Tarihin en büyük yardım seferberliÄŸi

26 Aralık 2004’te Hint Okyanusu 9 büyüklüğünde bir depremle sallandı. Ama öldürücü darbeyi tsunami vurdu. Afetin yıkımı korkunçtu. Hint Okyanusu’na kıyısı olan 11 ülke, en çok da Sri Lanka, Tayland, Endonezya ve Hindistan etkilenmiÅŸti. Åžu anda bilinen son ölü sayısı 163 bini geçti 5 milyon insan evsiz kaldı.Felaketin boyutları ortaya çıktıkça bütün dünya elini cebine attı. Batılılar, dünyanın herhangi bir yerinde bir felaket olduÄŸunda bağış yapmak konusunda deneyimliydi. Ancak son zamanlarda bir ‘yardım yorgunluÄŸu’ da oluÅŸmuÅŸtu. Çünkü örneÄŸin 20 yıl önce Etiyopya’da açlık için yapılan kampanyada büyük paralar toplanmış, ancak sürdürülebilir bir sonuç ortaya çıkmamıştı. Ama bu felaket, sosyal ya da siyasal deÄŸil, doÄŸal bir afetti; insanlar doÄŸal afet kurbanlarına yardım etmekte hiç tereddüt etmiyordu.El Pais Gazetesi’nde bir yorumu yayınlanan A. A. Bastenier, 1976’da Çin’deki depremin 255 bin, Bangladeş’te 1991’de iki siklonun 263 bin insanın ölümüne yol açtığını hatırlatarak ‘o zaman niye böyle büyük bir dayanışma dalgası yaÅŸamadık?’ diye soruyor. Cevap şöyle: Ä°lk kez bir doÄŸal afet, bu kadar çok sayıda ülkeyi etkiledi. Ä°lk kez bir doÄŸal afette, dünyanın 72 milletinden insan öldü. Amerikalı, Ä°sveçli, Ä°spanyol, Ä°ngiliz, Fransız turistlerin o sırada Maldiv Adaları’nda ya da Phuket’te bulunması olumlu bir sonuca yol açtı, çünkü dünya medyası kameralarını, objektiflerini bölgeye çevirdi. Böylece bütün dünya felaketi gördü, dehÅŸete kapıldı ve elini cebine attı. The Economist Dergisi de, kampanya için yaptığı yorumda, ‘Tsunami, sınavı geçti’ diyor. Dünyanın her yerinde hükümetler, seçmenlerinin de baskısıyla açıkladıkları yardım miktarlarını sürekli artırdılar, hatta birbirleriyle rekabete bile girdiler. Bazı Batılı gazeteler, politikacıların bu gibi durumlarda halkın ilgisi azaldıktan sonra baÅŸlangıçta söz verdikleri yardımdan caydıklarını hatırlatarak, kendi hükümetlerini izleyeceklerini açıkladılar. Geçen hafta Paris’te toplanan Paris Kulübü üyesi hükümetlerin (Avusturya, Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Ä°ngiltere, Ä°rlanda, Ä°talya, Japonya, Hollanda, Norveç, Rusya, Ä°spanya, Ä°sveç, Ä°sviçre ve ABD) tsunamiden etkilenmiÅŸ ülkelerin borçları için koÅŸulsuz moratoryum (borç erteleme) teklif etmesi de, kamuoyu baskısının sonucuydu.Ve iÅŸte sonuç: Anadolu Ajansı’nın perÅŸembe günü geçtiÄŸi bir habere göre Güney Asya’ya global yardım miktarı ÅŸimdiden 10 milyar doları aÅŸtı. Türkiye’nin bunun içindeki payı 11.7 milyon dolar civarında. Türk halkı uluslararası yardımda en büyük sınavını veriyor bağış 5.7 milyon dolara ulaşıyorTürkiye baÅŸlangıçta ne olduÄŸunu pek kavrayamadı, uluslararası yardım konusunda pek de pratiÄŸimiz yoktu doÄŸrusu. Felaketin yıkıcılığı ortaya çıktıkça ve Batı’da yapılan kampanyalar duyuldukça bizde de bir hareketlilik baÅŸladı. Dünya ülkelerinin yanında az da kalsa Türkiye kendi içinde büyük katılım gösterdi. Ä°nsaniyeti gösteren güzel örnekler de çoktu. Åžu anda en büyük kampanyayı Kızılay yürütüyor. Kızılay 13 bankada hesap açtı. Bu hesapların numarası 2868’di. Ardından Turkcell, Telsim ve Avea ortaklaÅŸa sms mesajıyla bağış toplama kampanyası düzenleyince kolaylık olsun diye 2868 rakamını seçtiler. Cep telefonundan bu numarayı arayanlar, otomatik olarak 5 YTL yardımda bulunuyor. Ancak bu kampanyaya teknik nedenlerden ötürü Hazır Kart kullanıcıları katılamıyor, bu da kampanyanın daralmasına neden oluyor.Bu arada Türkiye’nin her kesiminden insanlar, kuruluÅŸlar, Asya felaketi için bir ÅŸeyler yapmaya çalışıyor, topladıkları yardımları da Kızılay’a iletiyor. Birkaç örnek sıralayalım:4 Kadıköy Belediyesi, Altı Nokta Körler DerneÄŸi çeklerini Kızılay’a teslim etti. 4 Lösemili Çocuklar Vakfı 1000 YTL (1 milyar TL) topladı. 4 Özel Olimpiyatlar Türkiye Onursal BaÅŸkanı Dilek Sabancı 50 bin YTL (50 milyar TL) bağış yaptı.4 Ro-Ro Gemi Ä°ÅŸletmecileri ve Kombine Taşımacılar DerneÄŸi (Roder), SaÄŸlık-Ä°ÅŸ Sendikası, Özel Fenerbahçe Okulları, Floryalı Kadınlar DerneÄŸi, BoÄŸaziçi, Hacettepe ve Bilkent üniversitelerinin açtığı kampanya sürüyor.4 Yedikule zindanlarında bir rock konseri düzenlenecek, Akmerkez’de geliri bağışlanacak bir fotoÄŸraf sergisi açıldı. 4 Çanakkale’de öğrenciler harçlıklarından ayırarak kampanyaya 1.500 YTL (1 milyar 500 milyon TL) katkıda bulundu.4 Ä°talyan Kültür Merkezi’nde yapılan klasik müzik konserinin geliri yardıma aktarılacak.4 BM Mülteciler Yüksek KomiserliÄŸi’nin Türkiye temsilciliÄŸinin Türkiye kampanyasına, Devlet Hastaneleri ve Hastalara Yardım Vakfı, Sığınmacı ve Göçmenler Dayanışma DerneÄŸi (SGDD) Sivil Toplumu Destekleme Merkezi, Mazlumder, Uluslararası Mavi Hilal Vakfı destek veriyor. Bu kampanya için de Turkcell faturalı hatlardan 3288’e bir boÅŸ mesaj gönderiliyor. 4 Bir baÅŸka BM kuruluÅŸu olan Unicef de Türkiye’de kendi kampanyasını yürütüyor. Türkiye milli komitesi aracığılıyla Tarkan’ın da yer aldığı bir yardım spotuyla ve Turkcell 3005’ten mesajlarla ve banka hesaplarında yardım toplanıyor.Åžimdilik sonuç şöyle: Kızılay’ın 13 Ocak 12.00 itibariyle bankalarda toplanan parası 4.322 milyon YTL. Buna yaklaşık 1 milyon YTL tutarındaki sms yardımları, Türkiye Ä°hracatçılar Meclisi’nden gelecek 1 milyon YTL’lik bağış ve Kızılay’ın kendi kaynaklarından yapacağı 1.5 milyon YTL’lik yardım eklendiÄŸinde, toplam rakam 7 milyon 800 bin YTL’yi (7 trilyon 800 milyar TL, 5 milyon 743 bin dolar) geçecek.Türk hükümeti ise ilk olarak Endonezya, Sri Lanka, Tayland, Maldivler ve Malezya hükümetlerine toplam 1 milyon 250 bin dolar insani yardım gönderdi. Daha sonra bu miktar arttırıldı ve hükümetin nakit ve uçaklarla gönderdiÄŸi ayni yardım 6 milyon dolara çıktı. DışiÅŸleri Bakanlığı ise geçen cuma yaptığımız görüşmede, bütün bunlara BaÅŸbakanlık Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün açtığı kampanyanın da eklendiÄŸinde Türkiye’nin yardım miktarının 15 milyon doları bulmasını beklediklerini açıkladı. AMERÄ°KA İÇİN Ä°MAJ FIRSATIBush yönetimi baÅŸlangıçta ABD’nin 15 milyon dolar yardım yapacağını açıkladı. Bu az bulundu ve tepkilere yol açtı. Hatta Colin Powell, bu tutumu ‘Büyük fırsat kaçırıldı’ diye eleÅŸtirerek, tsunaminin Irak ve Filistin yüzünden Müslümanlar arasında ABD’nin zarar gören imajını düzeltmek için bir vesile olduÄŸunu söyledi. ABD hükümeti de resmi yardımı önce 35, sonra 350 milyon dolara çıkardığını açıkladı. Bu arada Amerikan halkı, ÅŸirketler ve STK’lar hükümeti egale ettiler. Washington Post’a göre 350 milyon dolarlık sivil bağış rakamı ABD’de bir dış afet için yapılan kampanyaların en büyüğü. Starların milyon dolarlık çeklerinden tutun da annesinden kendisine doÄŸum günü yapmak yerine Asyalı çocuklara 250 dolar bağış yapmasını isteyen 9 yaşındaki Kaliforniyalı çocuÄŸa kadar, Amerikan halkı bağış iÅŸine dört elle sarıldı. Ancak Washington Post, yine de rakamın 3 bin kiÅŸinin öldüğü 11 Eylül saldırılarında toplanan 2 milyar dolara göre çok küçük olduÄŸunu hatırlatıyor. Yardım da tsunami gibi büyük bir kaosBütün dünyada bağışta bulunanların kafasında hep aynı soru var: Para iyi dağıtılacak mı, yardım yerine ulaÅŸacak mı? Böylesine geniÅŸ bir alana yayılmış bir felakette, yardım kampanyasının da tıpkı tsunaminin kendisi gibi büyük bir kaosa dönüşmesi kaçınılmaz. Koordinasyonu yürütmek durumunda olan BirleÅŸmiÅŸ Milletler de büyük bir sınav veriyor. Yardım çabalarının zorluÄŸu, felaketin en büyüğünü yaÅŸamış olan Endonezya’nın Aceh bölgesinde, sadece havaalanında bile 60 organizasyonun ve 1125 yardım görevlisinin konuÅŸlanmış olmasından anlaşılıyor. Bölgede Endonezya hükümetine karşı bağımsızlık için savaÅŸan Özgür Aceh Hareketi’nin varlığı, bir baÅŸka sorun yaratıyor. Bir de bunlara din sorunu ekleniyor. Tsunaminin dünyanın en kalabalık Müslüman ülkesi Endonezya’yı vurması, bütün dünyadaki Müslümanları yakından ilgilendiriyor. Bunun olumlu yönü, Arap ülkelerinden çok büyük bağışlar yapılması. Bazı ilginç olaylar da yaÅŸanıyor: ÖrneÄŸin Türkiye’nin Stockholm BüyükelçiliÄŸi’nin, Ä°sveç Radyosu’nun kampanyasına katkıda bulunmak üzere Diyanet Ä°ÅŸleri BaÅŸkanlığı’na baÄŸlı camilerde baÅŸlattığı ve 76 bin Ä°sveç Kronu (15 bin YTL) toplanmasını saÄŸlayan kampanya bunun bir örneÄŸi. Batı ülkelerinde de insanlar, din ayrımı yapmadan yardımda bulunuyor ancak sorunlar da yaÅŸanmıyor deÄŸil. ÖrneÄŸin geçen hafta Washington Post Gazetesi, küçük bir skandalı ortaya çıkardı. ABD’nin Virginia eyaletinde bulunan Worldhelp adlı küçük bir Hıristiyan grubun, felaket için para toplarken insanlara ‘Aceh bölgesinden 300 kimsesiz Müslüman çocuÄŸu alıp Hıristiyan olarak yetiÅŸtireceÄŸiz’ ÅŸeklinde bir broşür dağıttığını belirten gazete, bu konuda öyle bir gürültü kopardı ki, bu tuhaf giriÅŸim baÅŸlamadan sona erdi. Ancak bütün bunlar, böyle bir yardım seferberliÄŸinde bile dini ve ideolojik ayrımların rol oynayabileceÄŸini gösteriyor. Â