Tarih komisyonu bombası

ABD Dışişleri Bakanlığı’na dünyanın dört bir yanındaki ABD elçiliklerinden gönderilen kriptoları yayınlamaya devam eden WikiLeaks, önceki gün Türkiye ile Ermenistan arasında imzalanan protokollere ilişkin bir belgeyi sızdırdı. ABD’nin o zamanki Ermenistan Büyükelçisi Marie Yovanovitch’in gönderdiği kripto, protokollerin perde arkasındaki ilginç detayları da ihtiva ediyor.
12 Eylül 2009 tarihini taşıyan kriptoya göre, Büyükelçi Yovanovitch, Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ve Ermenistan Dışişleri Bakanlığı’nın üst düzey diplomatları ile buluşarak protokolleri değerlendirdi. Belgedeki en önemli iddiaya göre Sarkisyan, Ermeni soykırımı iddialarının, Türkiye’nin talep ettiği doğrultuda “Tarihçiler Komisyonu” tarafından tartışılmasına karşı değildi.
Büyükelçi Yovanovitch, Ermenistan ile Türkiye arasında protokollerin öngördüğü şekilde ilişki kurulması durumunda, Ermenistan’ın çıkarlarının üç önemli adımla korunacağına dair bilgi vermişti.
Karabağ şartı da yok
Belgeye göre müzakereler hiçbir zaman Dağlık Karabağ sorununun çözümüne bağlanmamıştı. Öte yandan, Ermeni soykırımına ilişkin tezler Tarihçiler Komisyonu tarafından tartışılabilirdi ve Ermenistan bundan hiçbir zaman zararlı çıkmazdı. Son olarak da, protokollerin Ermenistan kamuoyunda bütün boyutlarıyla tartışılması sağlanmalıydı.
Çeşitli Ermeni sitelerinde yer alan haberler, WikiLeaks tarafından açıklanan bu belgenin Erivan’da deprem etkisi yaptığını ortaya koyuyor.

Türkiye öneriyor Erivan reddediyordu

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, o dönemde Cumhurbaşkanı olan Robert Koçaryan’a bir mektup yazarak, soykırım meselesinin bir “Tarihçiler Komisyonu” tarafından tartışılmasını önermiş ve Komisyon’dan çıkacak bütün kararlara Türkiye’nin uyacağını söylemişti. Koçaryan bu teklifi reddetmiş, ancak protokollerde iki ülke arasındaki tarihi ve hukuki sorunların çözümü için komisyon kurulması karara bağlanmıştı. Hatta, Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan, protokollerin imzalanmasının arkasından BBC’ye, “Soykırımın tanınmasını diplomatik ilişki kurmak için bir önkoşul olarak görmüyoruz” demiş ve bunun için de sert bir biçimde eleştirilmişti.

Sarkisyan’ın sözcüsü: Bu iddia provokasyon

ERMENİSTAN Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın sözcüsü Armen Arzumanyan, WikiLeaks belgesindeki iddiaların “yalan ve provokasyon” olduğunu açıkladı. Novosti Armeniya haber ajansına açıklama yapan Arzumanyan, “Ermenistan tarihçiler komisyonuna sıcak bakıyor” iddiasının ABD diplomatlarından ziyade, Ermeni gazeteci  Akop Badalyan tarafından ortaya atıldığını öne sürdü. Arzumanyan şunları söyledi:
Gazetecinin iddiası mı
“Gazeteci Badalyan yazısında sanki Sarkisyan’dan önceki Cumhurbaşkanı Koçaryan’ın Türkiye ile soykırım meselesini sadece devletlerarası komisyonda görüşmeyi kabul ettiği, Sarkisyan’ın ise bu yoldan saparak tarihçiler komisyonu kurulmasına razı geldiğini öne sürmüştür. Bu iddia katiyetle gerçekleri yansıtmamaktadır. Türkiye ile Ermenistan arasında uzlaşı protokolleri dahil 1915 soykırımının yine devletlerarası komisyona havale edilmesi maddesi vardır. Ermenistan tarihçiler komisyonu fikrine ne eski, ne de şimdiki yönetim tarafından sıcak bakmadığını yüzlerce defa dile getirmiştir.” / Nerdun HACIOĞLU/MOSKOVA