Taliban'ın arkasındaki kadın eli

TALİBAN'ın uluslararası kamuoyunda en fazla eleştiriye uğrayan icraatı ülkenin kadın nüfusuna çalışma, erkek doktora muayene, hatta evden çıkma yasağı konulması oldu... Yazıya bu klişe girişle başlamamız boşuna değil.Çünkü Taliban'ı bugünlere getirenler arasında bir kadın politikacının önemli rolü var: Pakistan'ın devrik Başbakanı Benazir Butto...* * *Afganistan'daki Sovyet işgali ve takip eden iç savaş Pakistan'da kimi zaman endişeyle izlendi, çoğu kez fırsat penceresi olarak kullanıldı.Etnik çatışmaların Pakistan'a sıçramasından korkuldu... Ama öte yandan ülkedeki mülteci kamplarına yağan bağışlar, mücahitlere silah sevkiyatı veya doğrudan ABD mali yardımı İslamabad'ın işine çok yaradı.Çeyrek asırlık Afgan sorunu etnik ve dini bağlar nedeniyle olsa gerek iç bünyeye yansıdı... Pakistan'ın iç politikasına malzeme edildi.Örneğin Pakistan'ın güçlü istihbarat servisi ISI -biraz da CIA'nın etkisiyle- Afgan mücahitleri arasında Hizb-i İslami'yi destekledi. Peştun nüfusa dayalı bu hareketin lideri Gulbeddin Hikmetyar'dı...1992 yılında Kabil'in mücahitlerin eline geçmesiyle birlikte başlayan iç savaşta Hikmetyar'ın yıldızı çabuk söndü. 1993 yılında iktidara gelen Benazir Butto Afgan politikasını 1970'lerden itibaren bağımsız yürütmeye alışık Pakistan İstihbarat Servisi'nden farklı havadaydı...Butto kabinesinin güçlü adamı, İçişleri Bakanı General Nasrullah Han Babar, ABD, İngiltere ve Suudi Arabistan'ın da yardımıyla yeni bir senaryoyu yürürlüğe koydu... Başrol oyuncuları din talebeleri (Taliban) olan bu senaryonun sahnelendiği mekán Afgan mültecilerin okuduğu Pakistan'daki medreselerdi... Yeni Afgan Devrimi'nin ilk kıvılcımı medreselerin siyasi hareket şemsiyesi altında birleştirilmesi ile çaktı...Pakistan'daki köktendinci Cemiyet-ül-ülema-i İslam (önderi Fazlur Rahman) medreseler arası koordinasyonu kurdu, bir dizi dini seminer düzenledi... Her defasında yaklaşık 8-10 bin Taliban'ın katıldığı bu seminerlerden yetişen kadrolar daha sonra Kabil'de iktidara yürüdü.(Bugün Taliban kabinesinde yer alan altı ismin en az üçünün bu seminerlere katıldığı biliniyor.)* * *Pakistan İstihbaratı Taliban'ın rakibi Hikmetyar'ı gözden çıkarınca Molla Muhammed Ömer ve arkadaşlarına gün doğdu...Aylık 70 milyon doları bulan savaş harcamaları Suudi hanedanı ve ABD yönetimi tarafından karşılandı. Taliban kısa zamanda zırhlı araçlara hatta bir MİG filosuna kavuştu... Ne var ki 1997 yılında kurulan Taliban iktidarı kısa zamanda büyük hayal kırıklığı yarattı. Taliban'ın Usame bin Ladin'i himayesi, başta Rişkor olmak üzere çok sayıda Arap terör eğitim kampına izin vermesi ABD'nin tepkisini çekti.Zaten Pakistan'da iktidar rüzgárı yine değişmişti. Nevaz Şerif, askeri darbeyle devrilmesine günler kala ABD'yi daha da kızdırmamak amacıyla Taliban'la ilişkileri askıya almaya çalıştı, ama nafile...* * *Pakistan'daki her yönetim çatlağını fırsat bilen Taliban Afganistan'daki iktidarını güçlendirirken ABD yönetimi neden gafil avlandı?Bu sorunun yanıtı için Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi'nin analizine başvuralım:‘‘ABD Taliban'ı ‘Batı karşıtı' değil, ‘modernleşme karşıtı' olarak algılamıştır. Aynı zamanda din talebelerinin (Taliban) İslam ihracının değil geleneksel toplumu restore etmenin peşinde olduğu inancı yerleşmiştir.’’ (Kaynak: ASAM, Nermin Guliveya)* * *Demek ki ABD'nin ufku da, Pakistan'dan daha geniş değilmiş...Taliban'ı kabile sayarak, gücünü küçümseyerek, Afganistan'a komşu ülkelere karşı Büyük Oyun'un süvarisi gibi kullanmak istediler.Ne var ki Taliban dişli çıkınca bu kez Taliban'ın düşmanları kıymete bindi. Ülkenin kuzeyindeki Türkmen, Tacik ve Şii gruplar -dün Genelkurmay eski başkanı Doğan Güreş'in de ifade ettiği gibi- kaçınılmaz kara savaşında ABD ve NATO'nun doğal müttefiki konumuna geldi...Şiileri bir yana bırakırsak... Tacik ve Türkmenler Afganistan'da ortak iktidara yürürse... Bir sonraki hedefin adresi bellidir: İslami devrim ihracından vazgeçmeyen, Lübnan'da, Türkiye'de Hizbullah, işgal topraklarında Hamas'a destek veren İran İslam Cumhuriyeti...Unutmayın ki, Türkiye-İran-Afganistan'dan geçen fay hattında bir taş oynadığında deprem başlar... (Tıpkı 1979-1980 yıllarına İran Devrimi, Afganistan işgali ve 12 Eylül darbesinin sıkışması gibi...)