Suç gelirleri ile mücadelede yeni dönem

Bakanlar Kurulu'nun Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Yönetmeliği, bugünkü Resmi Gazete'de yayımlandı.

1 Nisan 2008 tarihinde yürürlüğe girecek yönetmelik ile Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkındaki Kanun'un uygulanmasına yönelik olarak, yükümlüler, yükümlülükler, uyum denetimi ve diğer tedbirlere ilişkin usul ve esaslar düzenlendi.

Buna göre, kanunun uygulanmasından yükümlü olanlar şu şekilde sıralandı:
“Bankalar, bankalar dışında banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisine haiz kuruluşlar, kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler, ödünç para verme işleri hakkındaki mevzuat kapsamındaki ikrazatçılar, finansman ve factoring şirketleri, sermaye piyasası aracı kurumları ve portföy yönetim şirketleri, yatırım fonu yöneticileri, yatırım ortaklıkları, sigorta ve reasürans ve emeklilik şirketleri, finansal kiralama şirketleri, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde takas ve saklama hizmeti veren kuruluşlar, saklama hizmeti ile sınırlı olmak üzere İstanbul Altın Borsası, PTT ve kargo şirketleri, varlık yönetim şirketleri, kıymetli maden, taş veya mücevher alım satımı yapanlar, cumhuriyet altın sikkeleri ile cumhuriyet altını basma faaliyeti ile sınırlı olmak kaydıyla Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, Kıymetli Madenler Borsası aracı kuruluşları, ticaret amacıyla taşınmaz alım satımı ile uğraşanlar ve işlemlere aracılık edenler, iş makineleri dahil her türlü deniz, hava ve kara nakit vasıtalarının alım satımı ile uğraşanlar, tarihi eser, antika ve sanat eseri alım satımı ile uğraşanlar veya müzayedeciliğini yapanlar, Milli Piyango İdaresi, Türkiye Jokey Kulübü ve Spor Toto Başkanlığı dahil talih ve bahis oyunları alanında faaliyet gösterenler, spor kulüpleri, noterler, taşınmaz alım satımı, şirket, vakıf ve dernek kurulması ve devredilmesi gibi işlerle sınırlı olmak üzere serbest avukatlar ile serbest muhasebeci ve mali müşavirler.”

KİMLİK TESPİTİNE YENİ SINIR

Daha önce hiçbir ayrıma gidilmeden 12 bin YTL olarak belirlenen kimlik tespitine ilişkin limitler de yeniden düzenlendi.

Buna göre, sürekli iş tesisinde tutar gözetmeksizin, işlem tutarı ya da birbiri ile bağlantılı, birden fazla işlemin toplam tutarı 20 bin YTL veya üzerinde olduğunda kimlik tespiti zorunluluğu bulunacak.

Kimlik tespit sınırı, elektronik transferlerde ya da birbiri ile bağlantılı işlemlerde 2 bin YTL, hayat sigortası sözleşmelerine ilişkin işlemlerde 1 yıl içinde ödenecek prim tutarı toplamı 2 bin YTL, tek primli işlemlerde de 5 bin YTL olacak.

Şüpheli işlem bildirimini gerektiren durumlar ile daha önce elde edilen müşteri kimlik bilgilerinin yeterliliği ve doğruluğu konusunda şüphe olduğunda ise tutar gözetmeksizin kimliğe ilişkin bilgiler istenecek. Bu bilgilerin doğruluğunu teyit etmek suretiyle müşterilerinin ve müşterileri adına veya hesabına hareket edenlerin kimliği tespit edilecek.

HANGİ BİLGİLER İSTENECEK?

Yönetmelik uyarınca, gerçek kişilerin kimlik tespitinde, ilgilinin adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, anne ve baba adı, uyruğu, Türk vatandaşları için TC kimlik numarası, kimlik belgesinin türü ve numarası, adresi ve imza örneği, varsa telefon ve faks numarası ile elektronik posta adresi ve iş bilgileri istenecek.

Söz konusu bilgilerin doğruluğu teyit edilecek, teyide esas belgeler de kaydedilecek.
Ticaret siciline kayıtlı tüzel kişilerin kimlik tespitinde, unvan, ticaret sicil numarası, vergi kimlik numarası, faaliyet konusu, açık adres, telefon numaraları ve posta adresinin yanı sıra, tüzel kişiliği temsile yetkili kişinin kimlik bilgileri de aranacak.

Dernek ve vakıflar, sendika ve konfederasyonlar, siyasi partiler, kamu kurumları, başkası adına hareket edenler ile yurt dışında yerleşik tüzel kişilerde kimlik tespitinin nasıl yapılacağını da belirleyen düzenleme uyarınca, yükümlüler, şüphe duydukları durumlarda, imkanların el verdiği ölçüde ilgili kurum ya da merciye başvurmak suretiyle belgelerin gerçekliğini doğrulayacak.

Müteakip işlemlerde de kimliğe ilişkin bilgiler alınacak ve bunlar yükümlüde bulunan bilgilerle karşılaştırılacak.

BAŞKASI ADINA İŞLEME ÖNLEM

Yönetmeliğin gerçek faydalanıcının tanınması ve tüzel kişilere özel dikkat gösterilmesine ilişkin hükmüne göre, yükümlüler bir başkası hesabına hareket edilip edilmediğini ve işlemi gerçek faydalanıcısının kimliğini tespit için gerekli tedbirleri alacak.

Bu amaçla kendi adına, fakat başkası hesabına hareket eden kimselere sorumluluklarını hatırlatmak için, gerekli duyuruları müşterilerin rahatça görebileceği yerlere asacak.

Finansal kuruluşlar, buna ilave olarak sürekli iş ilişkisi tesisinde başkası hesabına hareket edilip edilmediğine ilişkin, müşteriden yazılı beyan alacak. Buna rağmen, şüphe duyulması halinde gerçek faydalanıcıyı ortaya çıkarmak için araştırma yapılacak.

Yükümlüler, karmaşık ve olağan dışı büyüklükteki işlemler ile görünürde makul, hukuki ve ekonomik amacı bulunmayan işlemlere özel dikkat gösterecek. Bu kapsamda, talep edilen işlemin amacı hakkında yeterli bilgi edinilecek, gerekli tedbirler alınacak ve bu kapsamda elde edilen bilgi, belge ve kayıtlar istenildiğinde yetkililere sunulmak üzere, muhafaza edilecek.

Finansal kuruluşlar, mesleği, iş geçmişi, mali durumu, hesapları, ticari faaliyetleri, yerleşik olduğu ülke ve diğer göstergeleri dikkate alarak müşterilerinin aklama ve terörün finansmanı açısından, risk profilini çıkarmak, yüksek risk taşıyanların iş ilişkilerini ve işlemlerini belirlemek ve bunları devamlı takip zorunda olacak.
Yüz yüze olmayan işlemler yapılmasını mümkün kılan sistemleri kullanarak, hesaba para yatırma, hesaptan para çekme ve elektronik transfer gibi işlemleri de yakından izleyecek. Tutar ve işlem sayısı için limit belirlemek de dahil uygun ve etkili tedbirleri alacak.

ELEKTRONİK TRANSFER VE RİSKLİ ÜLKELERLE İLİŞKİ

Elektronik transferleri düzenleyen yönetmelik uyarınca, 2 bin YTL veya üzeri yurt dışı elektronik transfer mesajlarında, gönderenin kimlik ve hesap bilgilerine yer verilmesi zorunlu olacak.

Bankaların kendi nam ve hesaplarına, aralarında gerçekleştirdikleri transferler ile kart numaralarının mesajlarda kullanılması kaydıyla, kredi ve banka kartı kullanılarak gerçekleştirilen transferler, bu uygulamanın kapsamı dışında kalacak.

Finansal kuruluşlar, riskli ülkelerde gerçek ve tüzel kişiler, tüzel kişiliği olmayan teşekküller ve bu ülkelerin vatandaşları ile girecekleri iş ilişkisi ve işlemlerine özel dikkat gösterecek. Görünürde makul, hukuki ve ekonomik amacı bulunmayan işlemler hakkında mümkün olduğu ölçüde bilgi toplayacak ve bunları kayda geçirecek.

ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİMİ

Şüpheli işlemler, yükümlüler tarafından tutar gözetilmeksizin başkanlığa bildirilecek. Şüpheli işlemlerin, devamlı bilgi verme kapsamında bildirilmiş olması, bildirim yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacak.

Mali Suçları Araştırma Kurumu (MASAK), şüpheli işlem tiplerini belirlemeye yetkili olacak.
Yükümlüler, başkanlığa şüpheli işlem bildiriminde bulunulduğuna veya bulunulacağına dair, görevli denetim elemanları ve yargılama sırasında mahkemeler dışında, işleme taraf olanlar dair hiç kimseye bilgi veremeyecek.

Şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğünü yerine getiren gerçek ve tüzel kişiler, bunların uyum görevlileri, yükümlülerin kanuni temsilcisi, yöneticisi ve çalışanları hiçbir şekilde hukuki ve cezai bakımdan sorumlu tutulamayacak.
Şüpheli işlem bildiriminde bulunan yükümlülere, başkanlıkça bildirimin kayda alındığına dair bilgi verilecek.

BİLGİ VE BELGE VERME

Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kuruluşlar, MASAK ve denetim elemanları tarafından istenilecek her türlü bilgi, belge ve bunlara ilişkin mikrofiş, mikrofilm, manyetik teyp, disket dahil her türlü kayda erişimi sağlamak, tüm bilgi ve şifreleri tam ve doğru olarak vermek ve gerekli kolaylığı sağlamak zorunda olacak.

Yükümlüler, taraf oldukları veya aracılık ettikleri işlemlerden Maliye Bakanlığı'nca belirlenecek tutarı aşanları MASAK'a bildirecek.

Devamlı bilgi verme kapsamındaki işlem türleri, bilgilerin ne şekilde ve hangi sürelerde verileceği, kapsam dışında tutulacak yükümlüler ile uygulamaya ilişkin diğer esaslar da Maliye Bakanlığınca tespit edilecek.

Bu arada, MASAK, denetim elemanları kanalıyla, yükümlülük denetimlerinde bulunacak.
Yükümlüler denetim esnasında, denetim elemanlarına uygun çalışma ortamını sağlayarak, her türlü kolaylığı gösterecek.

GÜMRÜK İDARESİNE AÇIKLAMA

Yönetmeliğin Gümrük İdaresine yapılacak açıklamaya ilişkin hükmüne göre, Türk parası, döviz veya bunlarla ödemeyi sağlayan belgeleri, yurt dışına çıkaran veya yurda getiren yolcular, Gümrük İdaresinin talebi üzerine, bunlarla ilgili olarak tam ve doğru açıklama yapmakla yükümlü olacak.

Bu değerlerin, yolcunun üzerinde, çantasında veya bagajında olması farklılık arz etmeyecek.
Yolcu beraberindeki değerler, yolcu tarafından açıklama yapılmış olsun ya da olmasın, Gümrük İdaresi personeli tarafından tespit edilecek.

Yolcu beraberindeki bono, poliçe ve çekler ile ödeme emri mahiyetindeki belgeler de Türk parası veya dövizle ödemeyi sağlayan belge olarak kabul edilecek.