Sorularla Uluslararası Ceza Mahkemesi
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Nisan 11, 2002 17:41
Merkezi ABD'nin New York kentinde bulunan BM binasında, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) kuruluşu onaylandı. Tarihin ilk uluslararası ceza mahkemesi olan ve 1 Temmuz'da faaliyetlerine başlayacak yeni mahkeme hakkında sık sık sorulan sorular ve yanıtları şöyle:
S: Neden yeni bir mahkeme?
Y: İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda Nazi savaş suçlularının yargılanmasından beri daimi bir uluslararası mahkemenin olmaması, uluslararası hukuk sisteminde eksik halkayı oluşturuyordu.
S: Mahkemede hangi suçlar ele alınacak?
Y: Yeni mahkeme, soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçlarını görev kapsamına alacak. İnsanlığa karşı suç tanımının içine sistematiköldürme ve işkence, tecavüz ve cinsel kölecilik giriyor. 1 Temmuz'dan önce işlenmiş suçlar, mahkemenin görev alanına girmeyecek.
S: Mahkeme ne zaman göreve başlıyor?
Y: 1998 tarihli Roma anlaşması 1 Temmuz'da yürürlüğe giriyor. Mahkemenin fiilen 2003'te Lahey'de görevine başlaması bekleniyor.
S: Başka uluslararası mahkemeler var mı?
Y: Evet. Ancak Dünya Mahkemesi olarak da bilinen Uluslararası Adalet Divanı, bireyler arasındaki değil, yalnızca uluslar arasındaki davalara bakıyor. Bunun yanı sıra BM Güvenlik Konseyi tarafından Yugoslavya ve Ruanda'daki savaş suçları için geçici mahkemeler kuruldu. Ancak yeni mahkeme, daimi bir uluslararası mahkeme. Böylece gelecekte geçici mahkemeler kurulması gereksiz olacak.
S: Hakim ve savcılar nasıl seçilecek?
Y: Mahkemeye, anlaşmayı imzalamış ülkelerden bir kez için 9 yıllığına 18 hakim seçilecek. Birden fazla hakim aynı ülkeyi temsil edemeyecek. Mahkemenin kurluşuna imza atmış ülkeler, 9 yıl için bir bağımsız savcı seçecek.
S: Mahkemenin yargılama yetkisi nasıl?
Y: Mahkeme ulusal hukuk sistemlerinin yerini almayaca ancak ulusal mahkemelerin suçluları yargılamada yetersiz kalması halinde devreye girecek. BM Güvenlik Konseyi ya da savcı dava açabilecek. Anlaşmayı imzalayan ülkeler, kendi vatandaşlarını ve kendi topraklarında suç işlemiş başka ülke vatandaşlarını mahkemeye teslim edebilecek.
S: Kimler yargılanabilecek?
Y: Bir suçun işlenmesi için talimat veren, suçu bilen ya da suça göz yuman devlet başkanlarından sıradan bir vatandaşa kadar herkes mahkemede yargılanabilir.
S: Yeni mahkemenin herhangi bir davası olacak mı?
Y: Mahkeme kuruluşundan önce işlenmiş suçlara bakmayacağı için başlangıçta büyük davaların olması beklenmiyor. Mahkemenin kuruluşunu savunanlar, dava görülmüyor olsa bile, mahkemenin varlığının caydırıcıbir unsur olacağına inanıyor. Hukukçular, mahkemenin uluslararası insan hakları sisteminin temel direklerinden biri olduğunu ve herhangibir ülkeyi ziyeret eden bir diktatörün yerel mahkemede yargılanmasını yasaklamadığını belirtiyor.
Y: İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda Nazi savaş suçlularının yargılanmasından beri daimi bir uluslararası mahkemenin olmaması, uluslararası hukuk sisteminde eksik halkayı oluşturuyordu.
S: Mahkemede hangi suçlar ele alınacak?
Y: Yeni mahkeme, soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçlarını görev kapsamına alacak. İnsanlığa karşı suç tanımının içine sistematiköldürme ve işkence, tecavüz ve cinsel kölecilik giriyor. 1 Temmuz'dan önce işlenmiş suçlar, mahkemenin görev alanına girmeyecek.
S: Mahkeme ne zaman göreve başlıyor?
Y: 1998 tarihli Roma anlaşması 1 Temmuz'da yürürlüğe giriyor. Mahkemenin fiilen 2003'te Lahey'de görevine başlaması bekleniyor.
S: Başka uluslararası mahkemeler var mı?
Y: Evet. Ancak Dünya Mahkemesi olarak da bilinen Uluslararası Adalet Divanı, bireyler arasındaki değil, yalnızca uluslar arasındaki davalara bakıyor. Bunun yanı sıra BM Güvenlik Konseyi tarafından Yugoslavya ve Ruanda'daki savaş suçları için geçici mahkemeler kuruldu. Ancak yeni mahkeme, daimi bir uluslararası mahkeme. Böylece gelecekte geçici mahkemeler kurulması gereksiz olacak.
S: Hakim ve savcılar nasıl seçilecek?
Y: Mahkemeye, anlaşmayı imzalamış ülkelerden bir kez için 9 yıllığına 18 hakim seçilecek. Birden fazla hakim aynı ülkeyi temsil edemeyecek. Mahkemenin kurluşuna imza atmış ülkeler, 9 yıl için bir bağımsız savcı seçecek.
S: Mahkemenin yargılama yetkisi nasıl?
Y: Mahkeme ulusal hukuk sistemlerinin yerini almayaca ancak ulusal mahkemelerin suçluları yargılamada yetersiz kalması halinde devreye girecek. BM Güvenlik Konseyi ya da savcı dava açabilecek. Anlaşmayı imzalayan ülkeler, kendi vatandaşlarını ve kendi topraklarında suç işlemiş başka ülke vatandaşlarını mahkemeye teslim edebilecek.
S: Kimler yargılanabilecek?
Y: Bir suçun işlenmesi için talimat veren, suçu bilen ya da suça göz yuman devlet başkanlarından sıradan bir vatandaşa kadar herkes mahkemede yargılanabilir.
S: Yeni mahkemenin herhangi bir davası olacak mı?
Y: Mahkeme kuruluşundan önce işlenmiş suçlara bakmayacağı için başlangıçta büyük davaların olması beklenmiyor. Mahkemenin kuruluşunu savunanlar, dava görülmüyor olsa bile, mahkemenin varlığının caydırıcıbir unsur olacağına inanıyor. Hukukçular, mahkemenin uluslararası insan hakları sisteminin temel direklerinden biri olduğunu ve herhangibir ülkeyi ziyeret eden bir diktatörün yerel mahkemede yargılanmasını yasaklamadığını belirtiyor.