Tablo senin mi usta

Picasso’nun bilgisayara dair ünlü sözü: ‘Bunlar iÅŸe yaramaz. Çünkü sadece yanıt verirler.’ Picasso 50:50 haklı. ‘Bunlar’ elbette iÅŸe yarıyor. Ama evet, sadece yanıt veriyorlar. Soru sorana...Sanat dünyasında en çok sorulan soru: Bu eser sahte mi? Bugüne kadar yanıtı sanat tarihi uzmanları veriyordu. Ama, bilgisayar iÅŸe alındı: Ressamın kalem/fırça darbelerinin yönü ve ÅŸiddetini sayısal olarak analiz etmek artık mümkün. Resmi onun mu, baÅŸkasının mı yaptığını anlamak kolaylaÅŸtı. Bu amaçla, sanat eserlerinin gerçek sahiplerini saptamaya yarayacak yazılımlar geliÅŸtiriliyor. Çünkü fırça darbeleri, sanatçının imzası, el yazısı gibi. Fırça izini analiz eden bu programlar; müzayede ve sigorta ÅŸirketleri için cankurtaran simiti olacak. Ama yine de sahtekarlığa karşı yüzde 100 kesinlikte kanıt saÄŸlamayabilir. Sanatçının deÄŸiÅŸik zamanlarda deÄŸiÅŸik stilleri tercih etmesi iÅŸi güçleÅŸtiren bir deÄŸiÅŸken. Dünyada çeÅŸitli adreslerde birbirine benzeyen çalışmalar sürüyor:Hollanda: Maastricht Ãœniversitesi’ndeki araÅŸtırma, ülkenin en popüler sanatçısı Van Gogh’un eserleri üzerinde yoÄŸunlaÅŸtı. Van Gogh, dünya sanat piyasasında gayet popüler olduÄŸu için sahte tablo bolluÄŸu var. Ãœniversitede ‘Authentic’ (Gerçek) adlı projenin amacı, Van Gogh’un eserlerini renk zıtlığı, tuvalin yapısı ve cinsi, fırça darbelerinin yönü ve gücü gibi deÄŸiÅŸkenleri hesaba katarak sayısal olarak ifade etmek. Ve ressamın bütün eserlerinde bu sayısal özelliÄŸi aramak. Bir tür el yazısı araÅŸtırması gibi. Cezanne ve Gaugin’e de sıra gelecek. Almanya: Bremen Ãœniversitesi, sanat eserinin ‘gerçekliÄŸini’ araÅŸtırma konusunda öncü olmaya devam ediyor. 1998’de Delacroix’nın bir eserini incelemeye baÅŸlamışlardı. Her 2.5 santimetrelik taramada 300 noktayı bilgisayar kaydediyor, hesapladığı sayısal özellikleri bütün tabloda arıyordu. Ãœniversite, bu sistemle yüzde 87 doÄŸruluk payına eriÅŸtiÄŸini iftiharla açıkladı. Brezilya: Rio de Janeiro Katolik Ãœniversitesi bilim adamları, ülkenin popüler ressamı Candido Portinari’nin 23 tablosu ile çaÄŸdaşı Enrico Bianco’nun eserlerini benzer bir yazılım kullanarak karşılaÅŸtırdı. BaÅŸarı oranı yüzde 77 olarak açıklandı. Ama, tabloları kısımlara ayırıp, her kısım ayrıca incelendiÄŸinde, hangisini kimin yaptığını saptamada doÄŸruluk oranı yüzde 100’e çıktı. ABD: New Hampshire’da Dartmouth College’de üç bilim adamı, Felemenkli ressam Pieter Bruegel imzalı 8 gerçek, 5 sahte tabloyu geliÅŸtirdikleri yazılımla birbirinden ayırdılar. Sonra da Rönesans ressamlarından Pietro di Cristoforo Vannucci (daha iyi bilinen adıyla Perugino) imzalı ‘Meryem Ana ve OÄŸlu’ tablosunda görülen 6 kiÅŸiden 3’ünü üstad Perugino’nun, diÄŸerlerini 4 ayrı kiÅŸinin boyadığını saptadılar: ‘SaÄŸdaki azizi boyayan kiÅŸi mekanik ve ikinci sınıftı. Ama soldakini, esas ressamdan daha üstün tekniÄŸe sahip birisi boyamıştı.’ Her ne kadar Perugino’nun bu tabloyu yaptığı sırada ‘ayrıntıları’ bitirmeleri için tabloyu çıraklarına bıraktığı söylenirse de, bu söylenti ÅŸimdi sayısal verilerle de saptanmış oluyor.Â