Tarihçiler Lozan tartışması için ne dedi?

İNSAFA DAVET ETTİLER, BÜTÜN BELGELER AÇILSIN, DEDİLER

Türk Tarih Kurumu Başkanlığı'ndan 2014 yılında istifa eden Prof. Dr. Metin Hülagü Lozan'ın çok tartışılan bir konu olduğunu belirterek, şöyle konuştu:

"Lozan hezimet mi değil mi, bu durduğunuz yere göre değişir. Cumhuriyet gözüyle bakarsanız zaferdir, Anadolu'nun kurtarılması söz konusu olmuştur. İşgalden kurtuluşun imzasıdır. Ama imparatorluk gözüyle bakarsanız hezimettir; Anadolu'ya sıkışıp kalmışsınızdır.

Yapılması gereken şu; son dönem tarihine ilişkin tüm bilgi ve belgeleri açsak ve tartışsak. Gizlisi saklısıyla, tabusuyla konuşulmayanıyla... Meclis son dönemdeki olayları Çerkez Ethem'den İstiklal Mahkemeleri'ne kadar belgelerini yayınlanacaktı ne oldu, bilmiyorum. Ne olurdu bunlar yayınlansa ve tarihçiler hukukçular bunları tartışsa da artık bitirsek. Cumhurbaşkanlığı'nın Dışişleri Bakanlığının bilgi ve belgeleri açılsa ne olur?"

Hülagü, Türk Tarih Kurumu Başkanlığı döneminde bu konuyu gündeme getirmediniz mi, sorumuza ise şu yanıtı verdi:

"Türk Tarih Kurumunun elinde Latife Hanım'ın mektupları dışında gizli hiçbir şey yok. Ki ben yayınlanması gerektiği taraftarıyım ama bu kurumun tasarrufunda olan bir şey değil. Varislerinin tekelinde olan bir karar. Benim ricam yayınlanması yönündedir.

TTK'da herkese açık olan ama uzaklık nedeniyle pek kullanılmayan bütün vesikaları başkanlığım dönemimde dijital ortama attırdım. Web'e konulmaya hazır hale getirdik. 50 bine yakın fotoğraf var hem Osmanlı son dönemi hem de Cumhuriyet dönemine ait. İnönü'den Enver Paşa'ya dosyalar var."

"İNSAFA DAVET EDİYORUM"

Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç.Dr. Ali Satan, Lozan Anlaşması'nın büyük bir zafer mi hezimet mi olduğu parantezinden çıkarmak gerektiğini belirterek, "Türkiye, Lozan'da elinden geleni yapmıştır. Göz göre göre bir yerlerin terk edildiğini söylemek insafsızlık olur. Herkesi insaflı tarih anlayışına davet ediyorum" dedi.

Lozan'da Türkiye'nin İstiklal Harbinin zaferi; karşı tarafın da 1.Dünya Savaşı'nın yenilgisi üzerine diplomatik mücadele verdiğini vurgulayan Satan şöyle konuştu:

"Lozan Anlaşması bir uzlaşı metni. Gücümüz buna yetmiştir. Alınan başarı budur. Tabii ki herkes daha fazlasını isterdi. Milli mücadelede Misak-ı Milli ile karşılaştırdığımızda eksiklikleri vardır. Ama bu eksiklikler Hatay meselesinde, Boğazlar meselesinde olduğu gibi zaman içinde telafi edilmeye çalışılmıştır. Kimse tam mükemmel her şeyi başardığımızı iddia edemez. O günkü şartlar içinde Türkiye'nin elde edebildiği odur.

Mezarlıklar, şehitlikler meselesi ise uluslararası statüye giriyor. Çok konuşulmuş bir konudur. İngiliz arşivinde bunu incelediğimde hacimli yer tuttuğunu gördüm. Mondros Mütakeresi'nin hemen ardından Çanakkale'de İngilizler kendi şehitliklerini oluşturmaya başladılar. Çok hassas olunan bir konuydu."