STOP Araştırması Detayları

STOP Araştırması Metodolojisi

STOP (Sigara İçme: Hekimlerin Fikirleri; “Smoking: The Opinion of Physicians”) pratisyen hekimler ve aile hekimlerinin sigara içme ve sigarayı bırakma konusundaki tavırları konusunda yapılmış en büyük global araştırmalardan biridir. Bu araştırmada 16 ülkeden 2,836 hekimle görüşülmüştür.

Bu araştırmayı, metodoloji konusundaki hassasiyeti ve sağlık alanındaki araştırmalardaki uzmanlığıyla tanınan Harris Interactive şirketi yürütmüştür.

Araştırma 4 haftalık bir sürede (22 Mayıs�– 16 Haziran 2006) yapılmıştır.�Araştırmaya Kanada, Fransa, Almanya, Yunanistan, İtalya, Japonya, Kore, Meksika, Hollanda, Polonya, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri’nden hekimler katılmıştır.

Her ülkede 200 kadar hekimle görüşülmüştür. Bir hekimin kendi sigara içme alışkanlığının hastalarının sigarayı bırakmasına yardımcı olma becerisini etkileyip etkilemediğini belirleyebilmek amacıyla mümkün olduğu durumlarda görüşülen hekimlerin %50’sinin kendileri de�sigara içen hekimler olmasına özen gösterilmiştir. Araştırma Japonya dışında pratisyenler ve aile hekimleri ile yürütülmüştür; bu ülkede ise iç hastalıkları hekimleri ile görüşülmüştür.�

Hekimlere sigara içme konusundaki genel algılarını, hastalarıyla sigara bırakma konusundaki diyaloglarını, sigara bırakma ürünleri konusundaki algılarını ve bırakmaya çalışan hastaların karşılaştığını düşündükleri engelleri araştırmayı amaçlayan bir dizi soru sorulmuştur.�

Meksika ve Yunanistan dışındaki tüm ülkelerde hekimlerle web-destekli telefon görüşmeleri (web-assisted telephone interviews; WAPI) ile sorular yöneltildi.�WAPI, görüşme telefon ile yapılırken yanıtların eşzamanlı olarak görüşmeci tarafından bir online araştırma sitesine kaydedildiği, Harris Interactive tarafından programlanmış bir veri toplama yöntemidir. Meksika ve Yunanistan’da görüşmeler yüzyüze yapıldı.

Editörler için not:

Harris Interactive Inc. (www.harrisinteractive.com) New York’ta faaliyet gösteren, dünyanın 13. en büyük ve en hızlı büyüyen Pazar araştırması şirketidir. The Harris Poll^® adlı ürünü ve online Pazar araştırma endüstrisindeki öncü rolü ile tanınmıştır. Müşterileri tarafından öteden beri önemli iş kararları konusunda sunduğu içgörü ile tanınan şirket, yenilikçi araştırma bilimini stratejik danışmanlık sanatı ile bileştirerek ölçülebilir ve kalıcı değer taşıyan “bilgi”yi sunar.

Her ülkede görüşülen hekim sayıları aşağıda verilmektedir:

Bölgelerin tanımlanması

Asya =                                 �Japonya, Kore

Avrupa =                  �Fransa, Almanya, Yunanistan, Italya, Hollanda, Polonya, İspanya,

İsveç, İsviçre, Türkiye, İngiltere

Latin Amerika =      �Meksika

Kuzey Amerika =    �Kanada, ABD

STOP Araştırmasına dair doktor fikirleri

STOP Araştırması, dünyadaki hekimleri “sigara içen ve içmeyenler” olarak iki farklı kutba ayıracak kadar çarpıcı sonuçlarıyla dikkat çekiyor. Araştırmaya göre dünyadaki sigara içen ve içmeyen hekimlerin sigara konusundaki tutumları arasında anlamlı farklar bulunuyor.

Örneğin; sigara içen hekimlerin yalnızca %57’si “sigara içme”yi hastalarının  en zararlı aktivitesi olarak nitelerken, bu oran sigara içmeyen hekimlerde %73’e çıkıyor. Sigara içmeyen hekimlerin %43’ü sigara içen hastalarıyla her ziyarette sigara konusunu konuşurken, bu oran sigara içen hekimlerde %33’e düşüyor.

Tüm görüş farklılıklarına rağmen dünya hekimlerinin %81’i sigara içmenin kronik ve tekrarlayan bir tıbbi durum olduğu noktasında buluşuyor.

Asya, Avrupa, Latin ve Kuzey Amerika omak üzere 4 bölgede, içlerinde Türkiye’nin de bulunduğu 16 ülkede toplam 2 bin 836 hekim arasında gerçekleştirilen; hekimlerin sigara içme ve sigarayı bırakma ile ilgili tutumları konusunda yapılmış dünyanın en büyük uluslararası araştırmalarından “STOP: (Smoking: The Opinion of Physicians) Sigara İçme Konusunda Hekimlerin Fikirleri Araştırması”nın çarpıcı sonuçları, İspanya’da Barselona’daki Dünya Kardiyoloji Kongresi/Avrupa Kardiyoloji Derneği toplantısında sunuldu.

Araştırmaya göre; hekimlerin büyük bir çoğunluğu sigara içmenin hastalarının uzun dönemli sağlığını etkileyen en zararlı aktivite olduğuna ve zararının egzersiz yapmama, sağlıksız beslenme, alkol içme ve aşırı yeme/şişmanlık gibi başka aktivitelerden oldukça daha büyük olduğuna inanıyor.

Araştırmaya katılan hekimlerin %81 gibi büyük bir çoğunluğu sigara içmeyi kronik ve tekrarlayıcı bir medikal durum olarak kabul ediyor. Bu gerçeğe karşın, bu araştırma kapsamında görüşülen hekimlerin yarısından çoğunun sigara içenlere bırakmalarında yardımcı olmaya zamanı olmadığını belirtiyor. %38’i uygun eğitimleri almadıklarını düşünüyor ve %46’sı odaklanmaları gereken daha öncelikli konular olduğunu söylüyor.

Hekimlerin büyük bir çoğunluğu sigara içmenin zor tedavi edilen bir durum olduğuna da katılmıyor. Halbuki sigara içmeyi tedavi etmek yüksek kan basıncını veya yüksek kolesterolü tedavi etmekten daha zor ve obezitenin tedavisiyle eşit zorlukta. Her ne kadar neredeyse tüm hekimler sigara içmenin bir bağımlılık davranışı olduğunu kabul etse de, çoğu aynı zamanda bu bağımlılığın bırakılmasında en büyük sorumluluğun pratisyen hekimden çok sigara içenin omuzlarında olduğunu düşünüyor.

İngiltere Kanser Araştırmaları’ndan Profesör Robert West, araştırmaya ilişkin yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Bu araştırmanın vurguladığı, hekimlerin hastalarının sigarayı bırakmalarına yardım ederken karşılaştıkları pratik zorluklardır. Sigara içme ile birlikte meydana gelen önemli sağlık riskleri günümüzde göreceli olarak iyi bilinir olmasına karşın, insanların sigarayı bırakmalarını sağlama gerçeğinin daha zor bir hedef olduğunu gösteriyor. Sigara içenlerin sigarayı bırakma konusunda hekimlerinden uygulamada destek ve öğüt almaları yaşamsal önem taşıyor. Bu nedenle bu bulgulardan alınacak derslerin öğrenilmesi gerekiyor.”

Dikkate değer bir nokta, sigara içen hekimlerle içmeyenler arasında anlamlı fikir farklılıklarının bulunması. Sigara içen hekimlerin yalnızca %57’si “sigara içme”yi hastalarının en zararlı aktivitesi olarak nitelerken, bu oranın sigara içmeyen hekimlerde %73 olması sigara içen hekimlerin sigara içmenin zararlı etkilerini azımsıyor olabileceğini düşündürüyor.

Kuzey Amerikalı hekimler, Avrupalı ve Asyalı meslektaşlarını solladı

Hekimlerin önemli bir oranı, sigara içen hastalarıyla her ziyaretlerinde veya ara sıra sigara konusunu tartıştıklarını söylese de, bu konuşmalar sigarayı bırakma sürecini kolaylaştırma üzerine kurulmaktan çok, genellikle ya yaygın olarak bilinen toplum sağlığı mesajlarının tekrarlanmasına ya da bilgi toplamaya odaklanıyor. Hekimlerin yalnızca %47’si sigara içen hastalarının sigarayı bırakmak için bir plan yapmasına yardım ediyor, %39’u bir reçetesiz satılan ilacı öneriyor ve %29’u ise bir reçeteli satılan ilacı reçeteliyor. Kuzey Amerikalı hekimler daha proaktif. %76’sı hastalarının bir bırakma planı yapmasına yardım ediyor ve %57’si ise bir ilaç reçeteliyor. Bu oranlar Avrupalı meslektaşları için sırasıyla %43 ve %21’dir.�

Sigara içen ve içmeyen hekimler arasındaki fark bu noktada da oldukça belirgin. Sigara içmeyen hekimlerin %43’ü sigara içen hastalarıyla her ziyarette sigara konusunu konuşurken, bu oran sigara içen hekimler için yalnızca %33’tür. Bu konuda dünyada da anlamlı farklılıklar bulunuyor. Örneğin ister sigara içsin ister içmesin Kuzey Amerikalı hekimlerin %68’i sigara içen hastalarıyla her ziyarette sigara konusunu konuşurken, Asyalı hekimlerin yalnızca %14’ü konuşuyor.

Sigara içmek tedavi edilmesi gereken kronik tekrarlayıcı tıbbi bir durum

Hekimlerin büyük çoğunluğu sigarayı bırakmanın neden zor olduğunu anlatıyor. Hemen hemen tümü sigara içmenin bir bağımlılık davranışı olduğuna katılıyor ve %81’i sigara içmeyi bir kronik tekrarlayıcı medikal durum olarak görüyor. Hekimlerin %71’i sigara içmenin bir medikal durum olarak sınıflanabileceğine katılıyor ve %64’ü sigara içmenin bu şekilde sınıflanırsa daha fazla sayıda sigara içenin sigarayı bırakmaya teşvik edileceğine inanıyor.  

Norveç’teki Ulleval Üniversitesi’nin Önleyici Kardiyoloji Bölümü’nden Profesör Serena Tonstad, sigaranın neden olduğu ölümlerle başarıyla mücadele edebilmek için gerek hekimlerin gerekse hekim olmayanların sigara konusunda nasıl konuştuklarını ve düşündüklerini yeniden gözden geçirmelerinin gerekli olduğunu söyledi. Profesör Serena Tonstad sözlerine şöyle devam etti:  “Sigara içmek zayıf bir iradenin veya kişiliğin belirtisi değil, tütün bağımlılığının neden olduğu bir kronik tekrarlayıcı tıbbi durumdur. Bu durum için birçok sigara içen insanın tedaviye ihtiyacı olabilir, çünkü sigara içenlerin çoğu inhalasyon yoluyla alınan nikotine bağımlıdır. Bu bağımlılık en sonunda her 2 sigara içenden 1’inin yaşamını erken sonlanmasının nedenidir.”.

Hekimler tahminlerinde yanıldı

Hekimler sigarayı bırakma konusunda sigara içenin kendisinin asıl sorumlu olduğunu düşünüyor. Bunun altında yatan neden, yüksek kan basıncı veya yüksek kolesterol ile karşı karşıya oldukları zaman yaptıkları gibi aksiyon almalarına imkan sağlayacak etkili tedavi seçeneklerinin bulunmaması olabilir. Öte yandan hekimler, sigara içen hastalarından kaçının sigarayı bırakmaya çalıştığı konusunda gerçeğin altında bir tahmin yapıyor da olabilir. Bu araştırmadaki hekimler ortalama olarak sigara içen hastalarından yalnızca %18’inin sigarayı bırakmaya çalıştığını tahmin ediyor. Gerçekteyse, sigara içenlerin yaklaşık üçte biri her yıl bir kez sigarayı bırakmayı deniyor.¹

Sigara içme konusundaki algılayış ve tutumda radikal değişiklik gerekli

Hekimlere neyin onların sigarayı bırakmaya çalışan hastalarına yardım etmelerini kolaylaştıracağı sorulduğunda yanıtları açıktı. Daha etkili ilaçlar (%81), hastalarını sigarayı bırakmaya nasıl motive edecekleri ve nasıl iletişim kuracakları konusunda ek yönlendirmeler (%78) ve sigarayı bırakmada başarı oranlarının daha yaygın olarak duyurulmasını (%77) istedikleri konusunda düşünceleri ortaktı.

Profesör West, “Mevcut durum bir kısır döngüdür. Hekimler sigara ile birlikte olan sorunları tanıyor olsa da, sigarayı bırakmaya çalışan hastalarının sayısını düşük tahmin etmekte ve zaten bu soruna yaklaşım için ellerinde ancak etkisiz çözümler bulunduğunu düşünmektedir. Bunun bir sonucu olarak, sigarayı bırakma sorumluluğunu sigara içenin omuzlarına yüklemektedir ve çok iyi bilinmektedir ki sigarayı yardımsız olarak bırakmaya çalışanların ancak %5’i bir yılın sonunda hala içmemeye devam etmeyi başarmaktadır. Dünyanın önde gelen önlenebilir erken ölüm nedeni ile mücadelede ciddi bir mesafe kaydetmek istiyorsak, tüm dünyada sigara içme konusundaki algılayış ve tutumu radikal olarak değiştirmemiz gerekir” dedi.

Türk hekimler sigara konusuna nasıl bakıyor?

Türk hekimlerinin %69’u “sigara içme”nin hastalarının en zararlı aktivitesi olduğunu ifade ediyor. Sigara içmeyen Türk hekimlerinin %73’ü sigara içmenin en zararlı aktivite olduğunu düşünürken; sigara içen Türk hekimlerinde bu oranın %59’a düşmesi; sigara içen hekimlerin, sigara içmenin zararlı etkilerini azımsıyor olabileceğini düşündürüyor. Türk hekimlerinin %93’ü sigara içmenin bir bağımlılık davranışı olduğuna katılıyor; ancak %32’si sigara içmenin bir yaşam biçimi seçimi olduğuna inanıyor. Sigara içen Türk hekimlerinin %41’i, içmeyenlerin ise %26’sı sigara içmenin bir yaşam biçimi olduğu konusunda hemfikir. %53’ü sigarayı bırakma konusunda sigara içenin kendisinin asıl sorumlu olduğunu düşünüyor, %70’i ise hastalarının sigarayı bırakmasına yardımcı olmak için gereken zamanları olmadığını belirtiyor. Sigara içmeyen hekimlerin %90’ı ve sigara içenlerin %79’u, hastalarının sigarayı bırakmasına yardım eden hekimler için finansal özendiricilerin olmasının hastalara yardımcı olmayı kolaylaştıracağını düşünüyor.

Hekimler bile bırakmayı deniyor ama hala sigara içiyor

Araştırmada görüşülen Türk hekimlerinden hala sigara içmekte olanların %58’i geçmişte en az 1 kere, %27’si 3 veya daha fazla kez sigarayı bırakmayı denemiş.