Taleb: Ekonomiyi ’siyah kuğular’ kontrol ediyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Haziran 18, 2008 00:00
ABD’de çok satanlar listesinde yer alan "Siyah Kuğu: Olasılıksız görünenin etkisi" adlı kitabın yazarı Nassim Nicholas Taleb, uluslararası ekonomide kullanılan modellerin hiç birinin bugün işe yaramadığını iddia etti.
Garanti Masters Özel Bankacılık’ın davetlisi olarak İstanbul’a gelen ve konferans veren Taleb, finans ve ekonominin "siyah kuğu" adını verdiği "öngörülemeyen gelişmeler" tarafından yönetildiğini söyledi.
İnternet siyah kuğu
"Kuğu" denilince akla beyazdan başka bir renk gelmediğini ancak Avustralya kıtası keşfedildikten sonra "siyah kuğular"ın ortaya çıktığını aktaran Taleb, "Öngörülemeyen gelişmeler piyasaları şekillendiriyor. Ben buna siyah kuğular adını verdim" diye konuştu. Siyah kuğu kavramını örneklerle açıklayan Taleb, kanserli hastaların tedavilerinde kullanılan kemoterapinin aslında ABD ordusu tarafından kullanılan hardal gazının yan etkilerinin ortaya çıkmasıyla bulunduğunu belirtirken, internet, bilgisayar ve lazer teknolojilerinin de birer siyah kuğu olduğunu ve ilk çıkış noktalarından çok farklı olarak kullanıldıklarını söyledi.
Vasatistan ve Aşıristan
"Vasatistan" ve "Aşıristan" denen iki tür değişken olduğunu dile getiren Taleb, vasatistanda siyah kuğunun sonuçlar üzerinde çok etki yaratmadığını, aşıristanda ise istisnaların son derece önemli olduğunu söyledi. Teknolojinin aşıristan kökenli, finans piyasalarının da aşıristan olduğunu söyleyen Taleb, şöyle konuştu: "Dünya tahmin edilenden çok daha hızlı ilerliyor. Risk Aşıristanda yaşıyoruz, araçlar ve enstrümanlar vasatistan için yapılmış. İnsanların risk almasını engellemeye çalışmıyorum ama sadece ’gözü kapalı risk alınmasın’ diyorum. Bazı riskler alınmak zorunda, bazılarında ise çok temkinli olmak gerekli."
Sistem bağımlı ve çok hasssas
Bankacılık sistemindeki berleşmelere, mega bankaların oluşumuna dikkat çeken Taleb, sistemin birbirine çok bağımlı hale geldiğini, bunun fırsatların yanında tehlikeler de içerdiğini söyledi. Taleb, şu noktalara dikkat çekti: "Finansal sistem geçmişe göre çok daha hassas. Ufak dengesizlikler fiyatların fırlamasına yol açıyor. Bu petrol ve emtia fiyatlarında da kendini gösterdi. Daha fazla aşıristanda yaşandı. Her şeyin artık daha kısa zamanlarda olmaya başladı. Bugünün dünyası siyah kuğulara karşı daha hassas hale geldi."
İnternet siyah kuğu
"Kuğu" denilince akla beyazdan başka bir renk gelmediğini ancak Avustralya kıtası keşfedildikten sonra "siyah kuğular"ın ortaya çıktığını aktaran Taleb, "Öngörülemeyen gelişmeler piyasaları şekillendiriyor. Ben buna siyah kuğular adını verdim" diye konuştu. Siyah kuğu kavramını örneklerle açıklayan Taleb, kanserli hastaların tedavilerinde kullanılan kemoterapinin aslında ABD ordusu tarafından kullanılan hardal gazının yan etkilerinin ortaya çıkmasıyla bulunduğunu belirtirken, internet, bilgisayar ve lazer teknolojilerinin de birer siyah kuğu olduğunu ve ilk çıkış noktalarından çok farklı olarak kullanıldıklarını söyledi.
Vasatistan ve Aşıristan
"Vasatistan" ve "Aşıristan" denen iki tür değişken olduğunu dile getiren Taleb, vasatistanda siyah kuğunun sonuçlar üzerinde çok etki yaratmadığını, aşıristanda ise istisnaların son derece önemli olduğunu söyledi. Teknolojinin aşıristan kökenli, finans piyasalarının da aşıristan olduğunu söyleyen Taleb, şöyle konuştu: "Dünya tahmin edilenden çok daha hızlı ilerliyor. Risk Aşıristanda yaşıyoruz, araçlar ve enstrümanlar vasatistan için yapılmış. İnsanların risk almasını engellemeye çalışmıyorum ama sadece ’gözü kapalı risk alınmasın’ diyorum. Bazı riskler alınmak zorunda, bazılarında ise çok temkinli olmak gerekli."
Sistem bağımlı ve çok hasssas
Bankacılık sistemindeki berleşmelere, mega bankaların oluşumuna dikkat çeken Taleb, sistemin birbirine çok bağımlı hale geldiğini, bunun fırsatların yanında tehlikeler de içerdiğini söyledi. Taleb, şu noktalara dikkat çekti: "Finansal sistem geçmişe göre çok daha hassas. Ufak dengesizlikler fiyatların fırlamasına yol açıyor. Bu petrol ve emtia fiyatlarında da kendini gösterdi. Daha fazla aşıristanda yaşandı. Her şeyin artık daha kısa zamanlarda olmaya başladı. Bugünün dünyası siyah kuğulara karşı daha hassas hale geldi."