Tarihe bir de arka sayfadan bakın
Güncelleme Tarihi:
Emel ARMUTÇU
Oluşturulma Tarihi: Aralık 15, 2001 02:22
Kadın Eserleri Kütüphanesi her yıl geleneksel olarak çıkarmakta olduğu ajandalarının bu yılki konusunu, Osmanlı'dan günümüze süreli kadın yayınlarından seçti.
Ama yayınların kendisinden değil de, bugüne kadar pek dikkat çekmemiş ‘‘son’’ sayfalarından. Bu sayfalar, bir yandan kadınların tarihine ilişkin ilginç bilgiler veriyor, bir yandan da nostaljik bir görsel ziyafet sunuyor.
Eski harfli ilk kadın dergisinden günümüze uzanan süreli kadın yayınları kütüphanenin en gözde koleksiyonlarından birini oluşturuyor. Kadın tarihi araştırmaları için önemli bir belgesel nitelik taşıyan bu koleksiyonu tanıtmak için iki ayrı bibliyografik çalışma yapılmış ve daha önce yayımlanmıştı. Bu kitaplardan sonra, bu konudaki arşiv ve bilimsel çalışmalar da artmıştı.
Ancak bu koleksiyon çeşitli ilginç ve bákir konularıyla hálá araştırmacıların ilgisini bekliyor; daha çok arka sayfalarda yer alan çoğu başlıksız yazı da keşfedilmeyi... Bu sayfalarda muhaberat, ‘‘dahili ve harici havadis’’ler, okur mektupları, fotoğraflar, karikatürler, moda, bilmece, mütenevvia, ilanlar gibi genel başlıklar görülüyor.
HARİCİ HABERLER
Tanzimatla birlikte başlayan toplumsal değişim ve dönüşümün en çarpıcı göstergelerinden biri olan süreli kadın yayınlarının ilki ve en önemlisi, Müslüman kadınlığının ilerlemesi anlamına gelen başlığıyla Terakki-i Muhadderat. Dergi, toplumun değerlerinin gözden geçirilmesini, geleneğin ve batıl inançların yerine bilimsel bakışın hakim kılınmasını amaçlamış. Neler yok ki bu dergilerde; harici haberlerde İngiltere'de kadınlara seçme hakkı verilmesi tartışmasıyla ilgili gelişmeler var mesela. Batıl inançlarla ilgili bölümlerde ise kapı gıcırtısının uğursuzluk getireceği inancıyla evden taşınmak isteyen kadınlar, Yahudilerin çocukları iğneli fıçıya attıkları şaiyası, çarşıya çıkan kadınlara yapılan tacizler, dayak ve daha pek çok şey.
En uzun ömürlü yayınlardan biri de Hanımlara Mahsus Gazete. 600'den fazla sayısı çıkan ve Osmanlı'da kadınlık bilincinin uyanmasına katkısı olan bu yayının önemli hizmetlerinden biri de kadınlara yazmaya yönlendirmesi. Ajandada bazı sayfaları yeralan bu dergilerin okur kitlesinin hatırı sayılır sayılara ulaşmış olması, ilanlarından da belli oluyor. Hatta bazı ilanlar arka sayfalarda değil, ayrıca ek olarak basılmış. Küçük ilanlar sosyal ve kültürel hayatla ilgili bilgileri içeriyor. Kadın hastalıkları ve doğum dalında Osmanlı'da ilk kadın doktorlarla ilgili veriler var. Henüz Müslüman Osmanlı kadını için üniversitede okumak bir hayalken Avrupa'da eğitim yapmış hemcinslerini görmek, kuşkusuz onları bu konuda heveslendirmiş.
Son sayfalarda yemek tarifleri, moda, ev işleriyle ilgili pratik bilgiler, bilmeceler, yarışma ve karikatürler de bulunuyor. Mesela çay kurabiyeleri tarifinde, ‘‘beş çayı’’nın 1920'lerde kibar evlerde artık bir alışkanlık olduğu ortaya çıkıyor.
Ajandadan edinmek ya da kütüphaneye bağışta bulunmak isteyenler için telefon: 0212 534 95 50, e-posta: kadineserleri@hotmail.com, hesap numarası Vakfılar Bankası Etiler Şubesi 2009197
ŞARKIN EN BÜYÜK GARAJI
İnci dergisinin 1 Kanun-i evvel 1335 (1919) tarihli sayısında Fiat otomobil ilanı. Çevirisi şöyle: ‘‘Her nevi binek ve nakliye otomobilleri, çatanalar için deniz motorları, ziraat için motorlu makinalar, benzin, petrol, esans, makina yağları vesaire. Şarkın en büyük garajı ve tamir atölyeleri. Telefon: Beyoğlu 349.’’
İKİ FASIL, 14 KISIM BİRARADA
Mırıslıoğlu Halk Sineması'nda Ateşten Gömlek müsameresinin ilanı da ajandada yer alıyor. Çevirisi şöyle: ‘‘İki fasıl 14 muazzam kısım hepsi aynı gecede. Rus Sarayı imparatorisi birinci sınıf dansözlerinden Madan Sadva'nın orkestrası ile balet heyeti tarafından meşhur sanatkarların iştirakıyle ruhları gaş edecek birbuçuk saatlik ziyafet-i musikiye, monolog, diyalog. Havai fişengler, sabaha kadar eğlence.’’
1928 sonrası sadece reklam
Zehra Toska'nın imzasını taşıyan, koordinatörlüğünü Seda Güler'in, görsel tasarımını Lalehan Uysal'ın ve teknik tasarımını Aziz Kocabaş'ın yaptığı ajanda, 1928 sonrası süreli yayınların son sayfalarında sadece reklamların olduğunu gözler önüne seriyor. 1970'lere kadar yayın politikaları daha çok iyi bir eş, iyi bir anne ve ev kadını olmak üzerine. Örnekler daha çok eski harfli süreli yayınlardan seçilmiş; hem kadın tarihine bir de bu arka sayfalardan bakmak, hem de günümüzde yeni harfli yayınlara ulaşmak daha kolay olduğu için.
Eski harfli ilk kadın dergisinden günümüze uzanan süreli kadın yayınları kütüphanenin en gözde koleksiyonlarından birini oluşturuyor. Kadın tarihi araştırmaları için önemli bir belgesel nitelik taşıyan bu koleksiyonu tanıtmak için iki ayrı bibliyografik çalışma yapılmış ve daha önce yayımlanmıştı. Bu kitaplardan sonra, bu konudaki arşiv ve bilimsel çalışmalar da artmıştı.
Ancak bu koleksiyon çeşitli ilginç ve bákir konularıyla hálá araştırmacıların ilgisini bekliyor; daha çok arka sayfalarda yer alan çoğu başlıksız yazı da keşfedilmeyi... Bu sayfalarda muhaberat, ‘‘dahili ve harici havadis’’ler, okur mektupları, fotoğraflar, karikatürler, moda, bilmece, mütenevvia, ilanlar gibi genel başlıklar görülüyor.
HARİCİ HABERLER
Tanzimatla birlikte başlayan toplumsal değişim ve dönüşümün en çarpıcı göstergelerinden biri olan süreli kadın yayınlarının ilki ve en önemlisi, Müslüman kadınlığının ilerlemesi anlamına gelen başlığıyla Terakki-i Muhadderat. Dergi, toplumun değerlerinin gözden geçirilmesini, geleneğin ve batıl inançların yerine bilimsel bakışın hakim kılınmasını amaçlamış. Neler yok ki bu dergilerde; harici haberlerde İngiltere'de kadınlara seçme hakkı verilmesi tartışmasıyla ilgili gelişmeler var mesela. Batıl inançlarla ilgili bölümlerde ise kapı gıcırtısının uğursuzluk getireceği inancıyla evden taşınmak isteyen kadınlar, Yahudilerin çocukları iğneli fıçıya attıkları şaiyası, çarşıya çıkan kadınlara yapılan tacizler, dayak ve daha pek çok şey.
En uzun ömürlü yayınlardan biri de Hanımlara Mahsus Gazete. 600'den fazla sayısı çıkan ve Osmanlı'da kadınlık bilincinin uyanmasına katkısı olan bu yayının önemli hizmetlerinden biri de kadınlara yazmaya yönlendirmesi. Ajandada bazı sayfaları yeralan bu dergilerin okur kitlesinin hatırı sayılır sayılara ulaşmış olması, ilanlarından da belli oluyor. Hatta bazı ilanlar arka sayfalarda değil, ayrıca ek olarak basılmış. Küçük ilanlar sosyal ve kültürel hayatla ilgili bilgileri içeriyor. Kadın hastalıkları ve doğum dalında Osmanlı'da ilk kadın doktorlarla ilgili veriler var. Henüz Müslüman Osmanlı kadını için üniversitede okumak bir hayalken Avrupa'da eğitim yapmış hemcinslerini görmek, kuşkusuz onları bu konuda heveslendirmiş.
Son sayfalarda yemek tarifleri, moda, ev işleriyle ilgili pratik bilgiler, bilmeceler, yarışma ve karikatürler de bulunuyor. Mesela çay kurabiyeleri tarifinde, ‘‘beş çayı’’nın 1920'lerde kibar evlerde artık bir alışkanlık olduğu ortaya çıkıyor.
Ajandadan edinmek ya da kütüphaneye bağışta bulunmak isteyenler için telefon: 0212 534 95 50, e-posta: kadineserleri@hotmail.com, hesap numarası Vakfılar Bankası Etiler Şubesi 2009197
ŞARKIN EN BÜYÜK GARAJI
İnci dergisinin 1 Kanun-i evvel 1335 (1919) tarihli sayısında Fiat otomobil ilanı. Çevirisi şöyle: ‘‘Her nevi binek ve nakliye otomobilleri, çatanalar için deniz motorları, ziraat için motorlu makinalar, benzin, petrol, esans, makina yağları vesaire. Şarkın en büyük garajı ve tamir atölyeleri. Telefon: Beyoğlu 349.’’
İKİ FASIL, 14 KISIM BİRARADA
Mırıslıoğlu Halk Sineması'nda Ateşten Gömlek müsameresinin ilanı da ajandada yer alıyor. Çevirisi şöyle: ‘‘İki fasıl 14 muazzam kısım hepsi aynı gecede. Rus Sarayı imparatorisi birinci sınıf dansözlerinden Madan Sadva'nın orkestrası ile balet heyeti tarafından meşhur sanatkarların iştirakıyle ruhları gaş edecek birbuçuk saatlik ziyafet-i musikiye, monolog, diyalog. Havai fişengler, sabaha kadar eğlence.’’
1928 sonrası sadece reklam
Zehra Toska'nın imzasını taşıyan, koordinatörlüğünü Seda Güler'in, görsel tasarımını Lalehan Uysal'ın ve teknik tasarımını Aziz Kocabaş'ın yaptığı ajanda, 1928 sonrası süreli yayınların son sayfalarında sadece reklamların olduğunu gözler önüne seriyor. 1970'lere kadar yayın politikaları daha çok iyi bir eş, iyi bir anne ve ev kadını olmak üzerine. Örnekler daha çok eski harfli süreli yayınlardan seçilmiş; hem kadın tarihine bir de bu arka sayfalardan bakmak, hem de günümüzde yeni harfli yayınlara ulaşmak daha kolay olduğu için.