Taşları bulunan 5 bin yıllık oyunun gizemi çözülemiyor! 'Satrancın atasıdır, demek çok da yanlış olmayabilir'
Güncelleme Tarihi:
Siirt’teki Başur Höyük’te 2013’te başlayan kazılarda 39 taşı bulunan 5 bin yıllık oyun gizemini koruyor. Batman Müzesi’nde sergilenen taşların bulunduğu dönemde kazı çalışmalarında görev alan Uzman Arkeolog Abdurrahman Demir, noyunun asıl oynandığının hala gizemini koruduğunu belirterek, “Benzer eserler ışığında bir karşılaştırma yaptığımızda, sistem olarak 4 domuzun, 4 köpeğin olması, göz şeklinde olması, pramidal taşların olması ve mermi benzeri taşların olmasıyla bunun zaten bir zeka oyunu olduğunu da aslında gösteriyor. Bir av oyunu, yarış oyunu ya da zeka oyunu olabilir. ‘Satrancın atasıdır’ demek de belki çok da yanlış olmayabilir” dedi.
Siirt’in 20 kilometre kuzeybatısında yer alan, Başur Höyük’te Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali Projesi kapsamında 2013’te yapılan kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan bir mezarda ‘Erken Tunç Çağı’na ait yaklaşık 5 bin yıllık oyun taşları bulundu.
Köpek ve domuz gibi figürler bulunan taşların en sonuncusu 2019’da yapılan kazılarda ortaya çıkarıldı. Toplamda 39 adet olan taşlar Batman Müzesi’nde koruma altına alındı. Taşların 2 kişi ile oynanan av, yarış veya zeka oyunu için kullanılan taşlar olduğu düşünülürken, nasıl oynandığı ise hala gizemini koruyor.
O dönem kazı çalışmalarında görev alan Batman Müzesi’nde arkeolog Abdurrahman Demir, “2013 yılında ilk defa eserlerle karşılaştık, bir mezar buluntusu olarak. Daha sonra 2019 yılında ise son parçası olan domuzu bulduk. Benzer eserler ışığında bir karşılaştırma yaptığımızda, sistem olarak 4 domuzun, 4 köpeğin olması, göz şeklinde olması, pramidal taşların olması ve mermi benzeri taşların olmasıyla bunun zaten bir zeka oyunu olduğunu aslında gösteriyor. Tamamen zeka oyunudur diyebilir miyiz, tartışılır. Bir av oyunu, yarış oyunu ya da zeka oyunu olabilir. ‘Satrancın atasıdır’ demek de belki çok da yanlış olmayabilir. Oyun taşının 2019 yılında yapılan çalışmayla beraber bütün parçaları tamamlandı. Tabi sonuçta biz kazı yaptığımız için, oyunun hangi şartlarda, hangi şekilde oynandığını bilmiyoruz” diye konuştu.
‘BAŞURLULAR SANAT ÜRETMİŞ DİYEBİLİRİZ’
Bulunan oyun taşlarıyla Başurluların sanat ürettiğini söyleyen Demir, “Oyun taşlarının milattan önce 3100 ile 2900 yılları arası yani toplamda 5 bin yıllık bir geçmişi var. Erken Tunç Çağı’nın önemli eserlerinden biridir. Batman Müzesi Müdürlüğü Başkanlığı’nda yapılan kazılarda, Doç. Dr. Haluk Sağlamtimur'un yaptığı çalışmalarda ortaya çıkarıldı. Bu taşların hangi amaçla yapıldığı bilinmemekle beraber bununla ilgili hem yabancı hem yerli çalışmalar var. Üzerine hem makaleler hem de tez çalışmaları devam ediyor. İlerleyen zamanlarda yayınlanacaktır. Taşlar çok enteresandır. Oyunla ilgiliden ziyade, o dönemin insanlarının çevresini taşlara yansıttığını rahatlıkla görebiliyoruz. Mesela biz herhangi bir satranç oyununa baktığımızda satrançtaki atlar, kale ve piyonların bir benzerini bu oyunda da görebiliyoruz aslında. Başur Höyük’ten çıkarılan bu oyun taşları toplamda 39 adet olup, 2 kişiyle oynandığı düşünülmektedir. Döneminin en önemli sanat eserleridir diyebiliriz. Çünkü birçok insan eser yapar, zanaat üretir ama ‘Başurlular sanat üretmiş’ diyebiliriz” ifadelerini kullandı.
