban ederek hem de sivillerin canını alarak yaÅŸamlarını sona erdirebiliyorlar?Sorunun yanıtı o kadar da zor deÄŸil. Anahtarı ise bombacıların kendilerinde veya kiÅŸiliklerinde deÄŸil, onları içlerine çekerek bu sona hazırlayan örgütlerde.Küçük bir grupta telkin edilen görev bilinci, kiÅŸiyi rahatlıkla potansiyel bir intihar bombacısı haline getirebiliyor. Bilim dünyası, doÄŸru yönlendirmelerde bulunulduÄŸu takdirde, normal ve rasyonel kiÅŸileri son derece kötü eylemlerde bulunmaya ikna etmenin zor olmadığını, araÅŸtırmalarla ortaya koymuÅŸ durumda.Kendini toplumun geri kalanı için feda etme canlıların evriminde sıklıkla rastlanan bir durumÄ°nsanı ‘politik bir hayvan’ olarak tanımlayan Aristo’nun dediÄŸi gibi, diÄŸer bütün canlı türleriyle birlikte biyolojik evrim geçiren yaratıklarız. Ve kendini toplumun geri kalanları için feda etme, aslında canlıların evriminde sıklıkla rastlanan bir durum. Bu yüzden intihar saldırılarını bir de evrimsel psikoloji açısından deÄŸerlendirmek gerekiyor. Biyoloji bilimi, tek başına genç kadın ve erkeklerin niçin intihar komandosu olarak kendi yaÅŸamlarını sona erdirdiklerinin yanıtını verme konusunda ilk baÅŸta yetersiz gibi görünüyor. ‘Fanatizm’, ‘beyin yıkama’, ‘ırkçılık’’gibi unsurların ön plana çıkması daha geniÅŸ çaplı kabul görüyor. Ancak olayın genetik boyutu da bulunuyor. Dünya canlıları filogenetik aÄŸacın tüm dalları içinde bir bütün. İçlerinde kimilerinin yıkanacak beyinleri bile yok, fanatizm yapacakları dinleri ise hiç yok. Buna karşın belli durumlarda kendi canlarına pekala kıyıp yaÅŸamlarını feda edebiliyorlar.Michigan Devlet Ãœniversitesi’nden iki araÅŸtırmacı Richard Lenski ve Greg Velicer’in üzerinde çalışmalar yürüttüğü Escherichia adlı bir koli bakterisini örnek verelim: Besin sıkıntısı yaÅŸandığı zaman, bu bakterinin farklı türleri arasında bir çeÅŸit kimyasal savaÅŸ baÅŸlar. Her türe ait bakteriler colicin diye tanımlanan toksinleri (zehirli maddeleri) üretirler ve bu toksinler kendi türlerine deÄŸil de bakterinin diÄŸer türlerine zarar verir ve öldürür. Amaç, zaten az olan besinden en çok kimin yararlanacağıdır. Ä°ÅŸin ilginç noktası, türler arası savaÅŸta toksini üreten bireyin kendini toplumunun geri kalanı için feda etmiÅŸ olmasıdır. DiÄŸer deyiÅŸle, hepsinde colocin üretebilecek genler olmasına karşın, içlerinde yalnız bazıları bu zehiri üretir ve ölür. BaÅŸkaları için kendini öldürmenin evrimsel açıklaması var. Tabii ki insan bir bakteri deÄŸil. Ancak davranışları belirleyen genleri de reddetmemiz mümkün deÄŸil. Çünkü genetiÄŸin kuralları evrenseldir. Bu yüzden toplumda kimi bireylerin toplumun geri kalanı için kendilerini feda etmeleri ÅŸaşırtıcı deÄŸil.Â