Süt kutusundan mobilya

Doğaya bırakılan atıkları yeniden kazanmak için kurulan Yeniden Kazanma Ticaret ve Sanayi AŞ (YEKAŞ) karton içecek kutularını işleyerek levha haline getiriyor. Bu levhalardan her şey yapılabiliyor: Mobilya, beton kalıbı, tavuk kümesi, limon sandığı...

Ambalaj üreticisi Tetra Pak 1995'de karton kutuların kimsesiz çocuklar için değerlendirilmesini hedefleyen ‘‘Yeniden Kazanım Postası’’ adlı bir kampanya başlattı. Atıklar Tetra Pak'ın desteğiyle kurulmuş bir şirket olan Yekaş'ta (Yeniden Kazanma Ticaret ve Sanayi A.Ş) levha haline getirildi. Bu levhalarla yapılan mobilyalar çocukların barındığı yurt, yuva ve okullara verildi.

Kampanya bu yıl bitiyor. Fakat Yekaş atıklardan, yekpan adı verilen levhayı üretmeye devam ediyor.

Atıklar fabrikaya dört kaynaktan ulaşıyor: Birincisi, Tetra Pak İzmir Fabrikası'nın atıkları. İkincisi Mis Süt, Aroma, Pınar Süt gibi firmaların fabrika artıkları. Üçüncüsü kumbaralarda toplanan ev atıkları. Yekaş kendisi de atık toplatıyor. Şirketin ortaklarından Fuat Mahiroğlu bunu şöyle anlatıyor: ‘‘Akşamları sokakta sırtında çuvalla kağıt toplayanlar var. Bu atıklar kilosu 14 bin liradan satılır. Biz 30 bin lira civarında para ödüyoruz.’’

Şirket ilaç kutularını da kullanmak için bu sektörle görüşme yapıyor.

Yekpanın yüzde 60-65'i inşaat, yüzde 10-15'i de mobilya sektöründe kullanılıyor. İnşaat sektörü yekpandan beton kalıbı olarak faydalanıyor. Normalde beton kalıbında ağaç kullanıldığından, yekpan ağaç kesimini de engellemiş oluyor.

Mobilya sektörüne yekpan henüz en iyi şekilde tanıtılmış değil. Fuat Mahiroğlu ‘‘Bir mobilya firmasının yapması gereken bunun desenini de gösterecek güzel dizaynlar. Bu bizim ulaşamadığımız zaten ulaşmamız gerekmeyen bir nokta. Çünkü esas işimiz geri kazanım’’diyor.

Yekpanın tek kullanım alanı mobilya ve inşaat değil. Mahiroğlu, ‘‘İnsanlar kendileri fikir üretiyorlar’’ diyor. ‘‘Mesela geçen yıl İzmir'den bir talep geldi. Limon sandığı kapaklarında kubbe olurmuş. Bir yük bindiğinde çatlayıp kırılırmış. Halbuki bizim malzeme esnek. Geçen sene yüklü bir miktar limon sandığı kapağı yaptık. Mesela Bandırma'dan gelen biri tavuk kümesi yapmak için aldı ve çok memnun kaldı. Sudan etkilenmiyor. Hortum takıp yıkayabiliyor adam.’’

Yekpan: Rengarenk bir levha

Yekpan, TMİEKEK denilen atıklardan, yani ‘‘termoplastik madde ihtiva eden karton içeren kutular’’dan yapılıyor. Atıklar önce granül haline gelene kadar makinalarda kırılıyor. Sonra iki kanaldan hava sirkülasyonuyla taşınarak depolanıyor. Depoda ‘‘tava’’ denilen kalıplara seriliyor. 170 derecelik ısı ve yüksek basınçla presleniyor ve pişiriliyor. Sonra soğutma preslerine alınarak soğutuluyor. Yekpan böylece ortaya çıkıyor. Bu levhalar, ambalajların renklerini taşıyor, bu yüzden çok gözalıcı.

170 derece ısıda preslendiği için atıklar sterilize oluyor. Su ve nemden etkilenmeyen yekpanın yüzeyine vernik, boya, polyester ve çeşitli kaplamalar doğrudan uygulanabiliyor. Yekpan ısı ve ses yalıtım özelliğine de sahip. Dış cephe kaplamasından mobilya ve ayakkabı topuğuna, mutfak tezgahından ev aksesuarlarına kadar birçok alanda kullanılabiliyor. Levhalar 110 x 210 cm boyutunda, 10, 15, 18 mm kalınlığında. İstenirse özel üretimle 8 ve 35 mm kalınlığında da üretiliyor.

Sakıncası, diğer ahşap ürünlerine göre daha ağır olması. Üstünlüğü ise, metrekaresinin ortalama 4.5 dolar, yani suntadan biraz pahalı, ama MDF ile aynı fiyatta olması. En önemli üstünlüğü, çevreci bir ürün olması.