Tek tipli tulum: Darbeciye badem kurusu, terör sanığına gri

OLAĞANÜSTÜ Hal (OHAL) kapsamında dün Resmi Gazete’de yayımlanan 696 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK), ‘torba’ hükümlerle birçok alanda önemli düzenlemeler getirdi. Terör ve darbe girişimi sanıklarına tek tip elbise kararı çıktı. Yargıtay ve Danıştay üyeleri ile ailelerine, milletvekili statüsünde sağlık güvencesi getirilirken, 15 Temmuz darbe girişiminin bastırılması amacıyla hareket edenlere, mali ve hukuki dokunulmazlık sağlandı.

GİYMEYENLERE CEZA

696 sayılı KHK’ya göre, ‘Cebir ve şiddet kullanarak anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs’ ile ‘Cebir ve şiddet kullanarak hükümeti, TBMM’yi ortadan kaldırmaya veya görevlerini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs’, ‘Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı’ suçlarından yargılanan tutuklu ve hükümlüler, ‘badem kurusu’ renginde tulumla hâkim karşısına çıkarılacak. Terörle Mücadele Yasası kapsamında yargılanan tutuklulara ise gri renkli tulum giydirilecek. Bu şart, çocuklar ile hamilelere uygulanmayacak. Kadınların giysileri göğüs ve pantolon bölümü bitişik ‘tulum’ şeklinde olmayabilecek. Tek tip giysiler, cezaevi idarelerince iş yurtlarında diktirilecek. Tek tip kıyafeti giymemekte direnene ziyaretçi yasağı uygulanacak. Daha önce savcı ve hâkimlerce uygulanan ziyaretçi cezasını, artık cezaevi müdürünün önerisiyle başsavcı da verebilecek.

SİVİL ŞEHİT YAKINLARINA MUAFİYET

Ankara’da Türkiye Şehit Yakınları ve Gaziler Dayanışma Vakfı kuruldu. Hem sivil hem resmi şehit hakları genişletildi. Bir terör eyleminin ortaya çıkarılması, etkilerinin azaltılması veya bertaraf edilmesinin sağlanması sırasında yardımcı olan sivillerden Terörle Mücadele Yasası kapsamında hayatını kaybedenlerin çocukları ve kardeşleri, istekli olmadıkça silah altına alınmayacak.

MİLLETVEKİLİ STATÜSÜNDEN SAĞLIK

Danıştay’a 16, Yargıtay’a 100 yeni üye kadrosu ihdas edildi. Ayrıca Yargıtay ve Danıştay başkanları, üyeleri, emeklileri ve bakmakla yükümlü oldukları aile fertleri, sağlık giderleri açısından milletvekilleriyle aynı statüye alındı. Yurtiçi ve yurtdışı sağlık harcamaları, kurum bütçelerinden ödenecek.

EMEKLİ MUHTARA SİLAH

Silah taşımaya yetkili kişiler arasına bakan yardımcıları ile güvenlik koruculuğu, en az bir dönem köy/mahalle muhtarlığı ya da belediye başkanlığı yaptıktan sonra görevleri sona erenler de eklendi.

DARBE TEMYİZLERİNE HAZIRLIK

Yargılama yöntemiyle ilgili değişiklikler yapıldı. Bölge adliye mahkemelerinde, belge ve tutanakların ‘okunması’ zorunluluğu kaldırıldı. Bu kayıtların ‘anlatılması’ yeterli sayılacak. Hükmün açıklanacağı duruşmaya sanık avukatlarının mazeretsiz katılmamaları halinde mahkeme heyeti davaya devam edebilecek. Ayrıca 15 Temmuz darbe girişimi, FETÖ/PDY davalarının temyiz sürecini hızlandırmaya yönelik hazırlık yapıldı. Hapis cezası sınırı 10 yılı geçen temyiz davalarında Yargıtay’ın dosyayı duruşmalı görüşme şartı kaldırıldı. Böylece, yüzlerce sanıklı darbe davalarının Yargıtay’daki temyiz incelemelerinin duruşmasız, dosya üzerinden yapılmasına olanak sağlandı.

Bazı hükümlülerin açık cezaevlerine nakledilme süresi uzatıldı.

Uzman jandarmaların mecburi hizmet süresi 10 yıldan 15 yıla çıkarıldı. Jandarma Genel Komutanlığı’na bağlı trafik kuruluşlarının görev ve yetkileri genişletildi.

Düzenlemeyle, uzman erbaşlar da subay, astsubay ve polisler gibi devletin el koyduğu silahları bedeli karşılığı ‘zati demirbaş silah’ olarak satın alabilecek.

Şüpheli paketlere postada el koyma şartları yumuşatıldı. Tehlikeli madde, uyuşturucu, silah ve kaçak tarihi eser şüphesiyle incelenen paketler, savcı bulunmadan doğrudan kolluk görevlilerince açılabilecek.
m İnsansız Hava Aracı (İHA), İHA pilotu, İHA uçuş ekibi, İHA teknik personeli gibi tanımlar ilk kez yasaya girdi. İHA pilotları ve personeli için tazminat şartları düzenlendi.

MİT’TEN ZİMMETLİ İSTİFA

MİLLİ İstihbarat Teşkilatı (MİT) personelinin teşkilattan ayrılma şartları yeniden düzenlendi. İstifa başvurusu yapan MİT personeli hakkında, görevdeyken edindiği bilgi, belge ve kayıtlar, yürüttüğü faaliyetler, takip ettiği iş ve işlemler ile kullanımında bulunan kaynak ve diğer konuları kapsayan rapor hazırlanacak. Bu rapora göre işlem yapılacak. Yasanın diğer maddeleri MİT elemanlarının görevdeyken edindiği bilgilerin paylaşımını yasaklıyor. Böylece, ayrılmak isteyen her MİT personelinde ‘devlet sırrı’ niteliğindeki bilgi ve belgeler zimmetlenecek. Sonrasındaki sızmalarda sorumluluk yüklenebilecek. İstifa işlemi tamamlanmadan görev yerini terk eden veya izinsiz-mazeretsiz 10 gün gelmeyen MİT personeli devlet memurluğundan çıkarılacak. Bu kişilere 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası verilecek. MİT’te başladıkları tarihten 5 yıl geçmeden istifa edenlerin, 5 yıl devlet memurluğuna alınmaması uygulaması da devam edecek.

TSK’DA DOĞRUDAN AÇIĞA ALMA

Milli Savunma Bakanlığı’na, yargılanan askerleri doğrudan açığa alma hakkı tanındı. Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve taksirli suçlar hariç 5 yıldan fazla hapis cezası gerektiren bir suçtan veya yüz kızartıcı suçtan zanlı olan askerler, iddianame tamamlandığında açığa alınacak. Emre itaatsizlik, üste, amire saldırı, hakaret veya direnmeden yargılananlara da bu yaptırım uygulanacak. Açığa alma işlemi kuvvet komutanlığının teklifi üzerine veya doğrudan Milli Savunma Bakanlığı tarafından yapılabilecek. Ağırlaştırılmış müebbet, müebbet ve süreli hapis infazı sırasında subaylara maaş, ödenek ve tazminat verilmeyecek.

GEMLİK TAŞINIYOR

Deprem tehlikesi altındaki, Bursa’ya bağlı Gemlik ilçesinin orman vasfını yitirmiş bir alana taşınmasını sağlayacak düzenlemeler de KHK’ya girdi. Buna göre ‘ilçe sakinlerinin halihazırdaki yerleşim yerlerinden nakledilmesinin zorunlu bulunması sebebiyle’, orman özelliğini yitiren ve tarım alanına dönüştürülmesi mümkün olmayan bir bölge Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek. Bölge orman dışına çıkarılarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na devredilecek. Nakil ve yerleştirme bu bakanlıkça yürütülecek. Ayrıca son 2 yılda deprem olan bölgelere kredi desteği sağlandı.

SİVİLLERE DE YARGI ZIRHI

15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrasında resmi görevlilere getirilen ‘darbe girişimi ve terör eylemleriyle mücadele’ kapsamındaki yargı zırhı sivillere de uygulanacak. Darbe girişimi ve bunların devamı niteliğindeki eylemlerin bastırılması kapsamında hareket eden sivil kişiler hakkında, resmi sıfat taşıyıp taşımadıklarına veya resmi bir görevi yerine getirip getirmediklerine bakılmaksızın hiçbir idari, mali veya cezai işlem yapılamayacak.

TOPLAM İHRAÇ SAYISI 111 BİN 500

m 695 sayılı KHK ile 2 bin 756 kamu personeli daha ihraç edildi. Büyük bölümü Adalet, Milli Eğitim Bakanlıkları ve Diyanet’ten olmak üzere 115 kişi ise eski görevlerine iade edildi. İadeler düşüldüğünde, 20 Temmuz 2016’dan itibaren kamudan tasfiye edilen personel sayısı 111 bin 500 dolayında oldu. İhraç gerekçesi, “Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulu’nca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti, iltisakı veya bunlarla irtibatı” olarak yazıldı. TSK’dan, 155’i Kara, 155’i Deniz, 327’si Hava Kuvvetleri’nden olmak üzere 637 personel ihraç edildi. Ayrıca 7’si dernek, 7’si vakıf, 2’si gazete ve 1’i sağlık kuruluşu 17 kurum da kapatıldı.

DÖNEN PİLOTA TEŞVİK

Sivilden dönüş yapmak isteyen pilotlara yeni haklar tanındı. Bunun için son tarih 31 Aralık 2017’den 31 Aralık 2020’ye uzatıldı. Özel firmalardan TSK’ya dönen subayların çalıştıkları firmalarla yaptıkları sözleşmeler askıya alınacak. Bu pilotlar, TSK’dan ayrıldıklarında görev öncesi çalıştıkları firmalarca sivil hakları ve kıdemleri devam edecek şekilde aynı statüde yeniden istihdam edilecekler. Pilotların ödenek ve tazminatlarında da artışlar olacak.

MİT’TEN ZİMMETLİ İSTİFA

MİLLİ İstihbarat Teşkilatı (MİT) personelinin teşkilattan ayrılma şartları yeniden düzenlendi. İstifa başvurusu yapan MİT personeli hakkında, görevdeyken edindiği bilgi, belge ve kayıtlar, yürüttüğü faaliyetler, takip ettiği iş ve işlemler ile kullanımında bulunan kaynak ve diğer konuları kapsayan rapor hazırlanacak. Bu rapora göre işlem yapılacak. Yasanın diğer maddeleri MİT elemanlarının görevdeyken edindiği bilgilerin paylaşımını yasaklıyor. Böylece, ayrılmak isteyen her MİT personelinde ‘devlet sırrı’ niteliğindeki bilgi ve belgeler zimmetlenecek. Sonrasındaki sızmalarda sorumluluk yüklenebilecek. İstifa işlemi tamamlanmadan görev yerini terk eden veya izinsiz-mazeretsiz 10 gün gelmeyen MİT personeli devlet memurluğundan çıkarılacak. Bu kişilere 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası verilecek. MİT’te başladıkları tarihten 5 yıl geçmeden istifa edenlerin, 5 yıl devlet memurluğuna alınmaması uygulaması da devam edecek.

TSK’DA DOĞRUDAN AÇIĞA ALMA

Milli Savunma Bakanlığı’na, yargılanan askerleri doğrudan açığa alma hakkı tanındı. Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve taksirli suçlar hariç 5 yıldan fazla hapis cezası gerektiren bir suçtan veya yüz kızartıcı suçtan zanlı olan askerler, iddianame tamamlandığında açığa alınacak. Emre itaatsizlik, üste, amire saldırı, hakaret veya direnmeden yargılananlara da bu yaptırım uygulanacak. Açığa alma işlemi kuvvet komutanlığının teklifi üzerine veya doğrudan Milli Savunma Bakanlığı tarafından yapılabilecek. Ağırlaştırılmış müebbet, müebbet ve süreli hapis infazı sırasında subaylara maaş, ödenek ve tazminat verilmeyecek.