Tayfur Sökmen kimdir? Hatay Cumhuriyetinin ilk Cumhurbaşkanı hakkında bazı bilgiler
Güncelleme Tarihi:
Tayfur Sökmen, Hatay Cumhuriyeti'nin ilk ve son Cumhurbaşkanıdır. Hatay'ın Dışişlerinde Suriye'ye bağlı bir sancak olmasına karar veren Fransa'nın bu hamlesi, Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne başvurması ile yeniden gündeme alınmıştır. Türkiye ve Fransa arasında oluşan bir kurulun Milletler Cemiyeti'nde yaptığı görüşmeler neticesinde Tayfur Sökmen Cumhurbaşkanlığında Hatay Cumhuriyeti kuruldu. 2 yıllık devlet geçmişinin ardından Hatay Cumhuriyeti Tayfur Sökmen ve milletvekillerinin kararı ile Türkiye Cumhuriyeti'ne katılma kararı aldı. Böylece Tayfur Sökmen de Hatay milletvekili olarak TBMM'de yerini almış oldu. İşte, Tayfur Sökmen'in siyasi hayatı hakkında detaylı bilgiler
Tayfur Sökmen Hatay Cumhuriyeti´nin ilk ve tek Cumhurbaşkanıdır. 1892 yılında Gaziantep´te doğdu. Kırıkhan Rüştiyesi´ni bitirdikten sonra özel eğitim gördü. I. Dünya Savaşı´nda istihbarat görevlerinde çalıştı. İskenderun sancağındaki Fransız işgaline karşı direniş hareketinin örgütlenmesinde öncülük yaptı. 20 Ekim 1921´de TBMM Hükümeti ile Fransa arasında imzalanan Ankara Antlaşması´yla İskenderun sancağı, Fransız mandası altındaki Suriye´ye özerk bir yönetim birimi olarak bağlandı. Fransız manda yönetimi arapları ve hıristiyanları kayıran bir tutum izleyince direniş yeniden başladı. Tayfur Sökmen, gıyabında ölüm cezasına çarptırılınca Adana´ya kaçtı. 1924-26 arasında Viyana´da kalan Tayfur Sökmen, Hariciye Vekaleti´nin girişimiyle Fransa´dan İskenderun sancağına giriş izni aldı. Buna rağmen baskıya uğradı ve 1927´den sonra Gaziantep, Adana ve İstanbul´da yaşamak zorunda kaldı.
1935´te Antalya bağımsız milletvekili seçilerek TBMM´ye girdi. 1936´da Fransa´nın Suriye ve Lübnan´a bağımsızlık vermesi üzerine, Türkiye, İskenderun sancağını da bağımsızlığa kavuşturmak için girişimlere başladı. Ocak 1937´de İskenderun sancağına, Dışişlerinde Suriye´ye bağlı, ama kendi anayasasıyla yönetilen yarı bir sancak statüsü tanındı. Sancağının adı da Hatay olarak değiştirildi. Aynı yıl Türkiye´nin verdiği nota üzerine Fransa sorunun Milletler Cemiyeti´nde çözülmesini istedi. Uluslararası koşulların da dayatması sonucunda varılan anlaşmayla, Milletler Cemiyeti 19 Mayıs 1937´de Hatay için bir anayasa kabul etti. Uzun süren görüşmelerden sonra, Türk ve Fransızlardan oluşan bir kurulun gözetiminde Hatay Cumhuriyeti´nin kurulduğunu ilan etti. Cumhurbaşkanlığına da Tayfur Sökmen´i seçti. Hatay Cumhuriyeti, 29 haziran 1939´da Millet Meclisi kararıyla Türkiye Cumhuriyetine katıldı. Cumhurbaşkanlığı görevi sona eren Sökmen, 1950´ye kadar Antalya, 1950-54´de Hatay milletvekili olarak TBMM´de yer aldı. 1969´da kontenjan senatörü olarak Cumhuriyet Senatosu´na girdi. 1975´te siyasi hayattan çekildi. Tayfur Sökmen, 1980 yılında İstanbul´da öldü.
Eseri:
Tayfur Sökmen, "Hatay´ın kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar" (1978) adlı kitabında Hatay sorununu ayrıntılarıyla ele almıştır.