Sosyal ağlarda özel yaşam
Güncelleme Tarihi:
Bir Twitter kullanıcısının birkaç hafta önce attığı mesajlarla İngiltere’de patlak veren mahremiyet tartışmaları, en son Premier Lig’in ünlü oyuncusu Ryan Giggs’in bir modelle yaşadığı iddia edilen yasak ilişki üzerinde dönen spekülasyonlarla zirveye çıktı. İtalyan La Repubblica gazetesinin Londra muhabiri Enrico Franceschini, İngilizlerin internetteki ifade özgürlüğüyle özel hayat üzerinde yaptıkları tartışmaları ve gelişmeleri yorumladı.
Franceschini’nin yazısının, Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan çevirisi:
Twitter döneminde özel yaşam
Küçük bir haber nasıl oldu da Twitter’da 80 bin iletiye konu oldu? Her 5 saniyede bir, bir kişinin Giggs ile Thomas arasındaki ilişkiden haberdar olduğu sanılıyor.
Daily Mail ve Daily Mirror’ın efsanevi kurucusu Alfred Harmsworth, editörlerine “Herhangi birinin bir kenarda saklamak istediği haberdir, geriye kalan reklamdır”diye anlatıyordu. Skandal içerikli magazin haberlerine yer veren tabloid gazeteciliği keşfetmişti. Harmsworth’un öteki dünyadan kopup gelen taşkın kahkahası, İngiltere’de enformasyonun sürüklendiği paradoksun karşısında çınlıyor.
Birleşik Krallık’ta yürürlükte olan bir yasa maddesi, iki haftadır gazetelerin ve televizyonların bir reality şovunun yıldızı ile birlikte olan ünlü İngiliz futbolcunun eşini aldatmasının öyküsünü okurlarına ve izleyicilerine anlatmayı engelliyor. Bu futbolcu ailesinin, sponsorunun, hayranlarının belki de antrenörünün olan bitenden haberdar olmaması için elinden geleni yapsa da, bu öykü sosyal iletişim sitesi Twitter’a yansıyor.
Ünlü futbolcunun eşini aldatmasından haberdar olan on binlerce kişi, bu ilişkiyi tartışıyor. Geçtiğimiz cumartesi günü İngiltere’deki futbol sezonunun son karşılaşmasında futbolcu sahada, eşi de tribündeyken takımın taraftarları 90 dakika boyunca sporcunun ünlü şov yıldızı ile yaşadığı kaçak aşk konusunda seviyesiz sözler söylüyor.
En sonunda konu İngiliz parlamentosuna geliyor. Bir milletvekili ünlü futbolcunun ismini açıklayınca televizyonlar ve geleneksel gazeteler de futbolcudan söz etmeye başlıyor. İnternet çağında sansürün işlemediğinin ve işleyemeyeceğinin en son kanıtı, İngiliz futbolcu ile reality şov yıldızı sevgilisinin aşk öyküsü.
Bilgisayar ya da cep telefonundan gönderilen 140 farklı karakterde ileti trafiğini yöneten Twitter, Tunus, Mısır, Suriye ve “Arap Baharı”nın değişime sürüklediği başka ülkelerde kıyımların sorumlusu rejimlerin peçesini düşürdü. Ortadoğulu “tweet” sansüre karşı yürütülen dramatik bir protestoydu. İngiltere’deki olay ise yeni iletişim teknolojileri karşısında bireyin gülünç duruma düşmesi ve çaresizliğinin ifadesi.
Basın özgürlüğüne dair değişen kurallar...
Kuzey Afrika ülkelerindeki gibi diktatör yönetimlere karşı yürütülen bir mücadeleye eşlik etmiyor ama İngiltere gibi bir demokraside basın özgürlüğüne dair kuralların ne yönde değiştiğine işaret ediyor. Bir anlamda tüm Batı açısından yeni ve eski medya organları, özel yaşam ve enformasyon hakkı arasındaki ilişkilere yönelik bir ders.
Öykü Big Brother adlı şov programının galibi model Imogen Thomas’ın ünlü futbolcu ile yaşadığı gizli aşkı tabloid İngiliz gazetesi Sun’a astronomik bir ücret karşılığında anlatması ile başlıyor. Neden böyle bir karar aldığı onu ilgilendirir: Belki kendisine kötü davranıldı, alay edildi, unutuldu…
Sun’ın, Thomas’ı konuşması için desteklediğine şüphe yok: Bu türden renkli magazin haberleri için bulvar gazeteleri ödeme yapıyor. Ancak söyleşiyi yayımlamadan önce gazete Giggs’i arayarak haberin çıkacağını, bir tepki verip vermeyeceğini soruyor. Futbolcu ünlü bir avukata başvurarak özel yaşamı adına gazetenin basacağını duyurduğu haberin yayımlanmasını mahkeme kararı ile önlemeye çalışıyor.
Ancak İngiltere’de özel yaşamı dikkate alan yazılı bir kural yok. Kraliyet ailesinin çarşaf altı skandal haberlerini anımsamak yeterli. İngiliz yargı sistemi bir süredir Avrupa anlaşmasının bireylerin özel yaşamlarına saygı konusunda değinen 8. maddesini geniş çapta yeniden yorumlamak ve düzenlemek amacıyla bir çalışma yürütüyor.
Özel yaşamları açığa çıkan bireyler ünlü kişiler, futbol, şov ya da finans dünyasının ünlü isimleri olunca ekonomik gelir düzeyi yüksek olan kişiler, özel yaşamlarını korumak adına avukat tutabiliyor ve oldukça masraflı davaları göğüsleyebiliyor.
Sonuçta mahkemeye başvurarak özel yaşamı korumak adına bir engelleme talebinde bulunmak da mümkün. Yasalar medya organlarına mahkemeden haberin engellenmesini isteyen kişinin kim olduğunu söylemiyor. Bu açıdan Giggs, kendini güvende hissediyor. Imogen Thomas’ın Giggs’le yaşadığı ilişki konusunda röportaj vermeden önce ABD’ye göç etmesi, ilişkilerini anlattığı söyleşiyi bir Amerikan gazetesine verdikten sonra da yaşamına okyanus ötesinde ABD’de devam etmesi beklenirdi. Ancak beklenmedik bir şekilde bu aşk öyküsü Twitter’da son buluyor. Giggs’in Imogen’le yaşadığı evlilik dışı ilişkiyi sosyal paylaşım sitesi Twitter’a ilk kimin sızdırdığı belirsiz.
‘Binlerce kişilik hücre gerek’
Sun’ın yazıişlerinde birçok kişi öyküden haberdardı. Küçük bir haber nasıl oldu da Twitter’da 80 bin iletiye konu oldu? Her 5 saniyede bir, bir kişinin Giggs ile Thomas arasındaki ilişkiden haberdar olduğu sanılıyor. Kaygılanan Giggs, avukatlarının Twitter’a karşı dava açmalarını istiyor. Twitter adına konuşan bir yetkili mahkûm edilmeleri durumunda binlerce kişiyi kapatacakları bir hücreye gerek olduğunu söylüyor.
Twitter’a kayıtlı olmayanlar da Google’da Giggs diye yazdıklarında İngiliz futbolcu ile Thomas arasındaki ilişkinin tüm ayrıntılarını görebiliyor. Online ansiklopedi Wikipedia’da Giggs’in biyografisinin değiştirildiği göze çarpıyor. Wikipedia’da İngiliz futbolcunun yaşadığı evlilik dışı ilişkinin yayımlanmasını engellemek için mahkemeye başvurduğu belirtiliyor.
Cumartesi günü İngiltere liginin son karşılaşmasında evinde sahaya çıkan Giggs, takımı Manchester United taraftarlarının tribünde maçı izleyen eşinin önünde Thomas’la yaşadığı ilişki konusunda dile getirdiği seviyesiz sözleri duyuyor.
Gazeteler, radyolar, televizyonlar yasaya uyarak şimdilik sessizliklerini koruyor. Ancak pazar günü İskoç gazetesi Sunday Herald birinci sayfasına Giggs’in fotoğrafını bastı. Gazetenin yayın yönetmeni, “Herkesin bildiği bir konuda bir gazetenin suskun kalması çok saçma” diye yazdı köşesinde. Bütün İngiliz basını Sunday Herald’a destek verdi.
İnsan hakları uzmanı WikiLeaks’in kurucusu Julian Assange’ın avukatı Geoffrey Roberton Times’a yaptığı açıklamada, “Özel yaşam konusundaki yasa maddelerinin yeniden düzenlenmesi gerekiyor. Yazılı basına sansür getirilemez, gazeteler de internet medyası gibi özgür olabilmeli”diye yazıyor. İngiltere Başbakanı David Cameron ise geçtiğimiz pazartesi günü açıklamasında adaletsiz ve savunulamaz nitelikteki maddelerin hemen degiştirilmesi gerektiğini söyledi.
Hemen ardından Belediye Meclisi’nde basın özgürlüğü konulu bir tartışmada milletvekili John Hemming, “Yeter artık, herkes Giggs hakkında konuştuğumuzu biliyor” dedi. BBC ve Sun milletvekili Hemming’in konuşmasına dikkat çekerek basına uygulanan sansürün kaldırılması amacıyla bir üst mahkemeye başvuru yaptı. Bir anlamda barajın kapakları açılıyor.
Bulutların üzerinde Alfred Harmsworth’un ruhu gülümsüyor; “Haberler, herhangi birinin hep bir kenarda saklamak istedikleri” olsa da, internet çağında haberler, vatandaşların kontrolünde.