Tarihte Bugün: KKTC 36. kuruluş yıl dönümünü kutluyor
Güncelleme Tarihi:
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), 15 Kasım 1983 tarihinde ilan ettiği bağımsızlığının 36. yıldönümünü Cumhuriyet Bayramı törenleri ile kutluyor. 1960 yılında kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti'nde Türklere karşı saldırılar artarak devam etmiş ve Yunanistan'ın Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'u devirmesi üzerine Türkiye harekete geçmişti. 20 Temmuz 1974 tarihinde atılan adımlar çerçevesinde Kıbrıs Harekatı başladı ve 15 Kasım 1983 tarihinde KKTC kuruluşunu tam anlamıyla gerçekleştirerek bağımsızlığını ilan etti.
KKTC'nin kuruluş sürecine giden yolda Türkiye, diplomatik kanallar yanıtsız kalınca Kıbrıs Türkü'nün varlığını güvence altına almak için 1974'te Barış Harekatı'nı devreye sokmaktan çekinmedi. Harekatın ardından önce 13 Şubat 1975'te Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu, sonraki süreçte ise Kıbrıs Türkü'nün bağımsızlığını ilan ettiği nihai devlet, 15 Kasım 1983'te kurulan KKTC oldu.
Türkiye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) kuruluşuna giden yolda bir yandan tüm diplomatik kanalları zorlarken diğer yandan diplomasi yanıtsız kaldığında Kıbrıs Türkü'nün varlığını güvence altına almak için Barış Harekatı ile sahada varlık gösterdi. Türkiye'nin garantörlüğü, KKTC'nin kuruluş sürecine olumlu yansıyan en önemli unsurlardan biri oldu.
AA muhabiri, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin 15 Kasım 1983'te kurulmasının yıl dönümü vesilesiyle ülkenin kuruluş sürecine Türkiye'nin desteğine ilişkin bilgileri derledi.
KIBRIS CUMHURİYETİ'NDEN KKTC'YE UZANAN YOL
Kıbrıs'ta Ada'nın iki halkı arasında ortaklık temeline dayanan uluslararası antlaşmalara göre 1960'ta Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu.
Ancak Kıbrıslı Rumların silahlı gruplar dahil birçok yolla Kıbrıslı Türklere karşı saldırıları ve uyguladıkları ambargolar, 1963-1974 yıllarında artarak devam etti.
Bu süreçte 1967'de Yunanistan'da yönetimi ele geçiren askeri darbe yönetimi, Kıbrıs'ta Boğaziçi ve Geçitkale köylerine saldırılar düzenledi.
Türkiye, anlaşmalardan doğan müdahale hakkını kullanacağı yönünde ihtarda bulununca Yunanistan, Ada'dan kuvvetlerini Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde çekmek zorunda kaldı.
Bu gelişmeler üzerine Kıbrıs Türkleri, 29 Aralık 1967'de "1960 Anayasası tam anlamıyla işletilinceye kadar" kendi yönetimlerinin kendilerince sağlanması anlamına gelen “Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi”ni kurdu. Geçici yönetim, bir süre sonra “Kıbrıs Türk Yönetimi”ne dönüştürüldü. Bu yönetim biçimi, "Otonom Türk Yönetimi"nin ilan edildiği 1974'e kadar sürdü.
Kıbrıs Adası'nı Yunanistan'a bağlamak için kurulan EOKA-B'nin liderlerinden Nikos Sampson, Yunanistan'da iktidarda bulunan cuntanın desteğiyle yaptığı darbeyle 15 Temmuz 1974'te Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'u devirdi.
Türkiye, Kıbrıs'ın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne kasteden bu hareket karşısında sessiz kalmadı. Ada'daki darbe haberi Ankara'ya ulaşınca Milli Güvenlik Kurulu toplandı.
KIBRIS BARIŞ HAREKATI VE KIBRIS TÜRK FEDERE DEVLETİ
Dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, toplantının ardından Türk Silahlı Kuvvetlerine (TSK) Kıbrıs'a müdahale ihtimaline karşı hazırlık yapması yönünde talimat verdi.
Türkiye, 1960 Garanti Antlaşması çerçevesinde önce İngiltere ile görüştü. İki garantör devlet olarak Türkiye ve İngiltere'nin Ada'ya ortak müdahale yapması önerildi. Londra'ya giden Bülent Ecevit'in teklifi, İngiltere Başbakanı tarafından kabul görmedi.
Kıbrıs Türk halkının Ada'daki varlığını güvence altına alan, Kıbrıs'ın Yunanistan'a ilhakını önleyen adım, Başbakan Ecevit'in "Ayşe tatile çıksın" mesajı ile 20 Temmuz 1974'te atıldı.
Ecevit'in "Biz aslında savaş için değil, barış için ve yalnızca Türklere değil, Rumlara da barış getirmek için Ada'ya gidiyoruz." sözleriyle tarihe geçen harekat başarıyla sonuçlandı.
Böylece Türk Barış Harekatı aynı zamanda bir yandan Yunanistan'ın Kıbrıs'ı ilhakını önlerken diğer yandan Yunanistan'da cunta idaresinin de sonunu getirdi.
Kıbrıs Türk halkının varlığını güvence altına alan harekatın ardından 13 Şubat 1975'te Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu.
Bir yıl sonra taraflar arasında Viyana'da BM gözetiminde Kıbrıs Türk ve Rum tarafları arasında varılan nüfus mübadele anlaşması uyarınca Rumların güneye, Türklerin de kuzeye geçmesi sonucu Ada'da iki kesim meydana geldi. Bu iki kesim, 180 kilometre boyunca uzanan ve genişliği 5 metre ile 7 kilometre arasında değişen bir "ara bölge" ile birbirinden ayrıldı.
Kıbrıs Türk halkı, Kıbrıs Türk Federe Meclisinde 15 Kasım 1983'te alınan kararla ise mücadelesini devlet çatısı altında bir araya getirdi. Meclis, düzenlenen olağanüstü oturumda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) kuruluşunu ve bağımsızlık bildirisini oy birliğiyle kabul etti.
Kıbrıs Türk halkı kendi kaderini tayin etme hakkını dünyaya Rauf Denktaş'ın "Kıbrıs Türk halkının meşru ve önüne geçilmesi imkansız istek ve iradesine tercüman olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bağımsız bir devlet olarak kurulduğunu dünya ve tarih önünde ilan ediyoruz." sözleriyle duyurdu.