'Taşnak arşivi neden Boston'da'

Erciyes Üniversitesince ikincisi düzenlenen Uluslararası Sosyal Araştırmalar Sempozyumu (EUSAS II), başladı.

“19. yüzyılda Ermeni milliyetçiliğinin doğuşu ve büyük devletlerin politikaları” konusu işlendiği sempozyumunda konuşan Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Halaçoğlu, Ermeni sorununun, çok yönlü bir sorun olduğunu belirtti.

Osmanlı döneminde açılan Amerikan misyoner okullarının Ermeni sorununa zemin hazırladığını savunan Prof. Dr. Hallaçoğlu, bu okulların ilk etapta Müslümanları Hristiyanlaştırmak için değil, Protestan kiliselerini Ortodoks ve Katolikleştirmek için faaliyet gösterdiğini bildirdi.

Misyoner okullarının ve öğrencilerinin sayısının hızla artmasının, gelecekte ortaya çıkaran sorunlar hakkında ipucu verdiğini kaydeden Prof. Dr. Halaçoğlu, ancak Ermenilerin rolünün de göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguladı.

Gerçeklerin zor gelebileceğini, ancak Ermeni sorununun çözümü için gerçeklerle yüzleşilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Halaçoğlu, şunları söyledi:
“Geçenlerde bir teklifte bulundum, basına da yansıdı. Boston'daki Taşnak arşivlerinin açılmasını istedim. Tasnif ücreti olarak da 20 milyon dolar ödeme teklifinde bulundum. Öncelikle Taşnak arşivlerinin niye Boston'da olduğunu iyi değerlendirmemiz lazım. Bütün Batı dünyası Osmanlı arşivlerinin açılması için baskılar yaptılar. Bizim hiçbir korkumuz yok, bütün Osmanlı arşivlerini açtık. Osmanlı arşivi, bugün dünyanın en rahat çalışılabilen arşivlerinden biridir. Peki niye kimse Taşnak arşivlerinin açılmasını istemiyor. Ermenistan'daki, Kudüs'teki arşivler hala kapalı. Bilim adamları olarak bir araştırma yapacaksak, objektif bir sonuca ulaşmak istiyorsak bütün arşivleri görmek zorundayız.”

Ermeni arşivlerinde bulunan bazı belgelerin de saptırıldığını savunan Prof. Dr. Halaçoğlu, göç sırasında 1.5 milyon Ermeni'nin öldüğünün iddia edildiğini, ancak Ermeni belgelerine göre göç eden tüm Ermeni sayısının 600-700 bin civarında olduğunu, öldü denilen Ermenilerin yaşadığının ispatının yine Ermeni belgelerinde bulunduğunu kaydetti.

DİĞER KONUŞMALAR

Erciyes Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Cengiz Utaş, sempozyumun açılışında yaptığı konuşmada, Türkiye ile Ermenistan arasındaki siyasi anlaşmazlıklar nedeniyle barış unsurunda odaklanılamadığını söyledi.

İki ülke arasında diyalog ve işbirliğinin artmasının hem iki ülke için, hem bölgedeki diğer ülkeler için büyük önem taşıdığını bildiren Prof. Dr. Utaş, diyaloğun tesis edilmesinde siyasi ve akademik çevrelere görevler düştüğünü, bu sorumluluğun farkında olarak Ermeni sorunu konusunda ikinci kez uluslararası sempozyum düzenlediklerini söyledi.

Sempozyum Tertip Heyeti Başkanı Prof. Dr. Metin Hülagü de Ermeni sorununun tarihi değil siyasi bir sorun olduğunu, bu sorunu ortaya çıkaran batılı devletlerin sorunun sürmesi için gayret gösterdiğini iddia etti.

Ermeni sorununun çözümünün akademik çalışmalarla desteklenmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Hülagü, bunun ilk adımını iki yıl önce düzenledikleri “Osmanlı toplumunda birlikte yaşama sanatı; Türk Ermeni ilişkileri örneği” konulu sempozyum ile attıklarını söyledi.

Sempozyum, açılış konuşmalarının ardından Emekli Büyükelçi Ömer Lütem'in oturum başkanlığını yaptığı Türk Tarih Kurumu Başkanı Yusuf Halaçoğlu, Emekli Büyükelçi Nüzhet Kandemir, ODTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Turan ve İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Mahir Aydın'ın konuşmacı olduğu oturum ile devam etti.

Sempozyumun iki gün süreceği, 100 civarında bilim adamının bildiri sunacağı bildirildi.