'STRES' HAKKINDA BÄ°LMEK Ä°STEDİĞİNÄ°Z HERÅžEY (2) Geçen

'STRES' HAKKINDA BÄ°LMEK Ä°STEDİĞİNÄ°Z HERÅžEY (2) Geçen hafta ayrıntılarıyla tarif edip, belirtilerini anlattığımız 'stres'li konumuza kaldığımız yerden devam ediyoruz. Bu kez stresle baÅŸ etme yöntemlerini tartışmaya açacağız. Son yayınlanan Amerikan Ruh SaÄŸlığı Enstitüsü raporlarına paralel gidiyoruz yine. Amerika'lıların stresi ne ki çözümlerinin bize faydası olsun diyenleri halen Gaziantep'te acılı lahmacun yiyen Mrs Derwish'e havale ediyoruz. Kısa dönem stresle savaÅŸmanın en kolay yolu olarak 'günlük' tutmak öneriliyor. Önce normal günlük yaÅŸam akışınız içinde belirli zaman dilimlerinde o anki stresinizin miktarını (1-10 arası deÄŸerler vererek), iÅŸ performansınızı, yaptığınız o iÅŸten tatmin olup olmadığınızı, iÅŸ veriminizi ve mutluluk derecenizi kaydediyorsunuz. Ä°kinci aÅŸamada çok stresli bir döneminizde yaÅŸadığınız olayı, zamanını, yerini, sizi strese soktuÄŸunu düşündüğünüz nedenleri, çözüm ÅŸeklinizi ve bunu doÄŸru bulup bulmadığınızı deÄŸerlendiriyorsunuz. Sonrasında ise bu kayıtları ÅŸahsen yorumluyorsunuz. Bu yöntem size teorik olarak iki temel katkıda bulunuyor. Bir; asgari bir mutluluk için gerekli en alt stres düzeyinizi biliyorsunuz, malum stressiz bir yaÅŸam ancak Türk filmlerinin son kısımlarında olabilir. Ä°ki; yaÅŸamınızdaki stres kaynaklarını belirleyebiliyor ve bunlara karşı koyma yöntemlerinizin etkinliÄŸini anlayabiliyorsunuz. Unutmayınız hiçbir ikinci ÅŸahıs size sizden çok yardımcı olamaz. 'Günlük tutma yöntemi'nde kendinize yalan söylemeyeceÄŸiniz varsayımına dayalı olarak kısa dönem yararlar vaadedilmektedir. Ancak bu yöntem süregen stresler için yetersiz bulunmaktadır. Siz stresimi yazsam ciltler dolusu kitap olur diyorsanız, o zaman bu deÄŸerli kayıtları deÄŸerlendirmede kolay gelsin dileklerimizi kabul edin diyoruz.Kısa vadeli savaÅŸ yollarından bir diÄŸeri ise 'stres nedenlerine karşı eylem planı' yapmak. Psikolojik karşı koyma stratejileri ve saÄŸlık önlem paketlerini kapsıyor bu. Örnek: Åžef Ahmet Beyle iliÅŸkilerimi düzenleyeceÄŸim, bu yıl iÅŸimde ÅŸunları hedefliyorum, ofisimi düzenli tutacağım, AyÅŸe ile iliÅŸkimi en alt seviyeye indireceÄŸim, günde 20 dakika yürüyeceÄŸim, 10 kilo vereceÄŸim, her akÅŸam 22:00 de yatacağım, gibi.Tabii bunları baÅŸaramayınca daha derin stres çukurlarına yuvarlanmak da elinizde.Hani benden duymuÅŸ olmayın ama, orta ve uzun vadeli stres için ise çok iddialı çözümler maalesef yok. Siz doktorların süslü laflarına pek kanmayın. Ä°lk aÅŸamada süregen stresi azaltma önlemleri devreye sokuluyor. Beklentilerinizi azaltmakla baÅŸlıyorsunuz. Stresli olay yaÅŸanmadan önce provasını yapıyorsunuz. Yani sınav, mülakat gibi durumlardan önce. Olayın anlam ve önemini doÄŸru deÄŸerlendirip deÄŸerlendirmediÄŸinizi kafanızda tartıyorsunuz. Yani bu sınavı kazanmasam ne olur gibisinden. Düşünce olarak bu olaydan daha önemli bulduÄŸunuz olayları aklınızdan geçiriyorsunuz. EÄŸer para açısından avantajlı bir durumsa alternatif projeler düşünüyorsunuz.Aileniz sizi izliyorsa sınav her nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın onların sizi hep sevdiÄŸini unutmuyorsunuz. EÄŸer arkadaÅŸlarınız gerçek arkadaşınızsa sonuçtan bağımsız olarak sizi terk etmezler zaten. DeÄŸer verdiÄŸiniz diÄŸerleri söz konusuysa onları etkilemenin farklı yolları olabileceÄŸini hatırlıyorsunuz. Tahmin edeceÄŸiniz gibi 'belirsizlik' her zaman ana stres kaynaklarından biri. YaÅŸamınızdaki belirsizlikleri mümkün olabildiÄŸince azaltmak hedefiniz olmalı. Elbette Türkiye'de yaÅŸamanın getirdiÄŸi belirsizlikleri kastetmiyoruz. Stresli anlarda hayal kurmak da yararlı bir çözüm olarak öneriliyor. En mutlu olduÄŸunuz ortamları aklınıza getirin. Hani hala kaldıysa... Telkin her zaman geçerli bir destek. Ben bu iÅŸi baÅŸarırım, hatalarımdan en iyi sonuçları çıkarabilirim dolduruÅŸu. Bir nevi Terim felsefesi. Egzersiz ve fizik aktivite de dikkatinizi dağıtarak sizi dinlendiriyor. Yazı giderek YaÅŸar Nuri Öztürk üslubuna bürünüyor, kusura bakmayınız. Ancak çözüm somut ve tek olmayınca tıp böyle deÄŸiÅŸik bir çizgiye kayabiliyor. Halbuki al bu ilacı iç, stresini at diyebilsek alan ve satan razı olacak.Sizi daha fazla okuma stresine maruz bırakmadan son bölüme geçiyoruz. Önerilen en geçerli korunma yöntemlerinde biri 'stresi yaÅŸadığınız çevreden soyutlamak'. Feng-shui boÅŸuna moda deÄŸil bugünlerde. Bu amaçla yaÅŸanan ortamın havalandırması, ışıklandırması, düzen ve dekorasyonu, ses ve gürültü içeriÄŸi, mobilya ve ergonomisi yeniden deÄŸerlendiriliyor. Sigara tamamen devre dışı bırakılıyor, air-condition ve hava filtresi kullanılıyor, oda ısısı düzenleniyor, nem oranı çiçeklerle ideal hale getiriliyor ve pencere kullanımı etkin kılınıyor.Kötü ışıklandırma gerilimi ve halsizliÄŸi artırır. Sizin için en ideal ışık düzenini deneyerek bulmanız öneriliyor. Bazıları güneÅŸ ışığında mutlu oluyor, bazıları ise flu bir ortamda. Kötü bir mobilya veya iyi bir mobilyanın kötü kullanılması adale gerilmesi ve strese neden oluyor. Sırt aÄŸrısı, boyun tutulması, kol aÄŸrısı veya kramplardan ÅŸikayetçi olunuyor. O yüzden en rahat nasıl olurum prensibi üzerine mobilya düzenlenmeli.Bu konuda bilgisizseniz, sonuçta ergonomi kitapları okuyup aydınlanmaya deÄŸeceÄŸi belirtiliyor uzmanlarca. Bireylerin yaÅŸadıkları ortamlarda kendilerine ait yeterli bir alana sahip olduklarına inanmalarının önemli olduÄŸu da vurgulanmalı. Size ait bir masanın olmayışı veya sürekli farklı mekanlarda çalışmak zorunda bırakılmak sizi mutlak mutsuz eder. Size ait bir oda bulabiliyorsanız ne mutlu ama bu mümkün deÄŸilse o zaman kiÅŸisel eÅŸyalarınızla ortak mekanı bireyselleÅŸtirmeniz çözüm olabilir gibi görünüyor. Anlattıklarımızın çoÄŸu bilerek ya da bilmeyerek kendi yaÅŸamınızda devreye soktuÄŸunuz anti-stres çözümlerden mutlaka. Biz yine de konuyu bir toparlamış olalım. Genel bir bakışla daha doÄŸru bir deÄŸerlendirme yapabilirsiniz belki. Teorisini ne kadar allayıp pullasak da pratik olarak ne yaparsanız yapın ama stresten uzak durun son tavsiyemiz…SaÄŸlıklı Haftalar…Dr. Serdar GÃœNAYDIN - 28 Mayıs 2001, Pazartesi Â