Stiglitz: Artık IMF ile yola devam etmeyin, size karşı diktatör olur

DÃœNYA Bankası eski BaÅŸ Ekonomisti Nobel ödüllü Prof. Dr. Joseph Stiglitz, ’bankaların bankası’ olarak tanımladığı IMF (Uluslararası Para Fonu) ile Türkiye’nin yola devam etmesinin bir hata olacağını belirterek, "Pek çok ülke IMF programlarıyla devam etmedi. Oysa, Türkiye bir anlamda IMF’yi destekliyor. IMF’nin yaptığı iÅŸlerde para Türkiye’den geliyor. DiÄŸer ülkeler borçlarını mümkün olan en kısa sürede ödedi. IMF’yi iÅŸin içinde tutmak Türkiye’nin cömertliÄŸi olur" dedi. Merkez Bankası’nın ana sponsor ve Türkiye Ekonomi Kurumu’nun ev sahibi olduÄŸu 15’inci Dünya Ekonomi Kongresi’nde bir konuÅŸma yapmak üzere Ä°stanbul’da bulunan ünlü ekonomist Joseph Stiglitz, IMF’ye ağır eleÅŸtirilerde bulunarak, "IMF’nin en büyük meselesi ülkenin refahı deÄŸil, kredi veren Batı’ya borçların ödeneceÄŸinin garanti edilmesi" dedi.  Â

Krizden beslenen yapı Â

IMF’nin krizden beslenen bir yapıya sahip olduÄŸunu vurgulayan Stiglitz, "IMF’nin baÅŸka bir iÅŸ modeline ihtiyacı var. Ãœlkelere ekonomilerini nasıl yönetmeleri gerektiÄŸini söylüyor, ama kendi ekonomisini yönetemiyor. Ä°ÅŸ modeli temelinden yanlış. Bu iÅŸ modeline göre IMF, ülkeler krize girdiklerinde para kazanıyor. Aslında tam tersi olmalı" diye konuÅŸtu. IMF’nin ülkeler için teÅŸvik sistemlerinden bahsettiÄŸini, ama kendisi için tam tersi bir teÅŸvik sistemi bulunduÄŸunu söyleyen Stiglitz, "IMF, kurumsal yapısını kriz olduÄŸunda ödüllendirilecek ÅŸekilde deÄŸil, dünyada daha az krizi olduÄŸunda ödüllendirecek ÅŸekilde deÄŸiÅŸtirmeli" dedi.  Â

Diktatöre dönüşüyor

IMF modelinin ekonomiye ilişkin çok sınırlı bir anlayışı bulunduğuna işaret eden Stiglitz, şöyle konuştu: "IMF’ye stand-by programınız olduğunda herşey yolunda gidiyorsa, ’tamam’, bir değişiklik yapmıyor. Ne zamanki bir problem çıkarsa, diktatör rolünü üstlenen IMF, ’ekonomini kötü yönettiğini’ söylüyor. Sonrasında yabancı sermaye dışarı çıkıyor ve ekonomi daha kötü hale geliyor. Ülkeler IMF’ye çok geniş bir otorite veriyor. Asıl problem şu ki IMF’nin verdiği reçeteler çok kötü. Pek çok ülkede uyguladıkları politikalar krizi derinleştirdi."

Petrol fiyatları kötü şans

Stiglitz, yükselen gıda ve enerji fiyatları, küresel yavaşlama, finansal piyasalardaki istikrarsızlık gibi dinamiklerin Türkiye’nin kontrolünün dışında olduğuna dikkat çekerek, "Küresel belirsizlik ve istikrarsızlık dönemlerinde yüksek borcu olan her ülkenin riski vardır. Bu riski nasıl yönettiğiniz de aslında riskin bir parçası oluyor. Hem Brezilya’nın hem de Türkiye’nin yüksek düzeyde dış borcu var. Bu bir risk. Arjantin’in 90 sonlarında kötü şansı Doğu Asya kriziydi. Şimdi Türkiye için kötü şans yükselen petrol fiyatları" diye konuştu.

Borsayı yenemezsiniz

"KİŞİSEL varlığımı yönetmiyorum, sadece onun hakkında kaygılanıyorum" diyen Joseph Stiglitz, şöyle devam etti: "Bankaların dibe gideceği konusunda hálá ciddi kaygılarım var. Borsada ise hiç bir kağıda oynamam, kimse borsayı yenemez. Birçok hisse senedini biraraya getiren endeks fonlarından satın alıyorum."

Yeni ABD Başkanı Obama

BUSH yönetiminin Demokratların Başkan adayı Barack Obama’ya çözmesi için birçok ekonomik ve sosyal sorun bıraktığını vurgulayan Joseph Stiglitz, "Evet, yeni ABD Başkanı Obama olacak. Bundan hiç şüphem yok" dedi.

ABD’de ekonomik problemlerin sorumlusu Bush ve Greenspan

ABD ekonomisindeki problemlerin Merkez Bankası’nın (FED) başındaki Alan Greenspan ve Başkan George Bush yönetiminden kaynaklandığını savunan Joseph Stiglitz, "Greenspan tarafından desteklenen Bush yönetiminin en büyük hatası 2001 ve 2003’de vergi oranlarını düşürmekti. Bizim mali pozisyonumuzu çok kötü noktaya getirdi. İkisi birlikte hayal edilebilecek en kötü makro ekonomik yönetimi sergiledi. Tamam, yüzlerine gözlerine bulaştırdılar, ama şimdi ne yapmalı? Önce haciz problemini halletmeli. Milyonlarca Amerikalı yaşam boyu tasarrufları demek olan evlerini kaybediyor. Bu ekonomik olduğu kadar sosyal bir problem de. Yoksullar yerine zenginlerin sübvanse edildiği garip bir durum görüyoruz. Vergi oranları tüketimi artıracak şekilde tasarlanıyor. ABD’nin problemi çok az harcamak değil, çok fazla harcamak" diye konuştu.

Faizlerin yükselmesi fiyat artışlarını durduramayacak

YÜKSELEN enerji ve gıda fiyatlarının küresel yavaşlamaya önemli ölçüde katkıda bulunacağını söyleyen Joseph Stiglitz, "Zamanlama daha kötü olamazdı. Aşağı gidişin doğası ve büyüklüğü hükümetlerin izleyecekleri politikalara bağlı olacak. Ama yöneticilerin doğru şeyleri yapabilecekleri konusunda endişelerim var" dedi. Özellikle ABD ekonomisi konusunda karamsar olduğunu belirten Stiglitz şunları söyledi: "Petrol fiyatlarındaki artış, vergi gelirindeki düşüşten daha fazla olacak. Savunma harcamaları da artıyor. Emlak fiyatları ise geçen yıl olduğunun yüzde 15 altında. Sonuçta, işler iyiye gitmeden önce kötüye gidiyor. Küresel olarak karamsar olmamın nedeni, dünyadaki pek çok ülkede para politikaları yöneticileri ve merkez bankaları enflasyon hedeflemesi yapıyor. Faizlerin yükseltilmesi gıda ve enerji fiyatlarındaki artışı durduramayacak, ama ekonomiyi yavaşlatacak."

Petrol fiyatının artacağını düşünen neden bugün satsın

PETROL fiyatlarındaki yükselişte spekülatörlerin de payı bulunduğunu söyleyen Joseph Stiglitz, şöyle konuştu: "Örneğin bir yatırım bankası, petrol fiyatları 200 dolara çıkacak derse, üreticiler petrolü satmaz ve 1 yıl sonra 200 dolar olmasını beklerler. Pek çok ekonomist spekülatörlerin bir etkisi olamaz diyor. Benim söylediğim ise şu; ’gelecek piyasaları’nın oyuncuları sıkça insanları davranışlarını değiştirmeye yöneltiyor. Petrol fiyatının bir yıl içinde daha yüksek olacağını düşünüyorsanız, neden petrolünüzü bugünden satasınız. Satıp paranızı dolara yatırdığınızda doların düşme ihtimali de var. O halde servetinizi toprağın altında tutmak en iyisi."