Sosyal demokratlarda Kemal Tahir damgası

Kemal DerviÅŸ'in en çok Kemal Tahir'den etkilendiÄŸini söylemesiyle birlikte, Türk solunun önde gelen dört isminde de Kemal Tahir damgası belirginlik kazandı. Ecevit, Kemal Tahir hayranıydı ve 'Devlet Ana' romanıyla ilgili olarak övgü dolu yazılar kaleme almıştı. Ä°smail Cem, Kemal Tahir'in sohbetlerinden ayrılmayan tipik bir 'Tahiri'ydi ve TRT Genel Müdürlüğü döneminde de bunu somut biçimde ortaya koymuÅŸtu. Deniz Baykal'ın ortaya attığı 'Anadolu solu' kavramının da, 'Edebali'nin ilkeleri'nin mimarı da yine Kemal Tahir'di. CHP'nin çiçeÄŸi burnunda üyesi Kemal DerviÅŸ, CNN Türk'te Taha Akyol'un ve NTV'de Ali Kırca'nın sorularını cevaplandırırken ünlü romancı Kemal Tahir'in kendisini çok etkilediÄŸini söyledi. DerviÅŸ, Kemal Tahir'in romanlarının tarihe bakışında önemli deÄŸiÅŸikliklere sebep olduÄŸunu kaydederek, iktisat teorisiyle Türkiye realitesi arasındaki iliÅŸkiyi çözerken bunun büyük faydasını gördüğünü özellikle vurguladı.Tarih tezleri kadar, tarih tezlerini ana kahraman olarak kullandığı romanlarıyla da bir dönem Türk düşünce hayatında önemli tartışmalara sebep olmuÅŸ bir isim Kemal Tahir. Gerek Osmanlı tarihine yaklaşımı, gerekse Ä°stiklál Savaşı ve kahramanlarına yönelik tasarrufları, hem Marksist sol, hem de sosyal demokrat kesimde büyük yankı uyandırmış, deyim yerindeyse hayli 'kanlı' tartışmalar yaÅŸanmıştı. Öyle ki, Kemal Tahir etrafında kümelenen guruba biraz ironiyle, biraz küçümsemeyle 'Tahiriler' denilmeye baÅŸlanmıştı. Mehmet Barlas'tan Halit RefiÄŸ'e, Selim Ä°leri'den Metin Erksan'a, Hulki Aktunç'tan Naci Çelik'e, Baykan Sezer'den OÄŸuz Atay'a, Ä°smail Cem'den Hilmi Yavuz'a kimler yoktu ki 'Tahiriler'in arasında. Bu itibarla, Kemal Tahir'in düşünce ve tezlerinin, siyasal atmosferi ve siyasetçileri etkilemesinden daha doÄŸal bir ÅŸey olamazdı. Ancak, Türk siyasi hayatında Kemal Tahir'den etkilenen ilk politik figür Kemal DerviÅŸ deÄŸildi elbette. Mevcut siyaset arenasında demokratik solda veya sosyal demokrasi perspektifinde çaba sarfeden Bülent Ecevit, Ä°smail Cem ve Deniz Baykal'ın yolu da Kemal Tahir'le ÅŸu veya bu biçimde kesiÅŸmiÅŸ durumda.Kemal Tahir'in Osmanlı tarihini bilinenden oldukça farklı bir gözle okuduÄŸu ve okuttuÄŸu 'Devlet Ana' romanı, o dönemin politik atmosferinde hemen dikkat çekmiÅŸ ve arkasından da ortalık birbirine girmiÅŸti. 1967 yılında basılan ve 1968 Türk Dil Kurumu Roman Ödülü'ne layık görülen 'Devlet Ana', gerçekten de Türk düşünce dünyasını bir hayli sarsmıştı. Özellikle, o zaman CHP'de genel sekreter olan Bülent Ecevit çok fazla etkilenmiÅŸti Kemal Tahir'den. O yıllarda, Basın Ä°lan Kurumu'na ait BayramoÄŸlu Tatil Köyü'nde bütün bir ayı Kemal Tahir'le sohbet ederek geçirmesinin de büyük payı vardı bunda hiç kuÅŸkusuz. Hatta Ecevit, kitapla ilgili olarak birkaç övücü yazı yazmış, CHP Genel BaÅŸkanı olduktan sonra da 1973 seçimleri öncesinde 'Devlet Ana' kavramını, propaganda amacıyla önemli bir politik figür olarak kullanmıştı. YTP lideri Ä°smail Cem ise tam anlamıyla 'Tahiri' sıfatıyla anılan bir isimdi. Kemal Tahir'in o dillere destan sohbetlerinin en önemli müdavimlerinden biri olması bir yana, orada konuÅŸulan tezlerden yola çıkarak kitaplar da kaleme almıştı. Bilhassa, 'Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi,' Kemal Tahir'in tarih tezlerinin somut bir yansıması gibiydi. Ayrıca, TRT Genel Müdürlüğü sırasında sadece bir baÅŸka 'Tahiri' olan Mehmet Barlas'ı haber dairesine getirmekle kalmamış, Metin Erksan'a 'BeÅŸ Hikáye,' Halit RefiÄŸ'e, 'AÅŸk-ı Memnû', Naci Çelik'e 'Hayatım Roman' Attilá Ä°lhan'a da 'Çalar Saat'ı yaptırarak TRT tarihinin belki de en verimli dönemine imza atmıştı. Söz konusu isimlerin hepsi de Kemal Tahir'in çevresinden insanlardı.Hatırlanacağı gibi, 2000 yılında da 'Yeni Sol, Yeni CHP' sloganlarıyla yola çıkan Deniz Baykal, Kemal Tahir'in 'Devlet Ana' romanından aldığı Åžeyh Edebali'nin vasiyetini çerçeveletip odasına asmış ve bunun nedenini de gazetecilere, ÅŸu sözlerle duyurmuÅŸtu: ‘‘600 yıllık bir imparatorluÄŸun nasıl ayakta kaldığı bu felsefeden çok daha iyi anlaşılıyor.’’ Öte yandan, Baykal'ın 'Anadolu solu' kavramı da yine Kemal Tahir mektebinin ürettiÄŸi kavramlar arasındaydı. Sürekli 'yerlilik' vurgusu yapan Kemal Tahir, Türkiye'nin kendi koÅŸullarına özgü bir sosyalizm anlayışını gündeme getirmiÅŸ ve bu amaçla da o günlerde geniÅŸ çaplı tartışmalara konu olan ‘‘Asya Tipi Ãœretim Tarzı (ATÃœT)’’ kavramıyla Türk düşünce dünyasına farklı bir ufuk açmıştı. Prof. Ä°dris Küçükömer, Prof. Sencer DivitçioÄŸlu, Selahattin Hilav, gibi isimlerin katılımıyla alevlenen ATÃœT tartışmaları, Türk fikir hayatının en zengin ve en renkli tartışmalarından biri olarak tarihe geçmiÅŸti. KEMAL TAHÄ°R1910 yılında doÄŸan Kemal Tahir, gazetecilik dahil muhtelif iÅŸler yaptıktan sonra yazarlıkta karar kıldı. Siyasi tutumu yüzünden ömrünün önemli bir kısmını geçirdiÄŸi cezaevleri, yazarlığını besleyici bir unsur olarak öne çıktı. Yakın tarihi konu alan romanlarıyla büyük tartışmalar yarattı ve pek çok kiÅŸiyi etkiledi. 1973 yılında ölen Kemal Tahir, Devlet Ana, Yorgun Savaşçı, Kurt Kanunu, Bozkırdaki Çekirdek gibi önemli romanlara imza attı. Â